به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ سیدمهدی قریشی، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس در گفت‌وگویی با بیان اینکه باید کتاب‌های چاپی کتابخانه مجلس با سیاست‌های کتابخانه مجلس هم‌خوانی داشته باشد، توضیح داد: کتابخانه مجلس یک کتابخانه تخصصی است که در بحث ایرانشناسی، اسلام‌شناسی، جغرافیا، حقوق و علوم سیاسی کار می‌کند. می‌توان گفت این کتابخانه در بحث علوم انسانی بزرگترین کتابخانه ایران است و ۱۰۰ درصد منابع رشته علوم انسانی و گرایش‌هایش را دارد. البته منابع رشته‌های دیگر هم داریم مانند رشته‌های هنر، عمران و ... اما منابع آنها محدودتر است و به مراجعان آنها می‌توانیم در حدود ۵۰ یا ۶۰ درصد نیازهایشان کمک کنیم.
به گفته او در ساختمان مرکزی کتابخانه مجلس (ساختمان ملیجک یا کتابخانه شماره دو ایرانشناسی) منابعی مربوط به کتابخانه سنا است. او توضیح داد: قبل از انقلاب، مجلس شورای ملی و سنا داشتیم. مجلس شورای ملی ۲۴ و سنا هفت دوره برگزار شد. در مجلس سنا یکسری کتاب نگهداری می‌شد که بعد از انقلاب به کتابحانه مجلس منتقل و تبدیل به مجموعه شد.
قریشی با اشاره کتاب‌های نفیسی که در بخش ایرانشناسی نگهداری می‌شود، ادامه داد: این کتاب‌ها لاتین، فارسی و عربی هستند. کتابخانه اسلام‌شناسی و شرق‌شناسی منحصربه‌فرد داریم که کتاب‌های کمیاب و نایاب چاپی دارد. مراجعان خارجی ما وقتی می‌خواهند به منابع قابل ارجاع شرق‌شناسی دسترسی داشته باشند، به ایران می‌آیند و مستقیما به کتابخانه ایرانشناسی مجلس مراجعه می‌کنند.
او ادامه داد: کتاب‌هایی از سفرنامه‌های منحصربه‌فرد تاریخی، سفرنامه‌هایی که محقق‌ها روی آنها کار می‌کنند، سفرنامه آلمانی و انگلیسی داریم که پژوهشگران ایرانی و خارجی می‌توانند با درخواست و حضور در مجلس روی آنها کار کنند.
کاهش فعالیت‌های واحد پژوهش کتابخانه مجلس
قریشی با اشاره به فعالیت‌های واحد پژوهش کتابخانه مجلس بیان کرد: واحد پژوهش کتابخانه مجلس واحد فعالی است که بیشتر روی کتاب‌های خطی کار می‌کند و بخش خطی که بخش پژوهش ما در آن فعالیت دارد. چندین کارگروه و گروه علمی و پژوهشی داریم که اسلام‌شناسی، امور پارلمانی و شرق‌شناسی از بخش‌های مهم آن است.
او ادامه داد: با توجه به محدودیت مالی کار پژوهش سخت‌تر و وسواس کار بیشتر شده است. همکاران، کتاب‌های خطی که منحصربه‌فرد باشند را انتخاب و روی آن کار می‌کنند. قبل از مشکلات بودجه کشور، بیشتر از ۲۰ نسخه تصحیح شده در سال داشتیم که کار انتشار آنها انجام می‌گرفت؛ اما فعالیت‌ها محدوتر شده و ۲۰ جلد از نشریات و نسخ خطی را داشتیم.
به گفته قریشی در واحد پژوهش سه یا چهار مجله هم منتشر می‌شود.
تنها محدودیت تهیه کتاب بحث بودجه است
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس درباره کتاب‌های غیر فارسی زبان که در این کتابخانه وجود دارد، توضیح داد: همه منابع کتابخانه مجلس داخلی نیستند. منابع لاتین و خارجی همداریم که با توجه به بودجه خریداری شده. به منابع لاتین هرشش ۶ماه یک‌بار اضافه می‌شود. تنها محدودیت ما بحث بودجه است؛ البته با محدودیت بودجه سراسر کشور کنار می‌آییم اما نمی‌توانیم مانند گذشته منابع جدید خریداری کنیم.
