HSE چیست؟
HSE یکی از مهم‌ترین مباحث در تمامی بخش‌های صنعتی است. اما HSE دقیقاً چیست و چگونه تعریف می‌شود؟ اگر مایلید تا همه چیز در مورد HSE را بدانید با این مطلب از کارخانجات تجهیزات ایمنی یونکس همراه شوید.
HSE از سه کلمه‌ی Health (سلامت)، Safety (ایمنی) و Environment (محیط زیست) تشکیل شده است. HSE به معنی سیستم مدیریت بهداشت ایمنی و محیط زیست است. HSE و یا صلاحیت ایمنی پیمانکاران در حقیقت گواهینامه ای است که عهده دار تمامی مسائل مربوط به بهداشت صنعتی، بهداشت محیط کار، ایمنی و محیط زیست می‌باشد. گواهینامه‌ی HSE شامل دو استاندارد سیستم مدیریت زیست محیطی ایزو ۱۴۰۰۱ و سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای ایزو ۱۸۰۰۱ است.
هر کدام از بخش‌های HSE شامل مواردی می‌شوند:
Health (سلامت): متشکل از پروژه‌های مختلفی شامل بهداشت عمومی، بهداشت محیط و بهداشت حرفه ای است.
Safety (ایمنی): همانطور که می‌دانید هر پروژه و به طور کلی هر شغل دارای مخاطراتی از منظر ایمنی است که اگر برطرف نشود ممکن است منجر به حوادثی شود. ایمنی از چند منظر قابل بررسی است: ایمنی در عملیات، ایمنی در پروژه‌ها و ایمنی افراد.
Environment (محیط زیست): در پروژه‌های متفاوت عناصرمحیط زیست به طور متفاوتی تعریف می‌شود. به طور مثال محیط زیست در پروژه‌های عمرانی شامل مواردی نظیر هوا، خاک و آب است.
بررسی علمی سه عامل ذکر شده، سلامت، ایمنی و محیط زیست به عنوان بخشی بسیار مهم در تمامی پروژه‌های عمرانی، معدنی و نفت و گاز به شمار می‌رود. به بیان دیگر هر مجموعه ای که از گواهینامه‌ی HSE برخوردار است در تمامی فعالیت‌ها و اجرای فرآیندهای تعریف شده اش، از کلیه‌ی الزامات مربوط به ایمنی و سلامت شغلی پرسنل خود و همینطور الزامات محیط زیست پیروی می‌کند. به مجموعه ای که از این گواهینامه بهره مند شده باشد HSE-MS گفته می‌شود.
در حقیقت سیستم مدیریت HSE از ترکیب دو استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای و سیستم مدیریت زیست محیطی ایجاد شده است. استاندارد HSE روندی مدیریتی برای پوشش نقاط ضعف ایمنی و بهداشتی یک مجموعه‌ی صنعتی تعریف می‌شود. دارا بودن گواهینامه‌ی HSE برای سازمان گواه بر این است که شرکت مزبور جهت جلوگیری از حوادث بهداشتی و بروز صدمات، ایمنی و البته رعایت کلیه‌ی اصول زیست محیطی مطابق با الزامات HSE دارای مدیریتی منسجم است.
رابطه‌ی HSE و ISO
دلیل ایجاد استانداردهای ایزو اقدام در جهت یکپارچه سازی نظام‌های مدیریتی بود. پس از آنکه استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ با موفقیت روبه رو شدند، سازمان جهانی استاندارد سازی در زمینه‌ی محیط زیست و ایمنی نیز استانداردهایی را ایجاد کرد. این ارتباط کاملاً دوسویه است؛ یک سازمان بدون استقرار نظام HSE قادر به پیاده سازی استانداردهای ۱۴۰۰۰ و OHSAS ۱۸۰۰۰ نخواهد بود. از طرف دیگر استانداردهای ایزو باعث یکپارچه شدن سیستم مدیریت HSE و قابلیت ارزیابی این مجموعه خواهد شد.
استانداردهای ایزو الزاماتی را برای مقوله‌های بهداشت، ایمنی و محیط زیست در نظام مدیریت HSE را پیش بینی و تدوین کرده است. لازم به ذکر است برخورداری از خط مشی ایمنی و زیست محیطی برای یک سازمان باعث ایجاد افق‌های روشن خواهد شد. از جمله مهم‌ترین اهداف استاندارد سازی روش‌های اجرایی می‌توان به شناخت جنبه‌های متفاوت کار از نظر HSE است. اولین قدم در استقرار سیستم HSE ثابت کردن تعهد مدیریت است و این همان به وجود آورنده‌ی خط مشی مجموعه است. همانطور که ذکر شد داشتن خط مشی از موارد مهم در موفقیت یک مجموعه به شمار می‌رود.
