فرهنگ امروز/ هادی حسینی‌نژاد: تحریم، بحران‌های اقتصادی و تورم. این کلمات را باید کلیدواژگان اصلی در توضیح شرایط کنونی اقتصاد داخلی و بازار کشور دانست؛ شرایطی که در بازار کتاب نیز نمودهای عینی دارد. بررسی روند افزایش قیمت کاغذ به عنوان اصلی‌ترین مواد اولیه تولید کتاب و رسیدن قیمت کاغذ تحریر به بندی ۳۰۰هزارتومان در ماه‌های اخیر، خود روایت روشنی از التهاب در بازار کتاب را به تصویر می‌کشد اما برای دریافت میزان تاثیرگذاری این التهابات بر بازار کتاب و مشخصا بر قیمت پشت جلد کتاب‌ها، باید بررسی شرایط را به شکل مصادقی پیش برد.
برای تدوین این گزارش، شش کتاب عمومی پرفروش انتخاب شده است؛ چراکه بررسی پرفروش‌های بازار می‌تواند تصویر بهتری از شرایط و بازار کتاب را ارائه دهد. توضیح آنکه قیمت هر کدام از کتاب‌ها در چند مقطع مشخص -اولین نوبت چاپ در سال‌های اخیر و سرآخر؛ قیمت آخرین نوبت چاپ- مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است.
۱- «ملت عشق»
نوشته الیف شافاک با ترجمه ارسلان فصیحی – انتشارات ققنوس (شومیز -۵۱۲ صفحه)
نمودار بالا نشان می‌دهد که ناشر بین چاپ۲۶ تا چاپ۵۹؛ یعنی در بازه زمانی یک ساله، قیمت این کتاب را ثابت نگه داشته است؛ درصورتی که افزایش قیمت ملزومات چاپ کتاب و کاغذ در سال ۹۶ متوقف نشده بود. این عملکرد مبین آن است که ناشر تمایلی به افزایش قیمت نداشته و حتی در مقابل تورم‌ها، مقاومت کرده است اما افزایش شش‌هزارتومانی قیمت در سال۹۷، با توجه به افزایش چشم‌گیری هزینه‌های نشر، عملکردی ناگزیر می‌نماید.
۲- «ریگ روان»
نوشته استیو تولتس با ترجمه پیمان خاکسار – انتشارات چشمه (گالینگور- ۴۴۲ صفحه)
با توجه به تعداد صفحات و جلد سخت این کتاب، به نظر می‌رسد لحاظ کردن قیمت ۲۵ هزار تومان برای این کتاب، از همان آغاز نیز با استراتژی خاصی صورت گرفته است. اما به هرحال؛ افزایش قیمت این کتاب ظرف ۹ ماه اخیر و رسیدن به مبلغ ۵۶هزار تومان، قابل توجه است.
۳- «من پیش از تو»
نوشته جوجو مویز با ترجمه مریم مفتاحی – انتشارات آموت (شومیز – ۵۳۶ صفحه)
روند افزایش قیمت این کتاب در سال‌های اخیر، با شیب ملایمی همراه بوده است. با توجه به تعداد بالای صفحه‌ها، به نظر می‌رسد ایجاد صرفه اقتصادی مناسب با تعدد نوبت چاپ‌ها و شاید هم رقابت تنگاتنگ با ناشرانی که بعدتر به سراغ ترجمه و انتشار آثار مویز رفتند، در این رشد ملایم و کنترل شده قیمت، نقش داشته‌اند.
۴- «یک عاشقانه آرام»
نوشته نادر ابراهیمی – انتشارات روزبهان (شومیز – ۲۴۰ صفحه)
افزایش ۵۰۰۰تومانی برای یک کتاب ۲۴۰صفحه‌ای، آن هم ظرف هفت ماه، افزایش قابل توجهی به شمار می‌آید، خصوصا اگر به این موضوع توجه کنیم که این کتاب از سال قبل (۱۳۹۶) تنها ۵۰۰ تومان افزایش قیمت داشته است.
۵- «جای خالی سلوچ»
نوشته محمود دولت‌آبادی – انتشارات چشمه (گالینگور - ۴۴۲ صفحه)
رعایت همان استراتژی حفظ قیمت برای حفظ بازار، از سوی ناشر این کتاب نیز مشهود و محسوس است؛ به‌طوری‌که ناشر در سال ۹۶، قیمت «جای خالی سلوچ را افزایش نداده است اما افزایش ۱۳هزارتومانی این کتاب در فاصله هشت ماه، از ناگزیری ناشر در مقابل تورم اقلام مصرفی در تولید کتاب نشان دارد.
۵- «سمفونی مردگان»
نوشته عباس معروفی – انتشارات ققنوس (شومیز – ۳۵۲ صفحه)
افزایش قیمت ۳۰۰۰تومانی در طول سال‌های ۹۵ و ۹۶ و افزایش قیمت ۵۰۰۰تومانی تنها در هفت ماه سال جاری، باز هم برهان دیگری‌است بر تاثیر محسوس بحران‌های اقتصادی در عرصه نشر.
جدول مقایسه‌ای افزایش قیمت در سال ۹۷ و ۹۶
مقاومت ناشران هم اندازه‌ای دارد!
چنانچه اشاره شد، تاثیرات رشد مضاعف نرخ برخی از اقلام مصرفی در تولید کتاب، در افزایش قیمت پشت جلد کتاب‌ها طی ماه‌های اخیر مشهود و محسوس است. البته با توجه به ظرفیت انبار ناشران از خریدهای قبلی، به نظر می‌رسد هنوز افزایش قیمت‌ها؛ به‌ویژه تورم نرخ کاغذ، هنوز خودش را نشان نداد و پیش‌بینی می‌شود که در ماه‌های باقی‌مانده از سال که ناشران خود را برای حضور در سی‌ودومین نمایشگاه کتاب تهران آماده می‌کنند، رشد بیشتری را در قیمت‌های پشت جلد شاهد باشیم.
نکته بعدی این است که قطعا و طبعاً کتاب‌های پرصفحه‌تر، افزایش قیمت بیشتری نسبت به کتاب‌هایی که تعداد صفحات پایینی دارند خواهند داشته‌اند. این موضوع را باید در بررسی اطلاعات این گزارش نیز درنظر داشت. همچنین شمارگان کتاب‌ها هم در تعیین قیمت مهم است؛ هرچند کتاب‌های مورد اشاره در این مطلب، عمدتا در ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ نسخه بازنشر شده‌اند.
در شرایط فعلی بازار کتاب -همانطور که نمودارهای بالا نشان می‌دهد- ناشران به طور حتم نسبت به افزایش قیمت کتاب مقاومت می‌کنند، زیرا نمی‌خواهند این رویه به کاهش هرچه بیشتر قدرت خرید مردم و ریزش مشتریان کتاب دامن بزند. درواقع آن‌ها ترجیح می‌دهند از تولیداتشان سود حداقلی داشته‌باشند؛ به‌شرطی که شمارگان کتاب‌هاشان ارتقا پیدا کند؛ یا دستِ‌کم دستخوش کاهش نشود. اما ظرف مقاومت و تحمل ناشران نیز اندازه‌ای دارد!
منبع: ایبنا