او ادامه داد: در گذشته در نمایشگاه کتاب، رقم بالایی خرید کتاب خارجی داشتیم که البته به پای خرید منابع فارسی نمی‌رسد. منابع عربی را از لبنان، عراق و کشورهایی که ارتباط سیاسی خوب با آنها داریم می‌گیریم. از آنهایی که با آن‌ةا ارتباط سیاسی نداریم هم با واسطه کتاب تهیه می‌شود.
محدودیتی برای حضور مراجعه‌کنندگان نداریم
به گفته قریشی کتابخانه مجلس قبل از حادثه تروریستی روزانه نزدیک به ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر پذیرش داشت تا جایی که واحدهای خدمات‌دهی با مشکل مواجه شده بودند. او ادامه داد: تعداد مراجعه‌کنندگان آنقدر زیاد بود که سالن مطالعه را دو بخش کرده بودیم؛ سالن محققین در طبقه همکف و سالن عمومی در طبقه سوم.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس ادامه داد: بعد از حمله تروریستی به صورت میانگین در طول روز ۲۰۰ تا ۲۵۰ نفر مراجعه کننده داریم و در تعداد مراجعه‌کنندگانی که هفته‌ای یک‌بار به کتابخانه می‌آمدند، ریزش داشتیم. البته همچنان محدودیتی برای حضور مراجعه‌کنندگان نداریم و یکی از کتابخانه‌های تخصصی کشور هستیم که بدون محدودیت، مراجعه‌کنندگان را پذیرش می‌کنند.
به گفته قریشی طبق اساسنامه، خدمات‌دهی به نمایندگان مجلس، قوه مجریه، قوه قضاییه، اعضای شورای نگهبان و کارمندان سران و قوا در این کتابخانه انجام می‌شود. او ادامه داد: پا را از اساسنامه فراتر گذاشتیم و گفتیم مراجعه‌کنندگانی که به این منابع نیاز دارند با در دست داشتن کارت ملی می‌توانند از کتابخانه مجلس استفاده کنند که البته با شناسنامه و کارت دانشجویی هم ممکن است؛ زیرا اینجا خانه ملت است.
مخالفت با ساخت دیوار در حیاط این کتابخانه
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس درباره حمله داعش به مجلس در سال ۹۶ و تاثیر آن بر قوانین ورود و خروج کاربران کتابخانه گفت: روزی که داعش به مجلس حمله کرد، مسئولان حفاظت، خود را سپر مراجعان کردند و بعد از یک ساعت تمام مراجعان از کتابخانه در امنیت تخلیه شدند. پس از این اتفاق بود که دیواری میان کتابخانه و مجلس کشیده شد.
او با بیان اینکه رئیس کتابخانه مجلس هم از وجود چنین دیواری در حیاط کتابخانه ناراضی است و مخالفت خود را هم عنوان کرده است، ادامه داد: ساخت دیوار براساس نظر رئیس کتابخانه و مسئولان نبود و حفاظت این تصمیم را گرفته است.
به گفته قریشی فقط رئیس کتابخانه حق ورود مستقیم به کتابخانه را دارد و بقیه کارکنان و مراجعان باید از گیت‌های امنیتی عبور کنند. البته برای تسهیل عبور و مرود پژوهشگران و محققان با نیروهای امنیتی همواره مذاکراتی انجام می‌شود.
به گفته قریشی در مساله حفاظت، کارمندان کتابخانه مجلس در درجه دوم هستند و مراجعان در اولویت قرار دارند. او ادامه داد: اگر سختگیری هم می‌شود دست ما نیست و برای حفاظت از مراجعانی است که از مجموعه استفاده می‌کنند. گاهی برخی از سختگیری‌ها موجب گله‌مندی مراجعان یا خبرنگاران می‌شود، به نظرم این سختگیری به جا است.
