فرهنگ امروز/احمد آرام: آله‌خو کارپانتیه (۱۹۰۴ -۱۹۸۰)، در پرونده ادبی خود، هم داستان‌های کوتاهِ درخشان دارد، و هم  رمان‌هایی که با رویکردهای ناباورانه‌شان به خلق تصویر، خواننده را به عمق ماجرا می‌کشاند. علاوه‌بر این‌ها، این نویسنده کوبایی، در زمینه موسیقی، معماری و نقاشی هم دانش فراوانی دارد. در مجموع می‌توان گفت تمامی هنرهایی که در او برشمردیم، در نثر ساختمندش تأثیر زیبایی‌شناسانه شگفت‌انگیزی برجا گذاشته است. یکی از شاهکارهای حقیقی کارپانتیه درباره موسیقی تألیف کتاب «موسیقی کوبا» بود. و همین تحقیقات او را قوام‌بخشی تا به نوشتن فکر کند آنچنان که خود می‌گوید: «موسیقی کوبا مرا آماده نوشتن همه‌ی رمان‌های پس از آن کرد.» از همین روی نثری سخت دارد که با توصیف‌های منحصربه‌فردش، گاه ما را رجوع می‌دهد به زبانی که گویی از میان اسناد قدیمی لاتینی بیرون زده است. ترجمه آثارش راه‌رفتن روی لبه‌تیغ است، چرا که باید در پس پشت برگرداندن رمان به زبان فارسی، فرهنگ‌های بومی ادبیات اقلیمی  را، که قصد حراست از زبان پسابوم دارد آشنا بود. خوشبختانه مترجم چنین مهمی را از نظر دور نداشته.


آله‌خو کارپانتیه
نویسندگان لاتین با تکیه بر منابع گوناگون و توانمند بوم، در چرخه‌های روایی، روابط آدم‌ها، جغرافیا، زبان و موسیقی را تبدیل به صدایی مشترک می‌کنند. این همگرایی قومی، روایت‌ها را به‌سمت و سویی می‌کشاند که از دل آن‌ها پدیدارشناسی ادبیات مدرن شکل تازه‌ای به‌خود می‌گیرد. کارپانتیه می‌گوید: «احتمالاً بین رمان‌های من تعقیب را کمتر خوانده‌اند، هرچند ژان پل‌سارتر آن را بهترین رمان من نامیده است» اگر نقل‌قولش از سارتر را بپذیریم می‌توانیم حدس بزنیم که با این توصیف، رمان تعقیب خواننده بسیار داشته است. این رمان ماجرایی درباره «خراردو ماچادو» دیکتاتور کوبایی‌ست که دارد روزهای آخر حکومتش را می‌گذراند. رخدادهای درون رمان از ماجراهای واقعی بهره برده که گویا می‌تواند با «دیوار» سارتر همسویی داشته باشد. در هر دو رمان با یک فعال سیاسی فراری روبه‌روییم که در پایان رمان قربانی بی‌رحم حکومت فاشیستی می‌شوند. با این‌که تعقیب بُن‌مایه‌ای سیاسی دارد معهذا روایت فدای دیدگاه سیاسی نمی‌شود، و این شگرد آله‌خو کارپانتیه است تا پرونده‌های گشوده درون رمان، تاریخ مصرف پیدا نکند.


احمد آرام
تیموتی برنن در نقد این رمان می‌نویسد تعقیب، با لایه‌بندی روایت‌ها و بازه‌های مقطعش که مفاهیمی مکرر در آن‌ها طنین می‌اندازد، به‌شدت سینمایی است. ما در شروع رمان این رویکرد بصری را می‌بینیم: «... پیکرهایی درهم آمیخته مخاطبان کنسرت در اثنای دقایق آنتراکت که بیش از آن چه باید لباس پوشیده‌اند، شکوه معماری هاوانای قدیم، لباس چروک و خیس از عرق مردی جوان که از مأموران حکومت گریزان است...» وقتی به این صحنه دقت می‌کنیم درمی‌یابیم که کارپانتیه به اهمیت میزانسن در به تصویرکشیدن ترس، با درون‌مایه روانشناختی، بسیار مسلط است. تیموتی برنن همین صحنه را پیوند می‌زند به فیلم «مردی که زیاد می‌دانست» از آلفرد هیچکاک، که بی‌راه نگفته است. دنیای این رمان دنیای دانشجویان انقلابیِ در نبرد با دیکتاتوری‌ای است که بسیار خواندنی است.                 
 
  رمان «تعقیب» نوشته آله‌خو کارپانتیه با ترجمه ونداد جلیلی در نشر چشمه و با قیمت ۱۰۵۰۰ تومان منتشر شده است.

ایبنا