به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ منصور غلامی صبح امروز در مراسم آغاز سال تحصیلی در دانشگاه تهران گفت: نظام آموزش عالی و دانشگاه های کشور بنا به شواهد موجود همواره نهادی تغییر آفرین، اثرگذار و متعهد به آرمان های دینی و ملی بوده اند. نقش آفرینی و سهم این نهاد در تحقق انقلاب اسلامی، ایام جنگ تحمیلی و در فرایند توسعه و پیشرفت کشور در دوره بعد از جنگ تا به امروز سهمی در خور توجه و محل اعتنا است.
وی ادامه داد: استمرار این نقش آفرینی در گرو بالندگی و حفظ جایگاه و موقعیت ممتاز آن به مثابه نهاد تولید اندیشه و قرار گرفتن در مرزهای دانش و داشتن رقابت و تعامل سازنده با نهاد های علمی جهان و شریک شدن در تولید علم و دانش جهانی است.
وزیر علوم خاطرنشان کرد: نهاد دانشگاه مسئول انتقال سنت های فکری، ارزش های اجتماعی و فرهنگ ملی و دینی است. دانشگاه فقط مرکز تولید دانش فنی و مادی نیست؛ بلکه مرکزی بی بدیل برای تفکر و تولید دانش وبینش هم هست. بر این مبنا سوای از اینکه نهادی علمی است نهادی اجتماعی و فرهنگی با کارویژه جامعه پذیری و فرهنگ پذیری عمل می کند. مهم ترین کار ویژه دانشگاه، تولید انسان دانشگاهی و فرهیخته است.
ایجاد فضای آرام و بدون تنش در دانشگاه ها شرط اساسی برای توسعه علمی
وی ادامه داد: تربیت و تولید متخصصین توانمند در میدان اندیشه و حل مسئله؛ مأموریت کلیدی دانشگاه ها است .ایجاد فضای آرام و بدون تنش در دانشگاه ها شرط اساسی برای توسعه علمی است. نهاد دانشگاه بلوغ خود را در برابر همه تحرکات و هجمه های خارج از دانشگاه نشان داده چنانکه در تلاطمات و اعتراضات دی ماه سال قبل با تدبیر و درایت لازم از هر نوع موج آفرینی نابخردانه پرهیز داشت و درفضایی آرام مطالبات اقتصادی، اجتماعی و بعضاً فرهنگی مطرح شده را مورد تحلیل و مداقه عالمانه قرار داده است.
وزیر علوم ا دامه داد: دانشگاه امروز به عنوان نهادی که دارای بالاترین سطح اعتماد اجتماعی در میان مردم است، حفظ وحدت ملی و توسعه کشور را به عنوان آرمان حقیقی خود در نظر دارد.
دستاورد های علمی، پژوهشی و فناوری در دانشگاه ها
وی به برخی از دستاورد های علمی، پژوهشی و فناوری در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و فناوری اشاره کرد که به شرح زیر است:
در سال ۲۰۱۷ در بین ۲۵ کشور برتر تولید کننده علم دنیا، کشور ایران با رشد ۸.۹ درصد رتبه اول رشد علمی را کسب کرده است. کشور های روسیه و چین به ترتیب با رشد ۶.۶ و ۴.۳ درصد در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. با توجه به جایگاه مکتسبه؛ رقابت علمی کشور دیگر در مجموعه کشورهای در حال توسعه نیست بلکه در گردونه رقابت با کشورهای توسعه یافته است.
رشد ۳۴ درصدی تولید علم در سال ۲۰۱۷ نسبتت به سال ۲۰۱۲
رشد تولید علم در ایران برمبنای مدارک و مقالات ثبت شده در پایگاه های معتبر جهانی طی سال های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷ صعودی بوده است. به گونه ای که در سال ۲۰۱۷ در مقایسه با سال ۲۰۱۲ رشد ۳۴ درصدی را تجربه کرده ایم. ایران در تولید علم در میان کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی رتبه اول را دارد و در بین کشورهای جنبش عدم تعهد بعد از کشور هند رتبه دوم را دارد.
شاخص ارزیابی کیفیت تولیدات علمی؛ میزان استناد و ارجاع به تولیدات علمی است که از این بابت نیز موفقیت خوبی داشته ایم و رتبه کشور از رتبه ۳۰ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۲ در سال ۲۰۱۷ ارتقا پیداکرده است.
