به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ اخیرا کتابی تحت عنوان «رباعیات خیام بین اصل فارسی و ترجمه‌های عربی» نوشته دکتر عبدالحفیظ حسن در 411 صفحه و از سوی موسسه الهیئه العامه لقصور الثقافه منتشر شده که مولف در آن به بررسی ترجمه‌هایی که تا به حال از رباعیات خیام در زبان عربی صورت گرفته، تقدم و تاخر و ارزیابی آن‌ها و نیز تعریف رباعی به عنوان قالب شعری اصیل فارسی پرداخته است.
مولف در این کتاب اشاره می‌کند که رباعیات خیام را ادبای عرب بیش از دیگر آثار به آن پرداخته، ترجمه کرده و درباره‌اش نوشته‌اند که ترجمه غیر مستقیم ودیع البستانی، نویسنده، شاعر و مترجم لبنانی در این میان که برای نخستین بار در سال 1912 منتشر شد بهترین ترجمه منظوم است که از این شاعر پرآوازه ایرانی در جهان عرب موجود است. این ترجمه در آن زمان جز نخستین ترجمه‌های منظوم در قرن بیستم به شمار می‌آمد.
او در ادامه اشاره می‌کند که با این‌همه ترجمه احمد رامی، شاعر و مترجم مصری از رباعیات، نقطه تحولی در ترجمه عربی رباعیات خیام محسوب می‌شود؛ چرا که او نخستین کسی بود که رباعیات را از زبان فارسی به عربی ترجمه و در سال 1924 منتشر کرد و پس از آن ترجمه‌های مستقیم دیگری از رباعیات یا به صورت نظم و یا نثر به زبان عربی منتشر شدند.
نوییسنده درباره ترجمه‌های مستقیم و غیر مستقیم منظوم و منثور از رباعیات نوشته است: «مترجمان عرب در آغاز به ترجمه‌های شعری و سپس به ترجمه‌های نثری از رباعیات روی آوردند که در این میان الزهاوی، شاعر پرآوازه عراقی، رباعیات را از زبان فارسی یک بار به نثر و بار دیگر به نظم درآورد که هر دو را در یک کتاب به سال 1928 منتشر کرد و مورد پسند و تحسین بسیاری قرار گرفت.»
بین فرهنگ و ادبیات عرب و فارسی، رابطه طولانی‌مدت و متقابلی بوده است. این رابطه و تاثیرپذیری گاه بیشتر از سوی عرب‌ها و گاهی از جانب ایرانیان بوده است. اعراب با شاعران بزرگ ایرانی چون فرودسی، حافظ، عطار، خیام و دیگران به واسطه ترجمه‌ها و تحقیقات متعدد و گسترده‌ای که از این ادبای ایرانی در جهان عرب موجود است آشنایی خوبی داشته‌اند. در این میان شاید هیچ شاعری به اندازه خیام و رباعیات او مورد عنایت عرب‌ها قرار نگرفته است که البته شعرا و ادبای عرب‌زبان در ابتدا به واسطه ترجمه انگلیسی رباعیات خیام با او آشنا شدند. در جهان معاصر عرب نیز به خیام و رباعیات او توجه ویژه‌ای شده و شاید بتوان گفت که اعراب بیش از شاعران کلاسیک خود متوجه خیام و رباعیات او بوده‌اند و صدها کتاب و مقاله درباره او و رباعیات به رشته تحریر درآورده‌اند. نفوذ و شهرت خیام در جهان عرب تا بدان جاست که در کشورهای مختلف عربی برخی خیابان‌ها و مکان‌ها به نام این شاعر پرآوازه ایرانی نام‌گذاری شده است.