به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ پنجمین همایش ملی روز علوم اجتماعی به همت گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی و انجمن جامعه‌شناسی ایران با همکاری سایر انجمن‌های علوم اجتماعی، صبح دیروزدر دانشکده ادبیات دانشگاه خوارزمی برگزار شد.
علیرضا شجاعی‌زند، استاد دانشگاه تربیت مدرس در اولین پنل این همایش درباره دفاع از تحول علوم انسانی سخنرانی کرد و گفت: تحول در علوم انسانی با بومی‌سازی علوم انسانی و دینی‌سازی آن، سه مقوله متفاوت است. اگرچه گاهی این سه مقوله با هم خلط می‌شوند. می‌توان به دنبال تحول علوم انسانی و بومی‌سازی علم رفت بی‌آنکه لازم باشد علم را دینی کنیم. به بیان دیگر، این سه مقوله لازم و ملزوم یکدیگر نیستند.
وی افزود: تحول در علوم انسانی از نظر من یعنی رفع نقصان و خطاهای مبنایی در علوم انسانی رایج. منظور من از نقصان‌ها در این علم عبارت است از؛ خطای ناشی از نادیده گرفتن جنبه‌های بومی‌سازی، خطا در مبانی فلسفه علوم و متافیزیک و ملاحظات ارزشی و ایدئولوژیک پنهان در علوم. ساحت‌های مختلف علوم انسانی را باید از یکدیگر تفکیک کرد. بنده در اینجا به پنج ساحت اشاره می‌کنم؛ ۱ـ ساحت روش و حجیت ۲ـ خاستگاه عالم و نظریه‌پرداز ۳ـ موضوع‌یابی و مسئله‌شناسی ۴ـ خاستگاه و منشأ نظریات ۵ـ به‌کارگیری نظریات
این استاد دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: بومی‌سازی در مورد اول که موضوعیت ندارد، ولی در مورد دوم که مربوط به بومی‌سازی عالم است، یک ایده‌آل و آرزو است اما بومی‌سازی در موارد ۳ تا ۵ یک امر بدیهی و ضروری است.
شجاعی‌زند گفت: بومی‌سازی در برخی دانش‌ها بلاموضوع است مانند ادبیات، تاریخ و جغرافیا. در این دانش‌ها بومی‌سازی، نقض غرض است، اما برخی از علوم مثل جامعه‌شناسی فقط باید بومی باشند و نمی‌توانند یک علمUNIVERSIAL باشند. خطای نساختن جامعه‌شناسی بومی به گردن ما است نه غربی‌ها، چون ما فکر می‌کردیم که می‌توانیم جامعه‌شناسی بومی آنها را تعمیم دهیم و خود استفاده کنیم.
وی اظهار داشت: در مورد خطاها و نقصان‌هایی که در رابطه با تحول علوم انسانی اشاره کردم، لازم است بگویم که خطای مربوط به مبانی فلسفه علوم و متافیزیک ناشی از خطاهای وارد بر ساحت متافیزیکی است؛ مثل غلبه رویکردهای پوزیتیویستی و ایده‌آلیستی اما خطای سوم که خطای ملاحظات ارزشی و ایدئولوژیک پنهان در علوم است، در پسِ علوم انسانی است که باید شناسایی و رفع شود.
این استاد دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: علت اینکه علوم درگیر گرایش‌های ایدئولوژیک می‌شود این است که انسان راه فراری از ایدئولوژی ندارد و راه‌حل امروز ما در مقابل علم سکولار، ایدئولوژی‌زدایی و بازگشت به علم است. هدف تحول علوم انسانی، نقد مبنایی، مبانی معرفتی و آمیختگی ایدئولوژیک است.