تغییر جایگاه دانشگاه های کشور در نظام های معتبر بین المللی نیز حائز توجه است. برای مثال در رتبه بندی تایمز در سال ۲۰۱۳ تنها یک دانشگاه از کشور ایران حضور داشت که در سال ۲۰۱۸ تعداد۱۸ دانشگاه از ایران در این رتبه بندی حضور دارند. در رتبه بندی لایدن در سال ۲۰۱۳ فقط ۵ دانشگاه ایران حضور داشتند که در سال ۲۰۱۸ این حضور به تعداد ۲۲ دانشگاه افزایش یافته است.
حضور بیش از یک هزار نفر از اعضای هیات علمی کشور در سمینارهای معتبر جهانی
به لحاظ ارتباطات علمی بین المللی؛ در سال ۱۳۹۶ بیش از ۲۱۰۰ دانشمند، رئیس دانشگاه، و عضوهیأت علمی خارجی برای همکاری های دوجانبه، سمینارها و دوره های آموزشی و پژوهشی در ایران حضور پیدا کرده اند، و متقابلاً ۱۴۵۰ تن از اعضای هیأت علمی کشور در قالب حضور در سمینارها وپروژه های پژوهشی در دانشگاه ها وسمینارهای معتبر جهانی حضور پیدا کرده اند که نشان از فعالیت دیپلماسی علمی کشور دارد.
به لحاظ دستاوردهای فناورانه و دانش بنیان به چند مورد اشاره می کنم. شاخص نوآوری جهانی با شروع به کار دولت تدبیر و امید، روند تصاعدی داشته به گونه ای که جایگاه ایران از رده ۱۲۰ در سال۱۳۹۳ به رده ۷۵ در سال ۱۳۹۶ ارتقا یافته است. این رشد مرهون توجه به حوزه فناوری و نوآوری درمراکز آموزش و پژوهشی و نیز شرکت های دانش بنیان است که تعداد این مراکز از ۱۳۱ مورد در سال۱۳۹۱ به ۱۹۳ مورد در سال ۱۳۹۷ افزایش یافته است.
اشتغال ۴۲ هزارنفر در پارک های علم و فناوری
تعداد پارک های علم و فناوری از ۳۳ پارک درسال ۱۳۹۱ به ۴۳ پارک در سال ۱۳۹۷ افزایش پیدا کرده است. چنانکه شاغلان در این پارک ها از ۱۹۰۰۰ نفر به ۴۲۰۰۰ نفر رسیده است.
وزیر علوم در ادامه به سیاست ها و راهبردهای وزارت علوم و دانشگاه ها اشاره کرد که به شرح زیراست:
در جهان ارتباطی جدید بی تردید دیپلماسی علمی از ارکان کلیدی مراودات و تعاملات بین المللی است که در تولید و حفظ سرمایه اجتماعی بین المللی نقش به سزایی دارد. این مهم هم در گرو سعی و تلاش خستگی ناپذیر عالمان دانشگاهی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، امروزه بخش قابل توجهی از دانشجویان دانشگاه های بزرگ کشور را تشکیل می دهند، و هم نیازمند حمایت دولت درزمینه تأمین منابع ارزی و فراهم سازی فرصت های لازم برای تقویت دیپلماسی علمی است. امری که در شرایط سخت اقتصادی چون دوران جنگ تحمیلی هم مورد اعتنای کارگزاران دولتی بوده است.
به لحاظ مدیریتی؛ شایستگی های علمی، اخلاقی، انگیزه و توان مدیریتی؛ مقبولیت دانشگاهی وباور به پیشبرد سیاست های اعتدالی دولت تدبیر و امید و نیز جوان گرایی که برای نمونه شاهد کاهش چندین سال در میانگین سنی رؤسای دانشگاه در دوره جدید هستیم مبنای انتصاب برای مدیریت دانشگاه ها است.
دانشگاه نسبت به شرایط زمانه، کاستی ها، تهدید ها، قوت ها و فرصت های پیش رو وقوف و آگاهی لازم را دارد. دانشگاه سختی های کار دولت را و الزام های حاکم به شرایط تحریم را هم می داند. بر این باور است که در این شرایط هیچ فرصتی را نباید از دست داد حتی از تحریم، با سعی و تلاش مجدانه باید دل در گرو نیل به خود اتکائی، رفع وابستگی و تقویت استقلال علمی کشور، استفاده از نیروهای بومی و داخلی، و حمایت از تولیدات علمی، دانشی و صنعتی داخلی را وجه همت خود قرار دهیم.
دانشگاه ها امروز آماده کمک به دولت در همه زمینه های دانشی و سیاستی هستند تا کشور با اقتدار بیشتر در عرصه های داخلی و بین المللی دستاوردهای بیشتری را کسب کند.
