به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ پیمان متین سال‌هاست در حوزه انسان‌شناسی پزشکی فعالیت مداوم و پرثمری داشته است و علاوه بر این در زمینه دانش‌نامه‌نگاری نیز از محققان شناخته شده است. آخرین دستاورد او، سرپرستی ترجمه مدخل‌های دانش‌نامه ایرانیکا به فارسی، در سری کتاب‌هایی است که نشر فرهامه انتشار آنها را بر عهده گرفته است. با او درباره روند انتشار این کتاب‌ها و مسائلی دیگر گفت‌وگویی کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
درباره روند گزینش و ترجمه مقالات ایرانیکا در قالب کتاب‌های جداگانه توضیح دهید. این ایده از کجا آمد و شیوه شما در انجام این کار چگونه است؟
مجموعه ایرانیکا یکی از دانش‌نامه‌های بسیار موثق و مستند در حوزه تاریخ و تمدن ایران زمین است. من با اطلاع دست‌اندرکاران دانش‌نامه ایرانیکا حدود هفده یا هجده سال پیش ترجمه این مجموعه را آغاز کردم و در انتشارات امیرکبیر هنگامی که من سرویراستار این انتشارات بودم، حدود پنج عنوان از این کتاب‌ها را منتشر کردیم. سال‌ها از این زمان گذشت و به دلیل مشغله‌های من روند ترجمه و انتشار این مجموعه متوقف شد تا اینکه تصمیم گرفتیم در انتشارات فرهامه عناوینی که در آن زمان انتخاب و گلچین شده بود تا برای انتشار آماده شوند، ترجمه و منتشر کنیم.
انتخاب این عناوین به چه شکل صورت گرفته است؟
ما مداخلی را انتخاب کردیم و می‌کنیم که قابلیت کتاب شدن داشته باشند. یا یک مفهوم را انتخاب می‌کنیم که چندین مقاله مرتبط با آن مفهوم در دانش‌نامه آمده باشد و بشود آنها را در کنار یکدیگر به صورت مجموعه مقالات ارائه داد.
گویا کتاب نوروز که بناست در همین نمایشگاه ارائه شود هم از نوع مجموعه مقالات است.
بله. در کتاب نوروز تمام مداخلی که در دانش‌نامه ایرانیکا مرتبط با نوروز است را گلچین کردیم و با ترجمه آنها، به صورت یک کتاب منتشرشان کردیم.
آیا دست‌اندرکاران ایرانیکا و به طور ویژه مرحوم احسان یارشاطر در جریان روند انتخاب عناوین و مقالات برای ترجمه بوده‌اند؟
در همان زمانی که در انتشارات امیرکبیر تصمیم به انجام این کار گرفتیم از شیوه‌های مختلف، یا به صورت نامه یا به شکل تلفنی، هر جور که بود از نظرات استاد عزیزم مرحوم یارشاطر مطلع می‌شدیم. فرد دیگری که در روند این مقالات و گلچین آنها نقش داشت مرحوم ایرج افشار بود. در واقع یک کارگروه سه نفره متشکل از مرحوم یارشاطر، مرحوم ایرج افشار و من برای انتخاب این مجموعه مقالات شکل گرفته بود. در آن زمان ما حدود 32 مدخل را برای ترجمه و انتشار انتخاب کردیم و در مجموعه‌ای که نشر فرهامه در دست انتشار دارد، ادامه آن مداخل و بعضی مداخل جدیدتر که در فقدان آن عزیزان خودمان گزینش کرده‌ایم منتشر خواهند شد.
روند انتشار مجموعه چگونه خواهد بود؟
این مجموعه به صورت سریال منتشر خواهد شد. به این معنی که هر بار یک سری از کتاب‌ها را منتشر خواهیم کرد. سری اول شامل شش عنوان است که امیدواریم تا یک ماه دیگر منتشر شود. پس از آن هم به همین ترتیب در بازه‌های زمانی مختلف هر بار شش عنوان از آثار را منتشر می‌کنیم. برنامه این است که عناوین اصلی و مهم دانش‌نامه ایرانیکا را تا جایی که در توان داریم به فارسی ترجمه کنیم.
کمی درباره کتاب نوروز توضیح دهید.
ما علاقه‌مند بودیم کتاب نوروز همزمان با سال نو به بازار عرضه شود اما به خاطر مشکلات اجرایی که پیش آمد و وسواس‌هایی که من نسبت به انتشار ایرانیکا دارم کمی انتشار آن طول کشید. کتاب نوروز شامل هشت مقاله از هشت نویسنده بزرگ است که در حوزه‌های مختلف مرتبط با نوروز شامل تاریخ، گاهشماری، مناسک مرتبط با نوروز و نیز مفاهیم مرتبط با نوروز از قبیل حاجی فیروز، سفره هفت‌سین، میر نوروزی، کوسه و دیگر مفاهیم مرتبط با نوروز ارائه شده‌اند.