ایرانی‌ها از موزه مجلس بازدید نمی‌کنند
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس در بیان فعالیت‌های این کتابخانه توضیح داد: کتابخانه مجلس برنامه‌های رونمایی را در بخش پژوهش‌های کتابخانه خواهد داشت. منابع جدیدی که خریداری شده از نمایشگاه به‌زودی به مخازن ارسال و در اختیار مراجعه‌کنندگان قرار می‌گیرد.
به گفته قریشی، در موزه مجلس شورای اسلامی آثار استاد کمال‌الملک چیدمان شده است. او افزود: برخی از این آثار نقاشی‌هایی است که توسط کمال‌الملک اهدا یا از مجموعه‌داران خریداری شده است. همچنین آثار شاگردان او هم در کتابخانه نگهداری می‌شود. محققین خارجی زمانی که از موزه مجلس بازدید می‌کنند، وقتی به آثار کمال‌الملک می‌رسند ساعت‌ها زمان صرف می‌کنند؛ آن‌وقت ما ایرانیان خود بازدیدی از این قسمت نداریم! این موزه شنبه تا چهارشنبه هشت صبح تا چهارونیم بعدار ظهر دایر باز بوده و نحوه پذیرش به صورت گروهی است.
احیای کتابخانه‌های مناطق سیل‌زده است
قریشی با بیان اینکه نشریات از دوره قاجار در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود، گفت: وقایع اتفاقیه و روزنامه‌های روز در آرشیو نگهداری می‌شود که به صورت اهدایی و خرید جمع‌آوری شده است. همچنین از مجلات به صورت هفته‌نامه، ماهنامه و فصلنامه در مخزن نگهداری می‌شود.
او با اشاره به قانون واسپاری در وزارت ارشاد ادامه داد: هر کتابی که در ایران منتشر می‌شود، به تعداد یک یا دو جلد به چهار کتابخانه مجلس، آستان قدس، آیت‌الله مرعشی و دانشگاه تهران اهدا می‌شود. طبق سیاست کتابخانه از کتاب‌هایی که به کتابخانه مجلس ارسال می‌شود، آنهایی که با سیاست کتابخانه هم‌خوانی داشته باشد در پروسه دریافت، فهرست‌نویسی و ارسال به مخازن قرار می‌گیرد.
به گفته قریشی پایین آمدن تعداد تیراژ باعث شده برخی از ناشران براساس قانون واسپاری کتاب را برای کتابخانه مجلس نفرستند، او ادامه می‌دهد: دراین موارد با ناشر همکاری می‌شود و بر اساس تفاهم و همکاری روابط برقرار است و ناشر را تحت فشار قرار نمی‌دهند.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس درباره کتاب‌هایی که به این کتابخانه فرستاده می‌شود اما مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، توضیح داد: آنهایی که طبق سیاست ما نباشد در انبار روابط عمومی جمع‌آوری و به مناطق محروم اهدا می‌شود. الان هم یکی از اولویت‌های کاری کتابخانه مجلس و روابط عمومی احیای کتابخانه‌های مناطق سیل زده است تا بتوانیم در بحث فرهنگی کمک کنیم.
نخستین کتابخانه رسمی ایران، کتابخانه مجلس است
قریشی درباره روند شکل‌گیری کتابخانه مجلس توضیح داد: کتابخانه مجلس مولود انقلاب مشروطه است. با تاسیس مجلس شورای ملی (مجلس مشروطه) در سال ۱۲۸۵ کتابخانه مجلس هم کنار آن تاسیس شد، البته این کتابخانه در آن سال‌ها به گستردگی امروز نبود.
او ادامه داد: در پارلمان مجلس که در ضلع شرقی ساختمان مجلس است، مقداری کتاب توسط نمایندگان مجلس جمع‌آوری شد، قفسه‌ها آنجا نصب و کتابخانه برای استفاده نمایندگان باز شد.
