فرهنگ امروز/ یگانه عرب: مقوله ارائه تخفیف کتاب توسط کتاب‌فروشی‌ها، اتفاقی متداول و حرفه‌ای نیست؛ اما اگر کتاب‌فروشی‌ها بخواهند در شرایط خاص به اهالی کتاب تخفیفی بدهند، این تخفیف باید متناسب با ضوابط و اصول اتحادیه ناشران و کتابفروشان باشد. متناسب با این قواعد؛ کتابفروشان می‌توانند چهار بار در سال، یعنی در هرفصل یک بار با هماهنگی اتحادیه صنفی خود، در زمان‌های معین، تخفیف‌های معقولی ارائه کنند اما با این وجود؛ برخی از کتاب‌فروشی‌ها خلاف این قانون عمل می‌کنند و همچنان به فروش کتاب با تخفیف‌های نامعقول ۴۰ تا ۵۰ درصد مبادرت دارند.
ارائه تخفیف‌های نامتعارف را می‌توان در کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی خیابان انقلاب چون خیابان فخررازی، خیابان منیری جاوید و کوچه‌های فرعی این خیابان‌ها و پاساژها بیشتر دید؛ تخفیف‌هایی که رئیس کمیسیون بازرسی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در گفت‌وگو با ایبنا، آن‌ها را مصداق جرم دانسته و برخورد و پلمب واحدهای صنفی عامل را وعده داده است.(اینجا بخوانید)
تخفیف ۵۰درصدی کتاب و آسیب به اقتصاد نشر
بابک کاشی‌چی؛ مدیرمسئول انتشارات گوتنبرگ درباره ارائه تخفیف در برخی کتاب‌فروشی‌ها می‌گوید: کتاب‌فروشی‌هایی که با تخفیف‌های بالای ۴۰ تا ۵۰ درصدی کتاب می‌فروشند، قطعا به بازار نشر صدمه می‌زنند و به‌دلیل اینکه تعداد افرادی که درباره کتاب‌های افست و قاچاق اطلاعات دارند، کم است، مخاطبان بسیاری را به خود جذب می‌کنند.
از نظر این ناشر، مشتریان در شرایطی از تخفیف‌ها استقبال می‌کنند که نمی‌دانند فرایند فروش کتاب‌ها با ۵۰ درصد تخفیف، چه اثرات بدی در اقتصاد نشر و کسب‌وکار ناشران و کتابفروشان معتبر به‌وجود می‌آورد.
وی با اشاره به اینکه ناشران معتبر، کتاب‌های خود را با تخفیف‌های کم به شبکه‌های توزیع و کتاب‌فروشی‌ها ارائه می‌کنند، توضیح می‌دهد: وقتی کتاب‌فروشی هم همان‌کاری را می‌کند که نمایشگاه‌ها و بساط‌های ۵۰درصد تخفیفی ادامه می‌دهد، حتی آگاه‌سازی مخاطب نیز راه‌حل مناسب و کارسازی نیست؛ چراکه وقتی مخاطب در فضای معتبر کتاب‌فروشی قرار می‌گیرد، از کجا باید بداند که این کتاب‌ها کپی، قاچاق و یا افست هستند.
به گفته کاشی‌چی، خودِ ناشران معتبر به دلیل هزینه بالای تولید کتاب و اهمیت به محتوای انتشاریافته در کتاب‌ها، آثار خود را با تخفیف‌های کم ۱۰درصد به مخاطبان خود ارائه می‌کنند؛ بنابراین عرضه کتاب با درصد تخفیف بالا در کتاب‌فروشی‌ها، نمی‌تواند توجیهی داشته باشد.
بیشتر ۵۰ درصدی‌ها، ترجمه‌اند
با بررسی موارد مختلف، درمی‌یابیم عمده کتاب‌هایی که با تخفیف‌های بالای ۴۰ یا ۵۰ درصدی فروخته می‌شوند، آثار ترجمه‌ای هستند که معمولا با زحمت‌های ناشر اصلی، توانسته‌اند به اندازه چندچاپ هم که شده، نظر مخاطبان را به خود جلب کنند و در ادامه، ناشران دیگری به‌طمع بهره‌مندی از بازار ایجاد شده، به ترجمه مجدد و در بسیاری از موارد، کپی‌برداری متن و بازنشر آن با اعمال تغییرات جزئی اقدام کرده‌اند.
