اندیشیدن (گام نخست در تفکر نقادانه)
نایجل واربرتن
مترجم: مهدی خسروانی
ناشر: علمی و فرهنگی
تعداد صفحه: ۲۱۶ صفحه
قیمت: ۱۵ هزار تومان
کتابی که در دست دارید مقدمه ای است بر سنجشگرانه اندیشی (با «تفکر نقادی» یا «تفکر نقدی» یا «تفکر نقادانه » ]. این کتاب تعدادی از ابزارهای اصلی را که برای روشن اندیشی در هر موضوعی مفیدند، در اختیار خواننده قرار می دهد. فنون و مباحث مطرح شده را در هر حوزه ای که روشن اندیشی مورد نیاز باشد می توان به کار برد: این فنون و مباحث در بیشتر رشته های دانشگاهی و در هر مقطعی از زندگی که افراد برای تأیید نتیجه گیری های خود دلیل و شاهد عرضه می کنند کاربرد دارند.
مدخل های کتاب به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند. نخست، آن دسته که به گام های متداول در استدلال مانند گام شریک جرم می پردازند. سپس مدخل هایی که بر خطاهای فریبنده به هنگام اندیشیدن تمرکز می کنند، خطاهایی همچون خلط همبستگی = علت و مغالطه ون گگ. دسته ای از مدخلها به فنون ترغیب و تحذیر مانند گام فرضیه ای ممنوع و پاسخ سیاستمدار اختصاص دارند. و سرانجام گروهی از آنها که به وارسی عامل های روانشناختی می پردازند، عامل هایی مثل آرزویی اندیشی که می توانند مانع اندیشه واضح باشند. البته این طور نیست که همه مدخلها دقیقا در درون این طبقه بندی جای بگیرند، اما بیشتر آنها چنینند. هر مدخل شامل توضیحی کوتاه در مورد یک موضوع است و معمولا پس از توضیح، مثال هایی عرضه شده است. یکی از دلیل های ذکر مثال این است که به خواننده نشان دهد که چگونه می توان یک فن یا گام خاص را برای موردهای گوناگون به کار بست. دشوارترین گام، گام زدن از مثال کتاب مثالی است که در زندگی خودتان پیش می آید.
همان طور که در جای جای کتاب تأکید کرده ام، اندیشه واضح مسئلزم توجه دقیق به مورد خاص و بافتی است که مورد خاص در آن به می آید.
چنانچه محتویات این کتاب را به صورت غیرفعال فرا بگیرید، احتمالا قدرت روشن اندیشی شما را چندان افزایش نخواهد داد؛ هدف کلی این است که عقاید و اندیشه ها را بر موارد جدید به کار بندید. می توانید کتاب را از اول تا آخر بخوانید، تکه تکه بخوانید و خوب حلاجی کنید و یا آن را در قفسه بگذارید و همچون مرجع از آن استفاده کنید. شاید بهترین شیوه استفاده از کتاب این باشد که ابتدا مدخل مورد علاقه خود را بیابید و سپس از طریق ارجاع های درون متنی به سراغ مدخل های دیگر بروید؛ با این کار به ارتباط بین موضوع ها نیز پی می برید.
یکی از مهم ترین گام ها در جهت افزایش توانایی اندیشیدن، این است که بتوانید گام های گوناگونی را که به هنگام استدلال برداشته می شوند تشخیص دهید و در صورتی که این گام ها اسم داشته باشند تشخیصشان بسیار آسان تر می شود. نویسنده کتاب کوشیده که برای هر یک از موضوع های مورد بحث به یادماندنی ترین اسم ها را انتخاب کند و حتی الامکان از اصطلاح های لاتینی بپرهیزد. برخی از واژه ها به صورت سیاه چاپ شده اند. چاپ سیاه واژه ها علامت آن است که مدخلی به آن موضوع اختصاص داده شده است و بر اساس حروف الفبا می توانید به آن مراجعه کنید.
در نهایت آنکه نویسندۀ این کتاب، نایجل واربرتن، می‌کوشد با بیانی ساده و با استفاده از مثال‌های مناسب، اصول اولیۀ منطق و تفکر نقادانه را به خواننده آموزش دهد تا اسیر مغالطه‌ها و سفسطه‌گری‌ها نشود. چگونه است که سیاستمداران، حتی وقتی حق با آنها نیست، حرف خود را به کرسی می‌نشانند؟ یکی از ترفندهایشان این است که بخشی از حقیقت را می‌گویند. بخش توریه‌گویی این کتاب دربارۀ همین موضوع است.