به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ مطالعه روششناختی این کتاب از دو بخش تشکیل شده است. بخش نخست به تحلیل شبکه اجتماعی اینستاگرام اختصاص دارد. در این بخش، یافتههای تحقیق بر اساس مدل تحلیلی به اختصار اشاره شده است. بخش دوم این مطالعه، شامل تحلیل مصاحبههای کاربران فعال اینستاگرام است.
مطالعه حاضر، در قالب سنت پژوهشی کیفی انجام شده است. در دهههای اخیر علاقهمندی به پژوهش کیفی افزایش یافته است که دلایل متفاوتی دارد. از جمله میتوان گفت که تحقیق کیفی، ارتباط خاصی با مطالعه روابط اجتماعی دارد و ناشی از تکثر زیست جهانهاست.
این پژوهش، رسانه اجتماعی اینستاگرام را مورد مطالعه قرار داده است. موضوع حائز اهمیت در این پژوهش، کشف معناها و مفاهیم مصرف شبکه اجتماعی اینستاگرام از نظرگاه «درونی» یا از منظر خود کاربران است؛ بهعبارت دیگر، فهم دقیق دلالتهای ضمنی مصرف اینستاگرام در زندگی روزمره کاربران، مستلزم توجه به ادراکات شخصی افراد بهجای روایت بیرونی کاربرد شبکه اجتماعی اینستاگرام است.
در نتیجه، هدف عمده این پژوهش کاوش در معناهای تجربههای شخصی کاربران ایرانی اینستاگرام از منظر روایت اول شخص و سپس تحلیل و تفسیر آنهاست. در کنار این هدف اصلی، بافتار اصلی کسب این تجربه یعنی خود شبکه اینستاگرام نیز مورد تحلیل قرار گرفته است. بدینمنظور، این شبکه اجتماعی بهمنزله یکی از اجزا و عناصر اکوسیستم رسانههای اجتماعی تحلیل شده است.
باتوجه به اهمیت فزاینده شبکه اجتماعی اینستاگرام، در این پژوهش در دو قسمت اساسی به مطالعه آن پرداخته شده است. در قسمت نخست، اینستاگرام از منظر محتوا، کاربران، مالکیت، مدل تجاری، حکمرانی و فناوری تحلیل شده و در بخش دوم، تجربه زیسته تعدادی از کاربران فعال ایرانی شبکه اینستاگرام در ایران، بر اساس رویکرد پدیدارشناسی تفسیری، مورد مطالعه قرار گرفته است. به این ترتیب شاید بتوان گفت این نخستین پژوهشیست که بهشکل نظاممند، از ابعاد مختلف محتوایی، فناورانه و سیاستگذاری، شبکه اجتماعی اینستاگرام را مورد تحلیل قرار داده و طی آن تلاش شده است تا معنای مشغولیت هرروزه کاربران اینستاگرام با کارکردهای مختلف آن، مورد توجه قرار گیرد.
از آنجایی که بخشی از این پژوهش، به تحلیل ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فناورانه اینستاگرام اختصاص دارد، تحلیل یافتههای آن نشان میدهد که سرعت رشد اینستاگرام بسیار زیاد است و بیشترین تعداد کاربران این شبکه را جوانان و زنان تشکیل میدهند که فرضیههای متعددی از جمله نیاز به داشتن توان فنی، جذابیت بصری، امکان بازنمایی خود و نیز ارائه محتواهای مطلوب زنان و جوانان برای اقبال این گروههای اجتماعی به آن میتواند از دلایل آن باشد. طبق یافتههای این پژوهش، این فضای آزاد برای ابراز خود، گاه سبب شده است تا نوعی فضای تقابلی گفتمانی میان بازنمایی آزادانه خود (به ویژه زنان) و مخالفان آن صورت گیرد.
نویسنده در قسمت پایانی این کتاب نتیجه میگیرد که یکی از ابعاد مهم رسانههای اجتماعی تصویری اینستاگرام، تاثیرگذاری آن بر فرهنگ دیداری است. ارتباط بصری از طریق عکسها و ویدئوهای بهنمایش در آمده در اینستاگرام، هم بهشکل عاطفی (احساسی) و هم شناختی (منطقی) بر کاربران آن اثر میگذارد و یا حتی بهطور همزمان هر دوی این واکنشها را در بیننده ایجاد میکند. نویسنده همچنین معتقد است اینستاگرام فرهنگ عکاسی را نیز متحول کرده است. پیدایش عکاسی دیجیتال، ظهور رسانههای اجتماعی و تلاقی بین رسانههای اجتماعی و تلفن همراه، سبب شده است تا بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی به عکاسی دیجیتال روی بیاورند.
بهطور کلی به باور نویسنده، سهولت دسترسی به اینستاگرام و فراهم شدن امکان بیان، برای همه شهروندان سبب شده تا این شکل از وندالیسم مجازی، بهمنزله یکی از مظاهر فرهنگ رفتاری ایرانیان، به طور عمده در شبکه اجتماعی اینستاگرام متبلور شود و نمود پیدا کند که شاید بتوان آن را به عدم دسترسی تاریخی ایرانیان به رسانه و وسایل خودابرازی و بیان عقاید و در نتیجه شکل نگرفتن فرهنگ «گفت» و «شنود» عقلانی و منطقی نسبت داد.
در بخشی از کتاب درباره مفهوم سلبریتی در اینستاگرام آمده است: «یکی از دیگر پدیدههای حاکم بر اینستاگرام، سلبریتیهای اینستاگرامی هستند که اساسا این رسانه، عامل شهرت و محبوبیت آنها بوده است و البته علت و نحوه مشهور شدن آنها نیز با هم تفاوتهایی اساسی دارد. روانشناسان خاطرنشان کردهاند که علت انتشار خودمان از طریق فناوریهای جدید شخصی شده، نهتنها تغییر جهت جامعه به سوی ارزشهای فردگرایان را منعکس میکند، بلکه نشانگر جستجوی شهرت نیز هست.
سلبریتیهای اینستاگرامی یا شهرههای اینستاگرامی اساسا با سلبریتیهایی که میتوانیم آنها را سلبریتی «سنتی» بنامیم، تفاوتهای چشمگیری دارند. سلبریتیهای رسمی یا سنتی اساسا پدیده حاصل از رسانههای ارتباط جمعی هستند که به واسطه رسانههایی همانند تلویزیون و سینما توانستهاند توجه همگانی را به خود جلب کنند و مجموعه عناصر سبک زندگی آنها مورد توجه رسانهها و عموم مردم قرار دارد و همیشه اخبار و شایعات مرتبط با آنها، از طریق رسانهها منتشر میشود. سلبریتیهای سنتی عموما بازیگران سینما و بازیکنان فوتبال هستند؛ گرچه در عرصه اقتصاد و سیاست نیز نمونههایی از آنها وجود دارند.
فصل اول این کتاب به کلیات پرداخته و فصل دوم نیز مفاهیم و اصول رسانههای اجتماعی را مطرح کرده است. «تلفن همراه هوشمند، زندگی روزمره و فرهنگ دیداری»، «کاربران، ویژگیها و محتوای اینستاگرام» و «اشتراکگذاری روزمره و خود بازنماییشده» عنوان فصلهای سوم تا پنجم این کتاب را تشکیل میدهند.
کتاب «رسانه اجتماعی اینستاگرام؛ زندگی روزمره و فرهنگ دیداری» در 204 صفحه، به بهای 20 هزار تومان از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وارد بازار نشر شده است.