به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ بر اساس اعلام هیئت داوران بخش نقد ادبی دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد، کتاب‌های «بومی‌سازی رئالیسم جادویی در ایران» به قلم محمد حنیف و محسن حنیف از انتشارات علمی فرهنگی، «تحلیل سوژه در ادبیات داستانی فرامدرن» به قلم فرزاد کریمی از انتشارات روزنه، «درباره مانایی و میرایی» به قلم احمد شاکری از انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، «دوره‌بندی در تاریخ ادبی» به قلم ناصرقلی سارلی از نشرخاموش، «رمان اسطوره‌ای، نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان فارسی» به قلم سیدعلی قاسم‌زاده و سعید بزرگ بیگدلی از نشر چشمه و «نظریه و نقد ادبی درسنامه میان رشته‌ای» به قلم حسین پاینده از انتشارات سمت به عنوان شش نامزد این بخش معرفی شدند. این پنج اثر به داوری مریم حسینی، محمدرضا سنگری و ابوالفضل حری به مرحله نهایی داوری دوازدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل‌احمد راه پیدا کرده است.
«بومی‌سازی رئالیسم جادویی در ایران»
نویسندگان این کتاب تلاش کرده‌اند ابتدا از طریق بررسی گوشه‌هایی از آثار ارزنده پژوهشگران غیرایرانی و دقت در پایان‌نامه‌ها، تحقیقات و مقالات فارسی و لاتین، ابعاد مختلف رئالیسم جادویی را به مخاطب خود ارائه دهند و سپس ضمن جست‌وجوی عناصر جادویی در باورها، آیین‌ها، قصه‌های عامه و حکایات و قصه‌های کهن ادبیات فارسی و گفت‌وگو با دو تن از صاحب‌نظران این حوزه، راهکارهای انعکاس جنبه‌های جادویی مواریث فرهنگ بومی را در داستان‌های رئالیسم جادویی فارسی نشان دهند و همچنین زمینه بومی‌سازی این شیوه داستانی را در ایران بررسی کنند.
شناخت رئالیسم جادویی، مفاهیم و نظریه‌ها، فنون ادبی رئالیسم جادویی، نویسندگان برجسته متأثر از رئالیسم جادویی، رئالیسم جادویی و بومی‌سازی در ایران، رئالیسم جادویی و داستان‌نویسی ایران، داستان‌نویسان برجسته رئالیسم جادویی در ایران، بومی‌سازی و رویکرد به باورها، آیین‌ها و ادبیات عامه ایران، بومی‌سازی و عناصر جادویی و قصه‌های ایرانی، بومی‌سازی و عناصر جادویی در ادبیات عارفانه، بومی‌سازی و عناصر جادویی و ادبیات حماسی فارسی، بومی‌سازی و عناصر جادویی و باورهای اسطوره‌ای قصه‌های ایرانی، بومی‌سازی و منظومه‌های عاشقانه و عناصر جادویی و آسیب‌شناسی رمان رئالیسم جادویی از فصل‌های مندرج در این کتاب است.
«بومی‌سازی رئالیسم جادویی در ایران» به قلم محمد حنیف و محسن حنیف در 442 صفحه از سوی انتشارات علمی فرهنگی راهی بازار نشر شده است.
«تحلیل سوژه در ادبیات داستانی فرامدرن»
«تحلیل سوژه در ادبیات داستانی فرامدرن» پژوهشی در حوزه ادبیات داستانی از فرزاد کریمی است. او این کتاب را بر پایه رساله دکترای خود در بهمن ۱۳۹۴ نگاشته است. در این کتاب موضوع تحلیل سوژه در ادبیات داستانی پسامدرن با نگاه به بنیادهای فلسفیِ حضور انسان در متن ادبی ایران بررسی می‌شود. در این تحقیق سعی شده با تبیین نوع نگاه به انسان در فلسفه پست‌مدرن، کاوشی عمیق‌تر در متونی که در ادبیات معاصر ایران عنوان پسامدرن به خود گرفته است صورت گیرد. از رهاورد این کاوش، هم ویژگی‌های انسانی در وضعیت پست‌مدرن بازشناخته می‌شود، هم میزان صحت و سقم داوری‌ها درباره پسامدرن بودن این آثار مورد سنجش قرار می‌گیرد. چنین رویکردی به متن ادبی، مستلزم توجه به انسان به‌عنوان «سوژه» است. سوژه به‌دلیل تأکید بر ویژگی‌ها و توانمندی‌های ذهنی آدمی، جایگزین انسان در مباحث فلسفه معاصر شده است.
