شناسهٔ خبر: 61085 - سرویس دیگر رسانه ها

تی.اس.الیوت؛ از سمبولیسم تا احیای شعر متافیزیکی

شماره دهم مجموعه نسل قلم به تی.اس.الیوت شاعر سرزمین ویران اختصاص دارد، شاعری که در آثارش ردپای شاعران متافیزیکی و سمبولیست‌های فرانسوی دیده می‌شود.

تی.اس.الیوت؛ از سمبولیسم تا احیای شعر متافیزیکی

    به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ چاپ نخست مجموعه «نسل قلم» که در سال ۱۳۷۲ منتشر شده اکنون در «نشر نو» با فرم تازه در دست انتشار است و تاکنون 9 شماره از آن به دست مخاطبان رسیده است.

به تازگی شماره دهم این مجموعه چاپ شده که اختصاص دارد به توماس استرنز الیوت (تی.اس.الیوت) (۱۹۶۵ – ۱۸۸۸) شاعر  و جستارنویس آمریکایی - بریتانیایی و برنده نوبل ادبیات.

جلد ویژه تی.اس.الیوت را ام.سی.بردبروک نوشته و در ایران با ترجمه تقی هنرور شجاعی منتشر شده است. بردبروک در این اثر با دیدی منتقدانه به آثار الیوت نگاه کرده است، یعنی به جای روایت صرف زندگی‌نامه و احوالات زندگی الیوت، به بخش‌های مهم آثار او پرداخته است و با آوردن نمونه‌هایی اهمیت آنها را برای مخاطب شرح داده است. مثلا اینکه اشعار الیوت پر از پژواک سخنان شکسپیر و دیگر نمایشنامه‌نویسان عصر الیزابت است. یا اینکه الیوت در شعرهایش تکنیکی شبیه تکنیک فیلم‌های روسی به کار برده است و یک سلسله نما در مقابل دیدگان مخاطب قرار می‌دهد که وقتی کنار هم قرار داده شوند فصل واحدی را به وجود می‌آورند.


الیوت زندگی نسبتا پر فراز و نشیبی داشت و جدا از فعالیت ادبی و استادی دانشگاه، از ۱۹۲۷ تا زمان مرگ یعنی به مدت ۳۸ سال مدیر انتشارات مشهور «فابر و فابر» بود. او با انتشار «سرزمین ویران» (که در ایران با نام‌های مختلفی ترجمه شده) به مقامی ممتاز در شعر انگلیسی دست یافت و این شعر او به زودی در همه دنیا به شهرت رسید. بردبروک در این اثر او به تاثیر سمبولیست‌های فرانسوی، شاعران متافیزیکی، دانته و شاعران «سبک شیرین جدید» بر الیوت اشاره دارد و اینکه در سرتاسر سرزمین ویران نوعی ژرف‌بینی الیوت درباره بی‌کسی و آوارگی و خشکی روح در تقابل آشکار با دنیاهای خیالی شاعران کهن قرار دارد.


                            

شاعران متافیزیکی شاعران متعلق به قرن هفدهم بودند که آثارشان سال‌ها فراموش شده بود، اما در سال ۱۹۲۱ میلادی، تی.اس.الیوت مقاله‌ای با عنوان «شاعران متافیزیکی» منتشر کرد و موجب شد شاعران متافیزیکی و شعر آن‌ها پس از حدود سه قرن در محافل ادبی مورد توجه قرار گیرند. در این مقاله الیوت به نقد و بررسی سبک این شعرا پرداخت و به اهمیت این مکتب تأکید کرد. وی در این مقاله نظریه گسست شعور را مطرح کرد. بر اساس این نظریه نزد شاعرانی همچون دان و پیروانش کل شعور یعنی احساس و اندیشه پیوسته و یکپارچه بود به طوری که اندیشه به طرزی صریح و حسی ابراز می‌شد. شاعران متافیزیکی ادراک را درونی می‌کردند و اندیشه را به احساس بر می‌گرداندند. 

بردبروک در بخش دیگری از کتاب به علاقه الیوت به نمایشنامه اشاره می‌کند و آن را بیشتر از یک ذوق‌آزمایی ساده قلمداد می‌کند. او به نقل از بن جانسن شاعر و نمایشنامه‌نویس انگلیسی بیان می‌کند که هم و غم الیوت دفاع از فن بیان و سبک تصنعی در نمایشنامه است. شخصیت‌ها بر اساس نقش فردی‌شان دیده نمی‌شوند و یادآور چهره‌هایی از زندگی واقعی نیستند؛ بلکه در ترکیبشان در یک کل دیده می‌شوند، این چهره‌ها اجزای یک کل هستند.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم:
«اشعار نخستین الیوت که در دوران جنگ جهانی اول منتشر شد، با ایجاز و طنز و طعنه، نگرانی‌های ناچیز و تشویش‌های بیهوده اجتمای و تهی مغزی پنهان جامعه رفیع لندن و باستون را تصویر می‌کند. دنیایی که وی به نمایش می‌گذارد دنیای رمان‌های هنری جیمز است: دنیایی که در آن بانوان سترون محترمه رد و قبولشان را تنها با یک پرده اختلاف خفیف بیان می‌کنند؛ دنیایی که رد آن سرمایه‌داران فاسد و اشراف منحط به دنبال بده‌بستان‌های اجتماعی‌شان هستند؛ و دنیایی که در آن حسابرسی نهایی صرفا آشکار می‌کند که «زندگی‌ام را با قاشق جایخوری پیمانه کرده‌ام» ای.ام.فورستر در مقاله «تی.اس.الیوت» (خرمن ابینجر، 1936) لذتی را که از کشف کتاب کوچکی از الیوت در دوره نقاهتش در قاهره به وی دست داده است چنین وصف می‌کند:
زیرا در آن دنیای وحشت عظیم چه چیزی جز ایما و اشاره‌های کوچک دال بر ناهمرایی می‌توانست قابل تحمل باشد؟ آنکه توانش را در برابر جنگ آزمود و قامت برافراشت و به هیولای سخت جان جنگ گفت: «گورت را گم کن» بر زمین افتاد و به ناگه مشتی غبار شد. اما آنکه توانست کناره گیرد و از با نوان مترمه و اتاق‌های پذیرایی‌شان شکوه کند ذره‌ای از حرمت نفس ما را حفظ کرد همو بودکه میراث انسانی را تداوم بخشید...»

تی. اس. الیوت نوشته ام. سی. بردبروک و ترجمه تقی هنرور شجاعی از سوی نشرنو در ۱۱۱ صفحه و با قیمت ۱۶۰۰۰ تومان منتشر شده است.