فرهنگ امروز/ علی اشرف صادقی:

ابوالحسن نجفی شخصی بسیار شریف و مبادی آداب، اهل رفاقت و وفای به دوستی بود. مردی گوشه گیر و محجوب، که اگر کسی با او درشتی می‌کرد به هیچ وجه اهل پاسخ دادن نبود و رنجیده هم نمی‌شد. بسیار آدم نازنینی بود و متأسفم چنین همکار و دوستی را از دست دادم. از دو جنبه می‌شود شخصیت ابوالحسن نجفی را بررسی کرد. یکی جنبه ادبی - هنری و دیگر وجه علمی ایشان است. او از همان ابتدی جوانی که با «مجله سخن» همکاری می‌کرد و در انتشارات نیل از شرکای این نشر بود، به ادبیات جهان خیلی علاقه‌مند می‌شود و چون فرانسه هم زبان دومش بود، به ادبیات فرانسه متمایل می‌شود و تا آخرین سال‌های حیاتش هم آثاری زیادی از ادبیات فرانسه به فارسی با نثر بسیار عالی در آورد. جمله‌های شفافی داشت وقتی آدم ترجمه‌هایش را می‌خواند یک ذره گیر نمی‌کند؛ بین معنی پشت الفاظ و استنباط خواننده هیچ حائل و مانعی وجود ندارد. هنر نویسندگی او در ترجمه‌هایش منعکس شده است. از نثر سالمی برخوردار بود و تسلط عالی به فارسی‌نویسی داشت و همگان بر این قول متفق هستند. در سال‌های دهه چهل شمار زیادی از جوان‌ها در جنگ ادبی اصفهان گرد او جمع آمدند و از او تأثیر گرفتند و آنها از ابوالحسن نجفی سؤال هایشان را می‌پرسیدند. ابوالحسن نجفی در جلسه‌های جنگ اصفهان نقش محوری و مهمی داشت و تأثیر بسزایی در پروراندن جوان‌های داستان نویس سال‌های دهه چهل داشت. او با تهیه‌کنندگان و اعضا و نویسندگان جنگ اصفهان همکاری و همراهی مدام داشت. جوان‌های آن جنگ تحت تأثیر ابوالحسن نجفی بودند. من چهارماه در خدمت سربازی در اصفهان بودم و این دوره حضور من در اصفهان همزمان با تدریس ابوالحسن نجفی در دانشگاه اصفهان شد، می‌دیدم جوان‌های علاقه‌مند داستان‌نویسی دور و بر او بودند تا بتوانند از او بیاموزند.

وجهی دیگر از تأثیر ابوالحسن نجفی با ترجمه‌های او رقم خورد و توانست با ترجمه‌هایش بر فضای ادبیات، ترجمه ادبیات و داستان‌نویسی ایران اثر بگذارد. جنبه دیگر از فعالیت و شخصیت ایشان به پی گرفتن مباحث علمی در حوزه زبان فارسی و زبان شناسی برمی‌گردد. او دغدغه زبان فارسی صحیح داشت. ابوالحسن نجفی از نوشتن «غلط ننویسیم» پی آن بود تا زبان فارسی شسته و رفته ادبی را به مخاطب‌ها معرفی کند. اما در این راه مقداری افراط کرد و شماری از کلمه‌های عربی و غربی رایج و مصطلح در زبان فارسی را می‌گفت باید به همان شکل در زبان اصلی تلفظ و بیان شود و استفاده شکل فارسی شده آن کلمه‌ها را اشتباه می‌دانست. ابوالحسن نجفی پس از نقدهای متعدد بر کتاب «غلط ننویسم» و دیدگاه‌های طرح شده در این کتاب، در ویراست دوم «غلط ننویسیم» آن نگاه را تعدیل کرد و در ویراست سوم که هنوز چاپ نشده هم از مواضع قبلی‌اش عدول کرد. او کتاب «فرهنگ فارسی عامیانه» هم تدوین کرد. از آن‌جایی که با ادبیات داستانی ایران مأنوس بود واژه‌ها و عبارت‌های عامیانه آثار داستانی را گرد آورد. فقط به گردآوری لغات عامیانه بسنده نکرد، بلکه واژه‌ مکالمه‌های روزمره را هم در این فرهنگ ارائه کرد. بهتر بود برای این کتاب عنوان «فرهنگ فارسی عامیانه و گفتاری زبان فارسی» را برمی‌گزید. معانی خیلی از لغات که در دیگر فرهنگ‌ها نیامده در این کتاب برای اول بار ارائه شده است. معانی را خیلی دقیق تفکیک کرده و به تفاوت‌های معانی اصطلاح‌ها پی برده است. همه معانی یک کلمه و ترکیب را آورده است؛ هرچند واژه‌ها را از حیث دستوری تقسیم نکرده و نگفته کدام قید یا اسم است و از حیث گفتاری و عامیانه بودن هم این تفکیک صورت نگرفته و بهتر بود این تفکیک‌ها هم انجام می‌شد. حُسن بزرگ فرهنگ ارائه شاهد مثال‌های متنوع از صد و ده اثر ادبیات داستانی ایران است. او در «فرهنگ فارسی عامیانه» معانی استنباطی‌اش را به شاهد مثال‌های متعددی مستند کرده و این حسن بزرگی است.

منبع: روزنامه ایران