مزایای HSE
از مهم‌ترین مزایای پیاده سازی سیستم HSE می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- کاهش صدمات جانی و نقص عضو کارکنان
- کاهش حوادث در محیط کار
- کاهش ضایعات در محصول و یا خدمات
- کاهش آلودگی‌های زیست محیطی
- افزایش تولید و خدمات
- کاهش امراض از طریق حفظ محیط زیست
HSE در ایران
بام که برگرفته از حروف اول در کلمات بهداشت، ایمنی و محیط زیست است، نام رشته ای دانشگاهی است که تحت عنوان مهندسی بهداشت حرفه ای و مهندسی بهداشت محیط در ایران دانشجویانی را جذب می‌کرد.
اخذ گواهینامه‌ی HSE
اخذ گواهینامه‌ی مختلف ممکن است همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیران شرکت‌ها به شمار می‌رود. گواهینامه‌ی HSE می‌بایست تحت اعتبار مؤسسه‌ی استاندارد و قابل ارائه به شرکت‌های کارفرما باشد. از جمله شرایط لازم در اخذ این گواهینامه می‌توان به برخورداری از گواهینامه‌ی ایزو ۹۰۰۱ سیستم مدیریت کیفیت اشاره کرد.
مجموعه ای که متقاضی دریافت این گواهینامه است می‌بایست در ابتدا مراحل نیاز سنجی خود را پشت سر گذاشته و همچنین اعلام کند که بر اساس کدام نیاز سازمان خود گواهینامه را دریافت می‌کند. روند دریافت گواهینامه بر اساس نوع نیازهای سازمان متفاوت است. گواهینامه‌ی HSE بایستی توسط یک مرکز معتبر ثبت و صدور گواهینامه صادر گردد.
پیمانکاران برای ثبت نام و اخذ گواهینامه‌ی HSE که صرفاً در ارتباط با ایمنی کار و ایمنی عملیات پیمانکاری و حوادث کاری در محیط کاری هستند می‌توانند به وب‌سایت وزارت کار و امور اجتماعی مراجعه کنند. در غیر این صورت دیگر متقاضیان می‌توانند به شرکت‌هایی که به اصطلاح CB خوانده می‌شوند مراجعه کنند.
نکات الزامی به منظور دریافت گواهینامه‌ی HSE
تمامی اعضای هیئت مدیره و تمامی کارگران لازم است در دوره‌های آموزشی شرکت کنند.
گواهینامه‌ی صادر شده به نام شرکت و مدیرعامل است، این در حالیست که گواهی دوره‌های آموزشی و کلاس‌ها به نام اشخاص شرکت کننده در کلاس‌ها می‌باشد.
تمامی بندهای درج شده در فرم‌های تقاضانامه چه اینترنتی چه حضوری می‌بایست به صورت یکسان درج شوند.
مراحل اخذ گواهینامه‌ی HSE
در این قسمت مراحل اخذ گواهینامه‌ی HSE و یا صلاحیت ایمنی پیمانکاری به دو بخش تقسیم شده است:
مرحله‌ی اول
- تشکیل پرونده و ثبت نام آنلاین
- تکمیل فرم‌های تقاضا نامه و تعهد نامه
- گذراندن دوره‌های ایمنی و دریافت گواهینامه‌ی‌های مربوطه
- تحویل مدارک انجمن صنفی به صورت حضوری
- واریز مبالغ لازم
مرحله‌ی دوم
- تکمیل فرم‌های مربوطه که باید به دفتر کانون ایمنی تهران تحویل داده شود. این مدارک شامل موارد زیر می‌شود:
- مدارک مربوط به اشخاص حقیقی
- مدارک مربوط به اشخاص حقوقی
- ارائه‌ی گواهینامه‌ی آموزش ایمنی کارفرمایان، کارگران و کارآموزان
- ارائه‌ی تعهد نامه‌ی محضری (شامل لیست تجهیزات ایمنی و حفاظت ایمنی و حفاظت فردی موجود در کارگاه،...)