نویسنده در کتاب پیش رو با نگاه به انسان به عنوان یک سوژه به شناخت ویژگی‌ها و نقش آن در متون ادبی پسامدرن می‌پردازد و در راستای بالابردن سطح زیبایی‌شناسی و جلوگیری از تولید اثر بی کیفیت، توجه به نقد ادبی را پیشنهاد می‌دهد. همچنین با نقد تعدادی از آثار به ظاهر پست مدرن ایرانی، به بررسی آنها از لحاظ تطبیق با ویژگی‌های ادبیات داستانی پسا مدرن می‌پردازد.
«تحلیل سوژه در ادبیات داستانی فرامدرن» به قلم فرزاد کریمی در 310 صفحه از سوی انتشارات روزنه منتشر شده است.
«درباره مانایی و میرایی»
کتاب «درباره مانایی و میرایی» مجموعه نقد درباره ادبیات داستانی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که احمد شاکری آن را به نگارش درآورده است. کتاب هفت فصل دارد که عناوین آن به ترتیب عبارتند از: «جایگاه و کارکرد ایده اولیه در روایت داستان؛ با نگاهی بر «ارمیا» نوشته رضا امیرخانی»، «مسئله‌پژوهی آموزش داستان و آموزش گونه محور داستان معاصر؛ با نگاهی به «داستان، گام به گام» نوشته حسین فتاحی»، «هستی و کرانه‌های «ادبیات داستانی زنانه دفاع مقدس» با بررسی و تحلیل «هفت بند» نوشته راضیه تجار»، «شخصیت قدسی و واقع‌گرایی تاریخی؛ بررسی رمان«سه کاهن» نوشته مجید قیصری»، «دشمن شناسی در ادبیات داستانی دفاع مقدس؛ با نگاهی به «فال خون» نوشته داوود غفارزادگان»، «روایت امر غیبی در داستان؛ با نگاهی به «جمجمه‌ات را قرض بده برادر» نوشته مرتضی کربلایی‌لو» و «از حاشیه به متن، نقد و بررسی «نامیرا» نوشته صادق کرمیار». شاکری در مقدمه خود بر این کتاب نیز درباره پیشینه نقد ادبیات داستانی دفاع مقدس و همچنین رویکرد پژوهشی خود در این کتاب نوشته است.
شاکری به شیوه متداول و مرسومی که معمولا در نقد آثار داستانی صورت می‌گیرد عمل نکرده است. این‌طور نیست که داستان را مطرح و درباره عناصر و ساختار آن نقد و بررسی انجام دهد. بر پیشانی هرکدام از این نقدها یک بحث بسیار موثر و موفق انجام می‌دهد که بسیاری از ابعاد ادبیات داستانی ما را مشخص می‌کند. آثاری را که شاکری در این کتاب بررسی کرده و نویسندگان آنها، همگی از یک سنخ نیستند و نکاتی را هم در ضمن کار مطرح کرده که بسیار مهم بوده و هرکدام می‌توانند مورد بحث و بررسی مفصل‌تر قرار گیرند که از آن جمله مساله جریان نقد ادبی است. سه نوع اثر در این کتاب یعنی داستان بلند، داستان کوتاه و کتاب نظری مورد بررسی قرار گرفته است.
«درباره مانایی و میرایی» به قلم احمد شاکری در 718 صفحه از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.
«دوره‌بندی در تاریخ ادبی»
دوره ادبی ایده‌ای سامان‌بخش است که روایت تکامل و تاریخ ادبی را در محور زمانی امکان‌پذیر می‌سازد. دوره ادبی، تنها برش زمانی ساده‌ای با آغاز و پایان روشن یا مبهم نیست بلکه مفاهیم فلسفی، تاریخی، فرهنگی و ادبی متعدد دیگری با آن ملازمت دارند. از این روست که دوره‌بندی در تاریخ ادبی صرفا بخش‌بندی اطّلاعات ادبی در محور تاریخی نیست و حتی انتخاب نقطه‌های آغاز و پایان دوره‌ها نیز عملی انتقادی و معنادار است. این تک‌نگاره یا به قول غربی‌ها مونوگراف و به قول استاد شفیعی‌کدکنی رساله مفرده، نوشته ناصرقلی سارلی است.
