به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر؛ تبلیغ و معرفی جاذبه‌های ایران در خارج از کشور هزینه زیادی دارد و به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی در ایران نمی‌تواند به تنهایی این تبلیغات را انجام دهد. گاهی باید از بخش خصوصی و یا گاهی از بخش دولتی کشورهای دیگر برای این کار بهره ببرد. به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی در سال ۹۲ اقدام به اجرای طرحی به نام نمایندگی اطلاع رسانی ایران در خارج از کشور کرد.
در این طرح باید فردی موجه و فعال از بخش خصوصی که در آن کشور زندگی و فعالیت گردشگری می‌کرد، روابط قوی و محکمی با مسئولان دولتی و خصوصی آن کشور داشت و می‌توانست از فیلترهای مختلف نهادهای دولتی در ایران مانند سازمان میراث فرهنگی، وزارت خارجه و غیره عبور کند انتخاب می‌شد تا در نهایت تمام تلاشش را برای معرفی ایران در آن کشور کند.
قرار بود در اجرای طرح نمایندگی‌های اطلاع رسانی ایران در خارج از کشور از ظرفیت ایرانیان خوش‌نامی که در دیگر کشورها زندگی می‌کنند استفاده شود چون این افراد سال‌ها در آن کشورها زندگی کرده‌اند و با ویژگی‌ها و فرهنگ مردم آنجا آشنا هستند به همین دلیل خیلی راحت‌تر می‌توانند ارتباط برقرار کنند و اثرگذار باشند.
بر اقدامات نماینده‌ها نظارت خواهیم داشت
مرتضی رحمانی موحد معاون گردشگری وقت سازمان میراث فرهنگی معتقد بود: ایرانی‌ها در دفاتر نمایندگی اطلاع رسانی گردشگری کشورمان، کارآیی بیشتری نسبت به کارمند رسمی که از ایران با توجه به محدودیت‌هایی به آنجا فرستاده شود خواهد داشت به همین دلیل از ظرفیت ایرانی‌های خارج از کشور در این زمینه بهره می‌بریم و بر اقدامات آنها نظارت خواهیم داشت.
این اقدام از سوی سازمان میراث فرهنگی به عهده کانون جهانگردی و اتومبیلرانی گذاشته شد و بر همین اساس توافقنامه‌ای بین آن دو امضا شد. بر اساس این توافق نامه سه ساله دفاتر و نمایندگی‌های اطلاع رسانی گردشگری در خارج از کشور با مشارکت کانون جهانگردی ایجاد شدند و هر بار هم قرارداد کانون با تأیید سازمان میراث فرهنگی با نماینده‌ها تمدید می‌شد.
هماهنگی برای برگزاری تورهای آشناسازی گردشگران خارجی با جاذبه‌های گردشگری ایران، تهیه گزارش از جاذبه‌های گردشگری کشورمان، برگزاری نمایشگاه‌های مختلف و … از مهمترین راهکارهای اجرایی این توافق نامه اعلام شد.
افزایش و ریزش نمایندگی‌ها
دو سال بعد معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی با اشاره به افزایش تعداد نمایندگی‌های اطلاع‌رسانی ایران در کشورهای هدف جذب توریست از ۱۰ به ۲۵ دفتر تا پایان سال خبر داد و گفت: سال گذشته مطالعه‌ای را با توجه به پتانسیل‌های کشور انجام داده و ۴۰ کشور را به عنوان بازار هدف تعیین کردیم.
رحمانی موحد با اشاره به دسته‌بندی این ۴۰ کشور در گروه‌های ۱۶ تایی گفت: در حال برنامه‌ریزی عملیاتی برای ۱۶ کشور اول هستیم و هرگونه تبلیغات برای جذب گردشگر از این کشورها به صورت علمی انجام می‌شود زیرا در صورتی که در فرآیند نهایی تمام اجزا تبلیغات اجرا نشود این عمل خود به ضد تبلیغ تبدیل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۰ نمایندگی اطلاع‌رسانی به عنوان رابط سازمان میراث فرهنگی در کشورهای هدف تعیین شده است، بیان کرد: تعداد این نمایندگی‌ها تا پایان سال به ۲۵ مورد می‌رسد.
در این فاصله برخی از افراد برای فعالیت‌های در نظر گرفته شده مناسب نبودند و به تبع آن قراردادی هم امضا نشد بنابراین برخی از این افراد از دایره فعالیت کانون حذف شدند و در نهایت افرادی در کشورهای ژاپن، چین، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، آلمان، عمان و… باقی ماندند. برخی از آنها تنها توانستند دستیار کانون برای برپایی پاویون‌ها باشند و برخی دیگر هیچ فعالیتی نداشتند.
