فرهنگ امروز/ تینا جلالی:
گویا جشنواره فیلم فجر در عمر سی‌وشش ساله خود قرار نیست سیاست و روندی ثابت داشته باشد. امسال هم با حضور دبیر جدید و شورای سیاستگذاری این موضوع شکل متفاوت‌تری به خود گرفته است. چطور ممکن است رویداد مهمی با قدمت سی‌وشش ساله تنها در یک بخش (بدون در نظر گرفتن بخش کودک) برگزار شود؟ یا حداقل در هشت دوره گذشته که از فیلم اولی‌ها به عنوان شگفتی‌های این رویداد مهم نام‌برده شده و بخش نگاه نو یکی از بخش‌های مهم جشنواره به‌یکباره حذف شود و سهمیه فیلم‌اولی‌ها از چنین رویداد سینمایی به حداقل ممکن برسد؟ به نظر می‌آید جشنواره فیلم فجر مبنی بر تنوع بالای سلیقه سیاستگذاران است و باید فکر جدی به حال آن کرد.
دوره سی‌ام جشنواره فیلم فجر به دبیری محمد خزاعی در سال ٩٠ برگزار شد. در این دوره جشنواره علاوه بر اینکه بخش بین‌الملل جشنواره مجزای از ملی نبود، بلکه برای بخش بین‌الملل جوایز گوناگونی طراحی شد از جمله جایزه بین‌المذاهب، جایزه ویژه بیداری اسلامی، جایزه حقوق بشر اسلامی، جایزه بیرق طلایی مصطفی عقاد، جلوه‌گاه شرق (سینمای آسیا) سینمای سعادت و جام جهان‌نما. چنین طراحی بخش‌های بین‌الملل قطعا خاص نظر محمدخزاعی بوده چرا که در دوره‌های بعدی این بخش ها حذف شد. اما بخش سینمای سعادت و جام جهان‌نما به قوت خود باقی ماند تا در دوره سی‌وسوم به بخش بین‌الملل رفت؛ بخشی که کاملا به شکل مستقل برگزار می‌شود.
در سی امین دوره جشنواره بخش‌های سودای سیمرغ، سینمای مستند و فیلم‌های نگاه نو وجود داشت که رضا عطاران برای فیلم «خوابم می‌آد» در بخش نگاه نو یا همان فیلم اولی جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کرد همچنین نوع کارگردانی پیمان معادی با فیلم «برف روی کاج‌ها» هم موردتوجه منتقدان قرار گرفت.
سال ٩١ دبیری سی‌ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر به عهده محمدرضا عباسیان گذاشته شد. در این سال ٢٩ فیلم در بخش مسابقه مورد داوری قرار گرفتند، ١٧ فیلم در بخش فیلم‌های با کارگردان اول، ١٥ فیلم در بخش فیلم‌های مستند به نمایش درآمد. سال ٩١ جشنواره فجر، فیلم‌ها را در بخش سینمای سعادت (١٢ فیلم) و جام جهان‌نما (١٦ فیلم) مورد ارزیابی قرارداد و بخش بین‌الملل آن قطور و حجیم همچون دوره گذشته خود نبود. در سی‌ویکمین دوره جشنواره فیلم فجر بود که ساختار و بازی‌های فیلم «روز روشن» به کارگردانی حسین شهابی که یک فیلم اولی بود موردتوجه منتقدان و اهالی سینما قرار گرفت و احسان عبدی‌پور با ساخت فیلم «تنهای تنهای تنها» بهروز شعیبی با فیلم «دهلیز» توجه‌ها را به خود جلب کردند. در این دوره از جشنواره هم بخش فیلم نگاه نو از توجه و اهمیت برخوردار بود.
سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر به دبیری علیرضا رضا داد سال ٩٢برگزار شد. ٣٤ فیلم در بخش مسابقه و سودای سیمرغ، ٢٠ فیلم در بخش نگاه نو یا همان فیلم‌های با کارگردان اول که تعدادی از این فیلم‌ها همچون «انارهای نارس» در بخش سودای سیمرغ هم نمایش داشتند، ١١ فیلم در بخش نوعی تجربه، ٢١ فیلم در بخش سینما حقیقت به نمایش درآمدند. جشنواره فیلم فجر در سی‌ودومین دوره همانند دوره‌های گذشته به‌صورت بین‌الملل برگزار شد به همین جهت فیلم‌ها در بخش بین‌الملل، سینمای سعادت و جام جهان‌نما هم نمایش داشتند و در آخر جمشید محمودی برای فیلم چند «مترمکعب عشق» سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را دریافت کرد.