تیم مترجمانی که تحت سرپرستی من به ترجمه این مقالات پرداختند، در آزمونی که در بین هشتاد مترجم برجسته برگزار شد انتخاب شدند و نخبگان این فن محسوب می‌شوند. شیوه کار این بوده که پس از ترجمه مقالات، زیر نظر بنده ترجمه‌ها مورد بازنگری قرار می‌گیرند و یکسان‌سازی می‌شوند. در مسئله ویراستاری هم تلاشمان این بوده که با دقت و وسواس تا آنجا که در توانمان هست کتابی وزین و شکیل مانند خود دانش‌نامه ایرانیکا ارائه دهیم تا شان دانش‌نامه اصلی ایرانیکا حفظ شود.
آنچه که درباره مقالات ایرانیکا درباره نوروز گفته می‌شود این است که این مقالات روایتی تازه از روند نوروز ارائه می‌دهند. درباره این روایت تازه و از اساس بداعت مضامینی که در این کتاب ارائه شده است کمی توضیح دهید.
روی نوروز خیلی کارها شده است ولی وقتی من مقالات خانم مری بویس یا مقاله مرحوم شاپور شهبازی و کریستوفر را مدنظر قرار می‌دهم می‌توانم بگویم این مقالات از وزانت و سند قابل توجهی بهره می‌برند، از منابع دست اول بسیاری استفاده می‌کنند و تحلیل‌های نابی ارائه می‌دهند که حاصل توان تحلیلی و تجربه بالای نویسندگانشان است. این خصوصیات را من در مقالات قبلی چاپ شده درباره نوروز کمتر دیده‌ام، مگر اینکه جسته و گریخته آن مقالات از همین نویسندگان بوده باشد. اهمیت نویسندگان کتاب، این اثر به کتابی خواندنی، موثق و متقن درباره نوروز تبدیل کرده است و فکر می‌کنم این اثر اطلاعات بسیار تازه‌ای به خوانندگان ارائه می‌دهد.
کتاب دیگری که از شما در نشر فرهامه منتشر شده و آن را هم می‌توان در مسیر تسهیل بهره‌گیری از دانش‌نامه‌ها ارزیابی کرد، کتاب «فرهنگنامه اسلام» است. درباره این کتاب و دلیل اهمیت این‌گونه تحقیقات دانش‌نامه‌ای توضیح دهید.
به هر حال من در حوزه دانش‌نامه‌نگاری به صورت آکادمیک، در سال‌های گذشته فعالیت زیادی داشته‌ام. هم در دائره‌المعارف بزرگ اسلامی و هم در دانش‌نامه جهان اسلام من در خدمت عزیزان بوده‌ام و همین موضوع اهمیت مقالات دانش‌نامه‌ای را برای من مسجل ساخته است. کتاب «فرهنگنامه اسلام» هم فشرده و چکیده دانش‌نامه اسلام لایدن است که در 19 جلد منتشر شده و می‌دانیم چه کتاب عظیم و گرانقدری است. یکی از ویراستاران دانش‌نامه لایدن این کتاب را در یک مجلد بسیار کاربردی که آن را با صفت «منبع رومیزی» می‌شناسند، فشرده کرده‌اند. منظور از منبع رومیزی این است که هر محققی که در حوزه اسلام‌پژوهی فعالیت می‌کند باید این اثر را روی میزش داشته باشد تا بلافاصله بعد از احساس نیاز، بتواند به آن رجوع کند.
درباره روند ترجمه این کتاب هم توضیح دهید.
ترجمه این کتاب بسیار دشوار بود. به این خاطر که نحوه ضبط اعلام کتاب به زبان‌های مختلف و متنوعی از قبیل عربی، عبری، اردو، ترکی، حتی یونانی و... بود، ثبت دقیق این اعلام بسیار دشوار و زمان‌گیر بود. این البته خرده‌گیری بر خود دانش‌نامه هم هست که از یک نظام مشخص برای ثبت اعلام بهره نبرده‌اند. تلاش ما این بود که نظام را برای ثبت اعلام دانش‌نامه شکل دهیم و حالا می‌توانم اطمینان بدهم که تا حد بسیار بسیار بالایی نتیجه کار دقیق و قابل استناد شده است.
چه پروژه‌های تحقیقاتی دیگری را در آینده دنبال خواهید کرد و باید منتظر چه آثاری از شما باشیم؟
به جز تداوم انتشار ایرانیکا که درباره‌اش صحبت کردیم، من آثاری را در حوزه تخصصی خودم یعنی انسان‌شناسی پزشکی هم در دست ارائه دارم. هدف من آن است که تا جایی که بتوانم در حوزه انسان‌شناسی پزشکی و همچنین انسان‌شناسی زیستی تحقیقاتی را پیش ببرم و آثاری را ارائه دهم.