به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ به همت پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همکاری موسسه خانه کتاب ایران، دومین نشست از مجموعه نشست‌های فرهنگ و دانشگاه، به نقد و بررسی کتاب «برساخت اجتماعی تفاوت؛ جنسیت در کلاس درس دانشگاهی» اختصاص داشت. در این مراسم که عصر روز گذشته مولف کتاب، کرم حبیب پورگتابی استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی، رضا ماحوزی، خدیجه کشاورز و مهری طیبی‌نیا سخنرانی کردند.
رضا ماحوزی در ابتدای این نشست توضیحاتی را درباره اجرای دو طرح کلان در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی ارائه کرد و گفت: در سال 1394 دو طرح کلان در این پژوهشکده تعریف شد که با همکاری 8 عضو هیئت علمی و 15 همکار پژوهشی بیرون از پژوهشکده انجام شد.
او ادامه داد: ابعاد فرهنگی و اجتماعی کلاس درس دانشگاهی و ابعاد فرهنگی و اجتماعی بین‌المللی شدن دانشگاه در ایران دو طرحی بودند که اجرا شدند و حاصل کار نخست به صورت دو کتاب منتشر شد و از طرح دوم نیز پنج کتاب با همکاری 7 همکار پژوهشی به چاپ رسید.
ماحوزی با بیان اینه کتاب حاضر سه پرسش اصلی را محور موضوعات خود قرار داده افزود: نخست اینکه آیا در کلاس درس دانشگاهی تفاوتی بین دختران و پسرات و تجربه زیسته آنها وجود دارد؟ اگر آری این تفاوت‌ها در کدام موضوعات است و در نهایت اینکه چرا این تفاوت‌ها رخ می دهد؟
این استاد دانشگاه با اشاره به رعایت استانداردهای طراحی کتاب در این اثر عنوان کرد: یکی از نکات مثبت کتاب این است که کار را از دست متخصصان علوم تربیتی و روانشناسی خارج کرده و از زاویه فرهنگی و اجتماعی به موضوع کلاس درس پرداخته است.
حبیب‌پور نیز در ادامه این نشست درباره این اثر و سوالات اساسی که فرضیه‌های این کتاب را تشکیل می‌دهند گفت: این کتاب محصول یک فعالیت گروهی در سال 1394 است که سرپرستی طرح نیز با صدیقیان بوده و همانطور که اشاره هم شد تلاش کرده تا کار را از متخصصان علوم تربیتی و روانشناسی خارج کند.
او با بیان اینکه نتایج تحقیقات در این کتاب نشان می‌دهد که هدف پسران از ورود به دانشگاه کسب منزلت و شان اجتماعی نیست و به دنبال تخصص و مهارت آموزی برای شغل هستند گفت: این در حالی است که دختران برای به دست آوردن منزلت اجتماعی بیشتر به دانشگاه می‌روند.
به گفته این محقق دانشگاهی، همچنین توجه به آموزش در پسران بیشتر از دختران است. از سوی دیگر دختران در کلاس درس پاسخ‌های آکادمیک بیشتری به مباحث می‌دهند اما پسران به دلیل مطالعات عمومی بیشتری که دارند از زوایای کلی‌تر به موضوعات می‌پردازند. همین عوامل موجب می‌شود که رضایت دختران از کلاس درس بیشتر از پسران باشد.
او با اشاره به اصطلاح «دختران معدلی، پسران علمی» در این کتاب توضیح داد: نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که دختران بیشتر نگران جزوه، نمره و .... هستند. از سوی دیگر استفاده از شبکه‌های مجازی برای دروس در دختران از پسران بیشتر است و دختران اساسا نظم‌پذیری بیشتری نسبت به پسران دارند. متعاقبا پسران به همین دلیل در فعالیت‌های گروهی کمتر کار می‌کنند.
حبیب‌پور با اشاره به سبک زبانی دختران و پسران در کلاس درس هم توضیح داد: دختران در کلاس درس بیشتر معطوف به سوال پاسخ می‌دهند و بر همین اساس کمتر حرف می‌زنند اما پسران بیشتر صحبت می‌کنند و نگاه عمومی‌تری دارند.