سیاست نظام آموزش عالی و دانشگاه ها در شرایطی که شاهد هجمه های ناجوانمردانه ای از جانب برخی از نیروهای خارجی هستیم بر ارتقای انسجام و وفاق ملی است. این مهم با سعه صدر اسلامی، مدارا و تقویت عرصه های همدلی، تفاهم و گفتگو ممکن می شود که خود نیازمند همکاری و همراهی مجموعه های مختلف درون دانشگاه و به خصوص مجموعه های بیرون دانشگاه است. با فراهم سازی فضایی امن و آرام، امکان گفتگو براساس اندیشه و در چهارچوب مدنیت در جامعه دانشگاهی کشور مهیا می شود.
از بی اعتبار کردن نهاد دانشگاه هیچکس، سودی نخواهد برد
جامعه و حکومت باید شیرینی پرسش و پرسشگری دانشجو و دانشگاهیان را قدر نهد و از رهگذر بی اعتبار کردن نهاد دانشگاه هیچکس، نه جامعه و نه حکومت سودی نخواهد برد؛ خصوصا در فضای سیاسی فعلی کشور که نیاز به همفکری، همدلی و مشارکت هرچه بیشتر میان گروهها و اقشار مختلف اجتماعی احساس می شود.
پر پیدا است که دانشجویان نیازمند داشتن قدرت، معنا، تأثیر، خلاقیت، زایش، تعلق دانشگاهی ومشارکت در دانشگاه و فرایند فرهیختگی هستند که در غیر این صورت با بیگانگی از دانشگاه و قرارگرفتن در چرخه های بی حاصلی که نه تنها سودی را در پی نخواهند داشت بلکه موجد زیان و زایش اختلال در فرایندهای رشد و توسعه فردی و اجتماعی خواهد شد. ذائقه ها و سلایق مختلف باید بتوانند در چارچوب قواعد و هنجارهای عام دانشگاهی که بیانگر فرهنگ دانشگاهی هستند امکان بروز وظهور پیدا کنند.
بازنگری ماموریت دانشگاه ها در دستور کار
حساسیت های سیاسی غیر متعارف؛ مساعد حوزه فعالیت های علمی و فرهنگی دانشگاه ها نیست. بر این باوریم که فراهم سازی بستر و فرصت برای تقویت توأمان توانمندی های چندگانه مهارتی و حرفه ای؛ اجتماعی و فرهنگی در پرتو فعالیت های آموزشی، پژوهشی و مشارکت فرهنگی و اجتماعی دانشجویان نه تنها به پیامد های روانی- اجتماعی مثبتی چون خود پنداره مثبت، عزت نفس و احساس اثر گذاری و تاثیر بخشی را در فرد در پی دارد بلکه مقوم احساس نشاط، امید و تقویت هویت دینی و ملی خواهد بود و به این منظور دانشگاه های کشور در کنار مأموریت های رسمی خود گسترش برنامه های آموزشی، فرهنگی و پژوهشی و بازنگری در این مأموریت ها را دستور کارخود قرار داده اند.
ایجاد رونق، نشاط و امید بیشتر در فضاهای آموزشی
بهره گیری از ظرفیت های حوزه فرهنگی و دانشجویی که در قالب تشکل ها و انجمن های دانشجویی در عرصه های علمی، صنفی، دینی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی فعالیت دارند، در توانمند سازی دانشجویان و ایجاد رونق، نشاط و امید بیشتر در فضاهای آموزشی کارساز است. که در این خصوص تلاش های قابل توجهی در دست اجرا و انجام است.
حسب گزارش وزارت کشور در ایام ۱۶ آذر سال تحصیلی گذشته ۱۲۰۰ سخنرانی و مناظره با حضورطیف های مختلف سیاسی بدون هر نوع تنش سیاسی برگزار شده که در نوع خود آماری بی سابقه است.
افزایش آستانه تحمل و مدارای دانشجویان از طریق برگزاری کرسی های آزاد اندیشی
کرسی های آزاد اندیشی، فرصتی مناسب برای دانشجویان و دانشگاهیان است تا در یک فضای علمی و به دور از هیجان، پیرامون مسائل عرصه عمومی جامعه گفتگو کنند. کرسی‌ها امکانی برای رشد عقلانیت ارتباطی و گفتگوهای انتقادی و سازنده است. از رهگذر کرسی‌ها می‌توان آستانه تحمل و مدارا را بالا برد و در محیط دانشگاهی فضای پرامید و با نشاط ایجاد کرد.
۱۲۰۰ طرح مشترک با وزارت دفاع و بیش از ۲۰ طرح کلان با وزارت نفت
دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و فناوری خود را متعهد به رفع نیاز های کشور و کمک به حل مسائل و مشکلات کشور در حوزه های مختلف صنعتی، زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی و خدماتی می دانند و به این منظور به طور گسترده و راهبردی با دیگر وزارتخانه ها همکاری کرده ایم. برای نمونه ۱۲۰۰ طرح مشترک با وزارت دفاع و بیش از ۲۰ طرح کلان با وزارت نفت در دست اجرا است.