دوره سی و سوم جشنواره فیلم فجر سال ٩٣ مجددا به دبیری علیرضا رضا داد برگزار شد. با ریاست هیات داوران مجید مجیدی، شاهد بخش‌هایی چون سودای سیمرغ به همراه نگاه نو، نوعی تجربه، سینمای حقیقت و مسابقه مواد تبلیغی بودیم. همان سالی که فیلم افتتاحیه جشنواره محمد رسول‌الله ساخته مجید مجیدی بود و جالب اینکه حتی داوری بخش نگاه نو از هیات مجزایی برخوردار بود؛ رضا مقصودی که به عنوان فیلم اولی امسال در سی وششمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، سال ٩٣ به عنوان داور در کنار همایون اسعدیان، حسن بلخاری، فرشته طائرپور، محمدمهدی عسگرپور آثار فیلم اولی‌ها را داوری می‌کردند. همچنین فیلم‌های هنر و تجربه یا همان تجربی در این سال در بخش کاملا جداگانه مورد داوری قرار گرفتند. در بخش سودای سیمرغ ٢٨ فیلم، ١٣ فیلم در بخش نگاه نو، ١٢ فیلم در بخش هنر و تجربه و ١١ فیلم هم در بخش مستند مورد ارزیابی و نگاه داوران قرار گرفتند. در این دوره جشنواره بخش بین‌الملل از ملی جدا شد و برگزاری آن به سال بعد موکول شد. سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی در سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر به وحید جلیلوند برای فیلم «چهارشنبه ١٩ اردیبهشت» تعلق گرفت.
اما دوره سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر سال ٩٤ به دبیری محمد حیدری برگزار شد؛ دوره‌ای که تقریبا با تکیه بر سیاست دوره سی و سوم برگزار شد و تغییرات خاصی نداشت. در این دوره از جشنواره ۲۲ فیلم در بخش سودای سیمرغ و ۱۱ فیلم در بخش نگاه نو، ۱۱ فیلم در بخش هنر و تجربه ۱۱ مستند هم در بخش سینما حقیقت حضور داشتند، همچنین جشنواره فیلم فجر در سال ٩٤ برای نخستین‌بار ۸ انیمیشن را وارد مرحله رقابتی کرد. تقریبا از همان تصمیمات شگفتی که در دوره‌های بعد به آن کمتر پرداخته شد. در سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم فجر بود که دو پدیده و شگفتی به عنوان فیلمساز به سینمای ایران معرفی شدند (سعید روستایی «ابد و یک روز» و محمدحسین مهدویان «ایستاده در غبار») فیلم‌های این دوره در ۲۳ سینما و پردیس سینمایی در تهران برای عموم به نمایش درآمد.
محمد حیدری به طور پیاپی دبیری سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر را برعهده داشت. در این دوره کارگردانان فیلم اولی حضور فعالی داشتند و باهم ارتباط گسترده‌ای داشتند. کاوه صباغ‌زاده «ایتالیا ایتالیا»، مرتضی علی عباس میرزایی «انزوا»، ابراهیم ایرج زاد «تابستان داغ»، محمدرضا خردمندان «بیست ویک روز بعد»، منیر قیدی «ویلایی‌ها»، محمد حمزه‌ای «آذر» و... به عنوان کارگردانان فیلم اولی در بخش سودای سیمرغ با کارگردانان حرفه‌ای به رقابت پرداختند و هرکدام هم فیلم‌های درخور توجه برای سینمای ایران تولید کردند. یکی از اتفاقات نادر در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر بخش چشم‌انداز سینمای ایران بود که برای اولین‌بار این بخش راه‌اندازی شد؛ به این معنی که کلیه فیلم‌های قابل‌توجهی که سال ٩٥ تولید شده بودند که شامل ٤٤ فیلم بودند در این بخش برای مخاطبان به نمایش درآمدند. از میان آنها ٣٣ فیلم در بخش سودای سیمرغ و ١١ فیلم به‌صورت غیررقابتی در معرض دید مخاطبان قرار گرفت. همچنین ٢٣ فیلم کوتاه و ١١ فیلم مستند هم در این دوره جشنواره مورد ارزیابی قرار گرفتند. درنهایت منیر قیدی با فیلم «ویلایی‌ها» توسط هیات داوران به عنوان استعداد ویژه معرفی شد.
با نگاهی کلی به این روند باید گفت که این حجم تغییرات گسترده که هر دوره بنا به سلایق دبیر و شورای سیاستگذاری جشنواره اعمال می‌شود، موید این نکته است که جشنواره سیاست و خط‌مشی مشخصی ندارد؛ نکته کاملا تکراری که بارها از سوی اهالی سینما و رسانه‌ها گفته شده است اما این روند همچنان ادامه دارد.
اعتماد