برخی از این نماینده‌های اطلاع رسانی ارتباطات قوی با مراکز گردشگری سفارت خانه‌ها و مراکز تجاری داشتند و از آنجا که چند سالی در آن کشور اقامت می‌کردند، آشنا به فرهنگ و زبان مردم آنجا بودند. به همین دلیل تعدادی از آنها می‌توانستند وظایف کانون را در خارج از کشور انجام دهند این نمایندگی‌ها درواقع دستیاران و یا بازوان کانون بودند تا با توجه به ارتباطات آنها بتواند پاویونی در نمایشگاه‌های خارجی داشته باشد.
اولویت افراد حفظ منافع خودشان بود
اگرچه این طرح از همان اول با نیت تبلیغ گردشگری ایران اجرا شد اما در ادامه به راههای دیگری انجامید. این نمایندگی‌ها که بیشترشان آژانس مسافرتی داشتند در قبال داشتن عنوان نمایندگی ایران، هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌کردند و در بیشتر اوقات این گله را داشتند که حتی کانون جهانگردی و اتومبیلرانی بسته‌های تبلیغی و بروشور هم به آنها نمی‌دهد که بتوانند ایران را در نمایشگاه‌های خارجی تبلیغ کنند. اما از آنجا که خودشان یک پای ثابت نمایشگاه‌های خارجی بودند می‌توانستند اعلام کنند که این آژانس و یا مدیرعاملش نماینده گردشگری ایران در آن کشور است و این عنوان تبلیغاتی برای آنها به صرفه بود حتی اگر بابت آن قرار نبود پولی از سازمان میراث فرهنگی گرفته شود.
در کشورهای دیگر معمولاً به داشتن عنوان دولتی افراد توجه زیادی می‌شود به همین دلیل می‌توانستند از این عنوان استفاده کرده و به ملاقات‌های مختلف و برنامه‌های متفاوتی بروند. کمااینکه چنین اتفاقی به وفور رخ می‌داد و طبیعی جلوه می‌کرد. از طرفی این ترفند تبلیغی می‌توانست برای فروش بالای آژانس گردشگری خودشان نیز به صرفه باشد.
پس از مدتی این طور برآورد شد این افراد که البته برخی از آنها دچار حاشیه‌هایی نیز شدند بیشتر به سود و منفعت کار خود می‌اندیشند و با استفاده از این نام به عنوان نماینده ایران به ملاقات‌های رسمی دعوت می‌شوند.
این حاشیه‌ها معمولاً سو استفاده از این عنوان بود. برخی دیگر نیز در کنار تبلیغ آژانس و یا فعالیت‌های خود از این نام استفاده تبلیغی می‌کردند در واقع اقدامی برای اطلاع رسانی گردشگری انجام نمی‌شد.
به تازگی نیز یکی از آنها همایشی را در ایران برگزار کرده و اعلام کرد که تورهای گردشگری المپیک می‌تواند از طریق آژانس او هماهنگ شود. از سوی دیگر برخی از سفرای ایران در آن کشور اصلاً آنها را نمی‌شناختند و یا راه اندازی دفتر اطلاع رسانی گردشگری در خارج از کشور را قبول نداشتند.
رایزنان فرهنگی همان وظایف نمایندگان را داشتند
عملکرد این نماینده‌های اطلاع رسانی گردشگری و نداشتن استراتژی برای فعالیت‌های آنها موجب شد تا ولی تیموری معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی اعلام کند که از فعالیت آنها راضی نیست و این طرح را متوقف اعلام کرد و در سال جدید قرارداد آنها تمدید نشد. البته همچنان برخی از نماینده‌ها بر این باور هستند که تمدید نشدن قرارداد لزوماً به معنی اتمام پروژه نیست!
تیموری در گفتگویی با خبرنگار مهر از روند جدیدی خبر داد و گفت که باید بتوانیم با فرایند جدید این طرح را با سازمانهای دیگر اجرا کنیم به همین دلیل تا آن زمان این اقدام متوقف است.
یکی از نهادهای مورد اشاره تیموری، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است. این سازمان افرادی را به نام رایزن فرهنگی در کشورهای مختلف فعال کرده که دقیقاً همان وظایف نمایندگی‌های اطلاع رسانی گردشگری را هم بر عهده داشتند با این تفاوت که این افراد به خاطر انجام وظیفه، بودجه‌های ارزی در اختیار دارند و یک دفتر و یا ساختمان در کشور مقصد برای آنها مشخص شده است. یکی از این وظایف رایزنان، کمک به جذب گردشگران خارجی و معرفی ایران در کشور مقصد ذکر شده است. این دقیقاً همان چیزی بود که سازمان میراث فرهنگی از نمایندگان اطلاع رسانی گردشگری می‌خواست انجام دهند.