تقاضا محور ساختن رساله های تحصیلات تکمیلی، ارتباط بیشتر با صنعت و جامعه از طریق فراهم سازی فرصت حضور اعضای هیأت علمی جوان در بخش های فنی و اجرایی مربوط به رشته و حوزه تخصصی اشان، توجه به امر مهارت های تکمیلی و کمک به فرایندکارآفرینی.
تقویت رویکرد دانشگاه اجتماعی به مثابه دانشگاه مؤثر و حساس نسبت به مسائل و مشکلات ملی و پیرامونی، چرا که باور داریم دانشگاه تا وقتی نهادی زنده است؛ که نسبت به مسائل، آلام و رنج های محیط پیرامون خود حساس باشد و درد جامعه و زمانه خود را داشته باشد.
ایجاد فضا و میدانی برای بحث و گفتگوهای علمی پیرامون مسائل و آسیبهای اجتماعی واقتصادی؛ در قالب مجموع‌های از برنامه ها نظیر؛ برگزاری کرسی های آزاداندیشی، کارگاه‌های آموزشی و دوره های آموزشی برای گشودن فضا و فرصتی در عرصه عمومی دانشگاه جهت بحث، تبادل نظر و گفتگوهای علمی پیرامون مسائل اجتماعی کشور بوده است.
رصد مسائل روانی- اجتماعی دانشجویان
رصد مسائل روانی- اجتماعی و شرایط فرهنگی و اقتصادی دانشجویان در قالب طرح هایی چون سنجش سلامت اجتماعی دانشجویان به جد و عالمانه در دست انجام است و سیاستگذاری لازم در باب افزایش خدمات دانشجویی به منظور ارتقای کیفیت زندگی تحصیلی دانشجویان در دست انجام است که موجد افزایش رضایت دانشجویان از خدمات دریافتی بوده است. هر چند که این تلاش ها باید برای نیل به مطلوب های بیشتر تداوم یابد.
تلاش در جهت توانمندسازی مجموعه عناصر دانشگاهی در ابعاد علمی، فنی، حرفه ای، اجتماعی و فرهنگی و توجه به تقویت سرمایه های فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی که بستر و زمینه ای مهم برای اهتمام به مسئولیت پذیری اجتماعی و میل به کنش های جمعی و اشتراک مساعی عقلانی و اثر گذار هستند. که این مهم می طلبد که در نظام بودجه ریزی و تخصیص اعتبار به افزایش سرانه فرهنگی دانشجویان و دانشگاهها اهتمام شود.
افزایش مهارت و اشتغال پذیری دانشجویان دوره های کارشناسی
برنامه ریزی برای افزایش مهارت و اشتغال پذیری دانشجویان دوره های کارشناسی با هدف توانمند تر ساختن آنها برای ورود به بازار کار از مهم ترین برنامه های سال جاری است که امید واریم با اجرای آن کاستی های موجود رفع و توانمندی های عملی دانش آموختگان دانشگاه ها افزایش یابد به هر حال سنت دانشگاهی سنتی نیرومند و به نسبت دارای عمری دراز و کهن است. ریشه دار است لیکن نیازمند پیوند زدن قلمه های جدید برای پرورش میوه های تازه تر به منظور رفع مطالبات و نیازهای زمانه جدید است. عزم ما بر این است که دانشگاه به عنوان مرکز و کانون تفکر: هم کار علمی با کیفیت بالا را انجام و سامان دهد. و هم این کار انجام شده؛ تغییر و توسعه آفرین باشد.
وی در ادامه ضمن خوشامد گویی مجدد به دانشجویان آنها را به علم آموزی، درستکاری، صداقت، مسئولیت پذیری، دغدغه مندی و همدلی و همراهی دعوت کرد.
وزیر علوم گفت: همچنین از تمامی مسئولین امر در حوزه آموزش عالی درخواست دارم تا با ایجاد فضایی آرام، امن، مطلوب و توسعه یافته امکان زیست دانشجویی سازنده و کارگشا را برای شما فراهم کنند. همچنین از ریاست جمهوری و همکاران در هیئت دولت برای اعتماد و اعتقادی که به نسل جوان علی الخصوص دانشجویان این سرزمین دارند، کمال تقدیر و تشکر را داشته و دعوت می کنم که در تمامی عرصه ها با حمایت و هدایت خود امکان پیشرفت عزیزان دانشجو را فراهم آورند.