به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «شعر معاصر عربی» اثر پروفسور محمد مصطفی بدوی با ترجمه رحیم کوشش از سوی انتشارات سبزان راهی بازار نشر شده است. از این رو به گفت‌وگو با این مدرس دانشگاه ارومیه پرداختیم و درباره شعر عرب با این مترجم صحبت کردیم.
رحیم کوشش در توضیح این اثر به ایبنا گفت: این کتاب را چند سال پیش ترجمه کردم که اخیرا زیر خط چاپ رفته و راهی بازار نشر شده است. این کتاب همان‌طور که از نامش مشخص است درباره شعر معاصر عربی است. من از روی عمد برای نام این کتاب «شعر معاصر عربی» را انتخاب کردم؛ چراکه اگر بگوییم شعر معاصر عرب، شاعرانی که عرب نیستند اما شعر عربی گفته‌اند را در برنمی‌گیرد. این نام‌گذاری برخلاف کسانی است که در این حوزه نوشتند؛ برای مثال شفیعی‌کدکنی از عنوان «شعر معاصر عرب» استفاده کرده است.
وی ادامه داد: دلیلم برای ترجمه کتاب مصطفی بدوی این است که شفیعی‌کدکنی در «شعر معاصر عرب» از آن تعریف کرده و گفته بود که کتاب محمد مصطفی بدوی بسیار خوب است. از این رو رفتم و آن را به دست آوردم و ترجمه کردم و دیدم واقعا هم خوب است. به اعتقاد من این کتاب، هم از اثر شفیعی‌کدکنی جامع‌تر و کامل‌تر است و هم از کتاب‌هایی که خود عرب‌ها نوشته‌اند. حتی به نظرم از آنچه که احسان عباس نوشته و به فارسی هم ترجمه شده، به مراتب بهتر است. نه اینکه چون خودم آن را ترجمه کردم، بخواهم از آن تعریف کنم؛ واقعیت این است که این کتاب بهترین اثر درباره شعر معاصر عربی است.
این مدرس دانشگاه درباره دوره‌های مختلفی که در کتاب آمده است اظهار کرد: در این کتاب مصطفی بدوی به دورهای مختلف شعر معاصر عربی پرداخته است؛ اما طبیعتا آغاز هر دورهای مهم‌تر است. همان طور که در ایران هم بعد از نیما شاعرانی ظهور کردند که از خود نیما بهتر بودند؛ مثل اخوان و شاملو اما نیما به عنوان پدر شعر معاصر شناخته می‌شود و شروع کار او از همه دوره‌های شعر معاصر مهم‌تر است. از این رو در شعر عربی نیز دوره نخست و ابتدایی از همه مهم‌تر است.
وی افزود: من در مطالعه این کتاب احساس کردم که شباهت بسیار زیادی بین تحولات شعر در ادبیات عرب در دوره معاصر با این تحولات در ادبیات معاصر ما وجود دارد. به نظر من نیاز است که یک تحقیق جامع انجام شود و کل شعر معاصر ما را با شعر معاصر عرب مقایسه کنند. واقعا شباهت زیاد است. البته باید توجه داشته باشیم که این تغییر و تحولات در شعر عرب و حتی شعر ترکی زودتر از اتفاقاتی بود که در شعر ما رخ داده است.
کوشش در پاسخ به این سوال که نویسنده ارادت خاصی به کدام شاعر عرب دارد، گفت: نویسنده در مقدمه کتاب اشاره کرده است که شاید شاعران مطرحی در جهان عرب باشند که در کتاب اسمی از آنها نیامده است، این بدان معنا نیست که آن شاعری که از او اسمی نیامده، شاعر مهمی نیست. درواقع این شاعران از دید بدوی شاعران بهتری هستند و او بر اساس نظر خودش این افراد را انتخاب کرده است. در این کتاب بدوی تنها نگاه خاص روی یک شاعر نداشته و در هر دورهای به شاعری توجه داشته است. برای مثال در یک دورهای به احمد شوقی توجه می‌شود یا درباره شعر عربی در خارج از کشورهای عرب جبران خلیل جبران به‌عنوان یک شاعر جریان‌ساز خیلی مطرح است.
وی درباره دلایل شناخته شدن شعر عرب در جهان گفت: با توجه به اینکه من فارغ‌التحصیل مقطع دکتری زبان و ادب فارسی هستم و روی شعر فارسی و شعر عرب کار کرده‌ام و باید بگویم که شعر معاصر عرب و داستان معاصر عرب از شعر و داستان معاصر فارسی جلوتر است. درست است که هر دو تحت تاثیر ادبیات غرب متحول شده‌اند؛ اما واقعیت این است که شعر و داستان عرب بهتر از ما پیش رفته است. شاید از ترجمه‌ها خیلی مشخص نباشد اما اگر کسی زبان عربی بداند و این شعرها را مطالعه کند، متوجه این تفاوت‌ها می‌شود.
این مترجم زبان عربی با اشاره به نقش شاعران مهاجر اظهار کرد: یک فصل از این کتاب به شاعران مهاجر اختصاص دارد و واقعیت این است که این افراد مهاجر تاثیر قابل توجهی در حوزه شعر داشته‌اند و توانسته‌اند شعر عرب را به خوبی به جهانیان معرفی کنند.
کوشش در پاسخ به این سوال که چرا با گذشت چهار دهه از نگارش این کتاب به سراغ ترجمه آن رفته‌اید و آیا بعد از گذشت این همه سال هنوز این کتاب ارزشمند است، گفت: درست است که در چهار دهه گذشته اتفاقات زیادی در شعر عربی رخ داده و من به سراغ اثری رفته‌ام که چهل سال پیش نوشته شده است اما باید در توضیح دلایل این کار بگویم که این کتاب مبانی است و ما ابتدا باید به سراغ این کتاب‌ها برویم تا متوجه شویم که این تحول از کجا و چطور شروع شده است؛ این‌ها را باید ابتدا بخوانیم و بعد به سراغ شاعرانی برویم که تازه ظهور کرده‌اند.
وی ادامه داد: برای مثال در ادبیات معاصر خودمان نیز شاعران زیادی بعد از آن پنج شاعر بزرگ معاصر روی کار آمده‌اند و اهمیت پیدا کرده‌اند؛ اما برای مطالعه روی شعر معاصر باید ابتدا به شروع اتفاقات بپردازیم. برای مثال هر جا صحبت از شعر معاصر می‌شود ما نمی‌توانیم به نیما، اخوان و شاملو نپردازیم. همان‌طور که در صحبت درباره داستان معاصر نمی‌توانیم به هدایت، جمال‌زاده و جلال اشاره نکنیم.
این مدرس دانشگاه ارومیه در پایان اظهار کرد: امتیازی که این کتاب دارد و سایر نویسندگانی که درباره شعر عرب نوشته‌اند، نداشته است، آشنایی نویسنده با شعر عرب و شعر و ادبیات انگلیسی است که سایر افرادی که در این حوزه قلم زده‌اند، چنین ویژگی‌ای نداشته‌اند.
کتاب «شعر معاصر عربی»، اثر محمد مصطفی بدوی با ترجمه رحیم کوشش در 440 صفحه، شمارگان 770 نسخه و به‌بهای 68هزارتومان از سوی انتشارات سبزان راهی بازار نشر شده است.