در مطالعات تاریخی و ادبی، دوره‌بندی ایده‌ای سامان بخش به شمار می‌رود که اطلاعات تاریخی- ادبی را در محور درزمانی طبقه‌بندی می‌کند اما کاربست آن در تاریخ ادبی، انتقادهایی نیز برانگیخته است. این نوشته، به طرح و بررسی نقدهای وارد بر دوره بندی در تاریخ ادبی و بازاندیشی آن می پردازد.
«دوره‌بندی در تاریخ ادبی» به قلم ناصرقلی سارلی در 220 صفحه از نشرخاموش منتشر شده است.
«رمان اسطوره‌ای، نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان فارسی»
کتاب حاضر برای ایجاد تصویری روشن در رمان و پاسخ‌گویی به پرسش‌های بنیادین آن در چهار بخش تدوین شده است. بخش اول شامل اشاراتی موجز به بازشناسی معنایی و مفهومی رمان اسطوره‌ای است. در بخش دوم، به واکاوی دلایل بازگشت به روایات اسطوره‌ای و بازتاب‌های مختلف آن در رمان‌نویسی معاصر، و سپس به بازخوانی سیر در زمانی پیدایش و اوج‌گیری رمان اسطوره‌ای در ایران پرداخته می‌شود. بخش سوم به تحلیل چند رمان اسطوره‌ای برگزیده اختصاص یافته و سرانجام در بخش چهارم به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری از مباحث کتاب پرداخته شده است. همچنین در انتهای این بخش برای مخاطبان علاقه‌مند، ذیل عنوان پیوست‌ها، در سه ساحت روایت و عناصر آن، مفهوم بینامتنیت، و سرانجام معنای اسطوره و خصایص آن، مبانی نظری این کتاب طرح و بازگویی شده است.
نویسندگان در این کتاب، چنان که در عنوان فرعی‌اش آمده، به نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان فارسی پرداخته است. «رمان اسطوره‌ای، نقد و تحلیل جریان اسطوره‌گرایی در رمان فارسی» به قلم سیدعلی قاسم‌زاده و سعید بزرگ بیگدلی در 388 صفحه از سوی نشر چشمه منتشر شده است.
«نظریه و نقد ادبی درسنامه میان رشته‌ای»
این کتاب برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی (همه گرایش‌ها) و سایر رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی در مقطع تحصیلات تکمیلی، به عنوان منبع اصلی درس «نظریه‌ها و نقد ادبی» (یا درس‌های مشابه در سایر رشته‌ها) یا رویکردی میان‌رشته‌ای تدوین شده است. در کشور ما معمولاً معنای درست و دقیقی از «نقد» مستفاد نمی‌شود. دست اندرکاران فعالیت‌های ادبی غالباً بین «مرور و معرفی»، «تحلیل» و «نقد» تمایز نمی‌گذارند و هر نوع نوشتاری را که نویسنده در آن نظری راجع به متنی ادبی اظهار کرده باشد، به غلط مصداق «نقد» می‌پندارند. بنابراین فقط از راه شناساندن نظریه‌های علمی نقد ادبی و نحوه کاربرد عملی آن‌هاست که می‌توان به این برداشت‌ها و توقعات نادرست پایان داد. کتاب حاضر با همین هدف، مجموعه‌ای از پُرکاربردترین نظریه‌های نقادانه را به پژوهشگران این حوزه می‌شناساند. این نظریه‌ها عبارت‌اند از: فرمالیسم (نقد نو)، روانکاوی، ساختارگرایی، روایت شناسی، نقد اسطوره ای کهن الگویی، تاریخ گرایی نوین، نقد لاکانی، مطالعات زنان، نشانه شناسی شعر (رویکرد ریفاتر)، پسامدرنیسم، مطالعات فرهنگی، نشانه شناسی (رویکرد سوسور، پِرْس و بارت)، نظریه ی دریافت و نقد واکنش خواننده.
نقد ادبی در این کتاب با رویکردی میان‌رشته‌ای به مخاطب معرفی شده و لذا نویسنده کوشیده است تا هم در شیوه‌ی طرح مباحث و هم در نمونه‌های نقد عملی، کتاب حاضر بتواند نیازهای دانشجویان در رشته‌های مختلف ادبیات و علوم انسانی را پاسخ دهد.
«نظریه و نقد ادبی درسنامه میان رشته‌ای» به قلم حسین پاینده در 548 صفحه در جلد یک و در جلد دوم 480 از سوی انتشارات سمت منتشر شده است.