چندی قبل، به اقتضای پرسشی در  نسبت خواجه نظام الملک طوسی و سیاست نامه او با سنت شاهی ایرانی، به اجمال اشاره کردم؛ «سلطنت ایرانشهری مرده است».

این جمله، بازتاب گسترده ای داشت و واکنش هایی بر انگیخت؛ برخی روزنامه‌ ها نوشتند «ایرانشهری مرده است» و برخی نیز تیتر کردند «سلطنت مرده است». سرانجام، تعدادی شبکه‌های اجتماعی نیز به اشتباه دو «چیز متفاوت» را  خلط نمودند؛ «ایران» و «ایرانشهری».

️ توضیح ضروری؛ 

همین جا که ایستاده ایم، ایران است نه ایرانشهر.

«ایران»، سرزمین اینجا و اکنون ماست؛ سرزمین مرکب از قومیت ها، نژادها، گویش‌ها، زبان ها، مذاهب و ادیان؛ با همه تاریخ و فرهنگ ؛ سرگذشت تلخ و شیرین آن.

«ایرانشهر»، اما، یک ‏«روایت» است؛ روایتی در کنار دیگر روایت ها، از ایران اینجا و اکنون ما. روایتی که «امکان های» فراوان دارد؛ می تواند همراه دیگر روایت ها در «تجدد ایران» مشارکت نماید؛ اگر از مدار تأملات فلسفی خارج نشود و بر زورق احساس ننشیند.

همچنین، استعداد آن را دارد که بر مرکب ایدئولوژی سوار شود، سر از ناسیونالیسم باستانی، احیاء گرا و رادیکال درآورد و تقابل ها و دوگانه های جدیدی، بویژه بین دیانت و ملیت بزاید.

احیاء گری ایرانشهری هم سنگ احیای خلافت، مخاطره انگیز است؛ بیشتر «گسل ساز» است تا مرهمی بر «بحران ایران».