ژول مُل (به فرانسوی: Jules Mohl؛ به آلمانی: Julius von Mohl؛ زاده ۲۵ اکتبر ۱۸۰۰ در اشتوتگارت ـ درگذشتة ۴ ژانویه ۱۸۷۶ در پاریس)، شرق‌شناس آلمانی با تابعیت فرانسوی، متخصص در زبان و ادبیات فارسی، مصحح شاهنامه فردوسی و مترجم شاهنامه به نثر فرانسوی است.

وی تحصیلات خود را در رشته فلسفه در دانشگاه توبینگن در آلمان به پایان رسانید و به درجه دکتری نایل شد. در سال ۱۸۲۳ به فرانسه رفت و در مدرسه زبان‌های شرقیِ پاریس وارد شد؛ زیرا در آن زمان کولژ دو فرانس تنها مدرسه‌ای بود که دانشکده شرق‌شناسی هم داشت. وی در آنجا به تحصیل زبان و ادبیات فارسی و عربی زیر نظر سیلوستر دوساسی (De Sacy) پرداخت و در عین حال پای درس آبل رموزا (Abel Remusat) نیز می‌رفت که زبان چینی تدریس می‌کرد.

تیزهوشی و دقت مُل، او را مورد توجه استادانش قرار داد و معروفیتی کسب کرد؛ چنان که وقتی در سال ۱۸۲۶ دولت ورتمبرگ در پی شرق‌شناس جوانی می‌گشت که بتواند این رشته را در دانشگاه توبینگن تدریس کند، او را به استادی آن دانشگاه برگزید. در سالهای ۱۸۳۰ و ۱۸۳۱ مل سفری هم به انگستان رفت و در آنجا با چند شرق‌شناس دیگر آشنا شد.

پس از بازگشت به پاریس، تحقیقاتش در زبان چینی را ادامه داد و دو مجلد از امهات کتب چینی را چاپ کرد. ضمنا به آثار شعرای طراز اول ایران همچون فردوسی، سعدی و حافظ توجه به‌سزایی داشت و از مطالعه آنها در کار تدریس زبان و ادبیات فارسی الهام می‌گرفت. در سال ۱۸۲۶ ازطرف دولت فرانسه مأمور شد که شاهنامه را به زبان فرانسوی ترجمه کند. او از این تاریخ تا پایان عمر در ۱۸۷۶، با عشق و علاقه مشغول تصحیح دقیق متن فارسی و ترجمه آن به زبان فرانسه شد. در سال ۱۸۳۸، با انتشار اولین جلد از ترجمه شاهنامه، ستایش همگان را برانگیخت. در سالهای بعد به‌تدریج جلدهای بعدی را منتشر کرد، ولی عمرش کفاف نداد و نتوانست آخرین جلد را به‌پایان ببرد. باربیه دومنار، شاگرد او و یکی از مترجمان بوستان سعدی، کار ترجمه جلد آخر را به‌پایان رساند و آن را در ۱۸۷۸ منتشر کرد.

شاهنامه ژول مُل با استفاده از ۳۵ دست‌نویس موجود در اروپا و همچنین با مراجعه به سایر مثنوی‌های حماسی فارسی فراهم آمده‌ است. وی مقدمه مفصلی هم بر شاهنامه نوشته که تا مدتها، مهمترین اثر پژوهشی درباره شاهنامه و فردوسی، و متداول‌ترین مرجع برای بسیاری از خاورشناسان به‌شمار می‌رفت.

وی از سال ۱۸۴۰ به دبیری انجمن آسیایی پاریس منصوب و بعدا به ریاست آن برگزیده شد. در سال ۱۸۴۴ به عضویت «فرهنگستان کتیبه‌شناسی و زبان‌های باستانی» فرانسه انتخاب شد. در همین سال به ‌عنوان استاد زبان و ادبیات فارسی در کولژ دوفرانس انتخاب گردید و مدت سی سال در این کرسی به تدریس اشتغال داشت و شاگردان برجسته‌ای تربیت کرد.

منبع: روزنامه اطلاعات