به گفته قریشی در سال ۱۳۰۴ کتابخانه مجلس با جمع‌آوری بیش از ۲۰۰ جلد کتاب که توسط هیات رئیسه و نمایندگان خریداری و اهدا شده بود، رونق گرفت و اینگونه بود که در سال ۱۳۰۴ نخستین کتابخانه رسمی و دولتی کشور تاسیس شد، به این معنی که نخستین کتابخانه رسمی ایران، کتابخانه مجلس است.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه مجلس با بیان اینکه این کتابخانه اساسنامه خاصی دارد که در آن هدف ارائه خدمات به نمایندگان مجلس اعلام شده است، توضیح داد: هدف از تاسیس کتابخانه ارتقای پشتوانه علمی و پژوهشی نمایندگان مجلس است. با گذر زمان با توجه به گستردگی و نقل مکان کردن از ضلع شرقی ساختمان مشروطه به ساختمان جدید در سال ۱۳۴۲ فضای در نظر گرفته شده برای مخازن گسترده‌تر و منابع بیشتر شد. همچنین بخش اسناد و موزه به کتابخانه مجلس پیوست.
او ادامه داد: بخش موزه‌ای از سال‌های ابتدایی همراه کتابخانه بود که هدف از تشکیل آن جمع‌آوری وسائلی بود که به نمایندگان، هیات رئیسه و رئیس مجلس اهدا می‌شد. بعدها موزه مجلس تاسیس و سازمانی به عنوان کتابخانه، موزه و مرکز اسناد شورا ی اسلامی تشکیل شد.
به گفته قریشی در بخش اسناد کتابخانه مجلس بیش از ۱۲ میلیون سند نگهداری می‌شود، او بیان کرد: در این بخش اسناد بسیار مهمی با موضوع‌های عرایض مردم به نمایندگان مجلس و اسنادی مربوط به مشروطه و انقلاب مشروطه موجود است. همچنین در این بخش از کتابخانه گزارش‌های دولتی داریم؛ اسنادی که برای محقق‌ها دارای ارزش پژوهشی بالایی است. در بخش اسناد، شهرها و استان‌ها را تفکیک کردیم و اینگونه بیش از ۱۲ میلیون سند به صورت تفکیک شده شهری و استانی موجود است.
کتابخانه مجلس بیشترین کتاب خطی را دارد
کتاب‌های گوناگونی در مخزن کتابخانه مجلس وجود دارد، کتاب‌های خطی، کتاب‌های چاپ سنگی و ...، قریشی درباره کتاب‌های موجود گفت: در چند بخش کتاب‌ها را نگهداری می‌کنیم. یکی بحث کتاب‌های خطی است؛ بیش از ۲۸ هزار کتاب خطی نفیس در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود که طریقه جمع‌آوری آنها به شکل اهدا، خریداری است که در مخازن نگهداری می‌شود.
او ادامه داد: کتابخانه مجلس جز سه کتابخانه بزرگ کشور است که بیشترین کتب خطی را در خود نگهداری می‌کند. این کتاب‌ها دارای عناوین مختلف هستند، یک جلد کتاب خطی شاید بیش از ۳۰ رساله داشته باشد که در زمینه هر یک عنوان، محقق‌ها می‌توانند، کار کنند. تعداد زیادی از کتب سنگی هم داریم که در کتابخانه مجلس نگهداری می‌شود.
قریشی از روند دیجیتالی کردن کتاب‌ها گفت: بیش از ۹۰ درصد کتب خطی را به فرمت دیجیتال تبدیل کرده‌ایم. به این گونه اگر نسخه نفیس نباشد و نیاز به فعایت خاصی نباشد در واحد کاوش محقق‌ها می‌توانند در ۱۰ دقیقه نسخه خطی مورد نظر خود را دریافت کنند. در کتابخانه‌های دیگر رویه به شکل متفاوت است. اگر مراجعه کننده فایل دیجیتال را بخواهد حداقل سه یا چهار هفته طول می‌کشد که نسخه به دست محقق برسد. در ده دقیقه در اختیار محقق
به گفته او بیش از ۶۰ درصد تب سنگی و سربی دیجیتال شده است.