علاوه‌بر این، ورود به بازار کتاب‌های پرفروش خارجی که عمدتا این عنوان‌های رمان، زبان، ادبیات و تاریخ را شامل می‌شوند، مزایای دیگری هم دارد؛ از جمله اینکه ناشر نه حق‌التالیفی برایشان می‌دهد و نه به‌دلیل استفاده از ترجمه‌های دیگر، حق‌ترجمه‌ای می‌پردازد. این مسئله باعث شده تا هزینه اولیه تولید کتاب پایین آمده و حتی هزینه ویراستار و حروف‌چین هم شامل کتاب‌ها نشود. البته فروشندگان کتاب‌های تخفیف‌دار، تاکید دارند که کتاب‌ها اصل بوده و با کتاب‌های ارائه‌شده در نمایشگاه‌های خیابانی و مترویی کاملا متفاوت‌اند.
کتاب‌های معتبر تخفیف ندارند!
مسئول کتاب‌فروشی بیدگل نیز درباره فروش کتاب‌های تخفیف‌دار در کتاب‌فروشی‌ها می‌گوید: کتاب‌هایی که با این تخفیف‌های نامعقول به مخاطب ارائه می‌شوند، همگی کپی یا قاچاق‌اند و انتشار و فروش آن‌ها با حقوق مولفان، مترجمان و ناشران‌شان مغایر است؛ چراکه صاحبان واقعی این آثاری، سهمی از فروش ندارند.
البته از نظر او، بخشی از این کتاب‌ها هم متعلق به ناشران پراکنده‌ای است که نتوانسته‌اند کتاب‌هاشان را بفروشند و به همین دلیل، آن‌ها را با تخفیف بالا به برخی از کتاب‌فروشی‌ها واگذار شده.
نقش صنف در مقابله با ناشرنماها
ارائه تخفیف‌های نامتعارف در کتاب‌فروشی‌ها، ضمن اینکه قوانین صنفی را زیر سوال می‌برد، آسیب‌های جبران‌ناپذیری دیگری را نیز به عرصه نشر وارد می‌کند؛ مثلا مشتری‌ها را به تخفیف‌های همیشگی عادت می‌دهد، نظم بین حلقه‌های نشر را ازبین می‌برد و عمدتا به‌دلیل رابطه مستقیم ناشر با کتابفروشان، شبکه توزیع را تضعیف می‌کند. همچنین مهمترین آسیب توسعه این رویه، ایجاد بازاری ظاهرا قانونی برای رواج کتاب‌سازی‌ها و تعدد ناشرنماها است.
مدیر انتشارات گوتنبرگ درباره راهکارهای مقابله با این آسیب‌ها، عنوان می‌کند: برای مقابله با این اقدام، نقش بازوهای اجرایی اتحادیه ناشران و کتابفروشان بسیار مهم و تاثیرگذار است. این اتحادیه به‌عنوان یک نهاد صنفی این وظیفه را دارد که مقابل این اتفاق بایستد، با ابزار جریمه و پلمب، با این ناشرنماها مقابله کند و نگذارند که این جریان در کتاب‌فروشی‌های معتبر نیز نفوذ کند.
صنعت نشر کتاب این‌روزها، شرایط سختی را پشت‌سر می‌گذارد و عوامل مختلفی همچون فشارهای اقتصادی و کاهش قدرت خرید مشتریان، بازارهای کتاب را با مشکل مواجه کرده است. حالا در چنین شرایطی، توسعه‌یافتن بازارهای غیرمجاز و رفتارهای ضدصنفی، از نظر کارشناسان و دست‌اندرکاران این حوزه، معضل مضاعفی است که در صورت تداوم، تبعات سنگینی را به‌همراه خواهد داشت.
ایبنا