خدیجه کشاورز نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه حوزه مطالعات زنان و جنسیت نیازمند تحقیقات بیشتر است گفت: تحقیقات در کشور ما مهجور است و هر چه در این حوزه‌های فعالیت صورت بگیرد کم است.
او با اشاره به موضوع کتاب ادامه داد: بسیار جالب است که دانشگاهی که قرار است شهروند آزاد و کامل تربیت کند و مسئولیت اجتماعی داشته باشد و کمتر به مناسبات جنسیتی دامن بزند، درست روابط جنسیتی را بازتولید می‌کند. یک مردم شناس معروف می‌گوید که سلطه مذکر، جهانی است واساسا به این موضوع بدبین است که این سلطه به صورت کلی از بین برود بلکه معتقد است تنها در بهترین حالت اگرچه وضعیت بهبود می‌یابد اما از بین نمی‌رود.
این محقق افزود: جهانی بودن سلطه مذکر نشان می‌دهد که این امری اجتماعی است و قابل تغییر است بنابراین تلاش همگانی را هم می‌طلبد. نویسنده کتاب هم تلاش می‌کند که نشان دهد که نابرابری‌های جنسیتی در دانشگاه اجتماعی است و با تحقیقات گسترده این موضوع را اثبات می‌کند اما درست در توضیح برخی از یافته‌ها و نتایج تحقیقات نگاهشان ذات‌گرایانه می‌شود و در برخی از داده‌ها ما پیش‌داوری‌های کلی را می‌بینیم.
کشاورز با اشاره به برخی از تحقیقات پیشین خود در این حوزه عنوان کرد: من بر اساس مطالعاتی که داشتم نشان دادن که اتفاقا برای دختران هم کسب درآمدزایی و شغل برای ورود به دانشگاه به اندازه پسران مهم است و اگر به داده‌های آمار بیکاری در ایران نگاه کنیم می‌بینیم که بیکاری دختران تحصیلکرده دو و نیم برابر پسران است و این نشان می‌دهند که دختران هم تمایل به کسب شغل دارند اما به دلایل متعدد این راه برایشان بسته است.
این مدرس دانشگاه با انتقاد از جمله «دختران معدلی، پسران علمی» گفت: اتفاقا در بسیاری از موارد ممکن است پسران دانشی نداشته باشند اما از آنجا که اعتماد به نفس دارند راحت‌تر می‌توانند حرف بزنند. من با اینکه هیئت علمی هستم بنابر تجربه زیسته‌ام گاهی برایم سخت است در جلسات صحبت کنم و همه این‌ها دلایل تاریخی و اجتماعی دارد. بنابراین به کارگیری چنین تیترهایی فقط ژورنالیستی است و سلطه مذکر را تقویت می‌کند.
کشاورز در پایان با نقل قول خاطراتی از زنانی که در راه کسب علم با مسایل و مشکلات اجتماعی مواجه می‌شوند تاکید کرد: متاسفانه زنان در راه پیشرفت خود با سقف شیشه‌ای مواجه هستند که مانع از حرکت آنها در ساختار می‌شود.
او همچنین به مولف کتاب نسبت به بکارگیری برخی از ترم‌ها(واژه‌ها) مطالعات جنسیتی در کتاب گفت: حبیب‌پور با توجه به اینکه از رشته‌ای دیگری وارد این حوزه شدند نسبت به برخی از ترم‌های مطالعات جنسیتی ناآشناست به طور مثال استفاده از ترم «هم‌جنس‌خواهی» در این کتاب می‌تواند معنای دیگری را به ذهن ما متبادر کند.
مهری طیبی‌نیا نیز در ادامه این نشست با اشاره به اینکه برخی از انتقاداتش در راستای نقدهای کشاورز است بیان کرد: برخی از تحقیقاتی که در این کتاب انجام شده به اصطلاح کاذب است یعنی باید تلاش شود تا تفاوت‌های جنسیتی از بین برود.
او گفت: دانشگاه باید به عنوان یک نهاد در تعدیل نابرابری مداخله کند و مناسبات جنسیتی را بازتولید نکند.