فرهنگ امروز/ روح اله اسلامی (رئیس گروه مطالعات و برنامه ریزی فرهنگی اجتماعی دانگاه فردوسی مشهد)
گاهی ممکن است همه اجزا یک سیستم وظایف خود را به خوبی انجام دهند اما آنجا که باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند و هدف مشخصی را دنبال کنند این اتفاق روی نمی دهد. کرونا در ایران مهار نگردید و اوضاع به حدی رسید که قرنطینه سراسری دو هفته ای در دستور کار قرار گرفته است. در این میان معاون پژوهشی وزارت بهداشت پس از آنکه وزیر بهداشت به مدل های شبیه سازی و پژوهش های پشتیبان نقد وارد کرد استعفا داد. این وضعیت نشان دهنده آن است که نیاز به اتاق فکر و تیم حرفه ای از کارشناسانی است که بتوانند همه ابعاد مسئله کرونا را بررسی کنند. در ابتدا مسئول سیاست گذاری و همه برنامه های کرونا وزارت بهداشت بود که با انتقاد شدید افکار عمومی و متخصصان، اراده سیاسی به ستاد ملی مبارزه با کرونا با مسئولیت مستقیم رئیس جمهور برگشت. اما اکنون کاملا مشهود است که کرونا مسئله ای تنها مبتنی بر علوم تجربی و زیستی و دانش های قلمروی پزشکی نیست. ستاد ملی مبارزه با کرونا نیاز به تیمی از تخصص های مختلف دارد. بخش اول سیاست گذاری است که متخصصان علوم سیاسی و روابط بین الملل می توانند بر اساس تجربه کشورهای دیگر و شناخت نهادها جهت هماهنگی در اجرا راه کار پیشنهاد دهند. هم اکنون همه نهادهای حکومتی در مسئله درگیر نیستند و گاهی نیز موازی کاری های نمایشی و غیرمسئولانه ای انجام می گیرد. هماهنگی در طراحی و اجرا و اراده سناریوهای سیاسی در تخصص دانش های علوم انسانی و سیاسی است. سازمان های سیاسی قوه قضائیه، دستگاه مقننه، وزارت خانه ها، نهادها و شرکت های عمومی و سازمان های مردمی در کجای مسئله کرونا قرار گرفته اند و چه باید انجام دهند که این پرسش به دانش هایی چون علوم سیاسی، مدیریت دولتی، سیاست گذاری اجتماعی ... نیاز دارد تا همه را به شکل صحیح و غیرموازی و اثربخش در مسئله درگیر کنند.
تیم مطالعات پشتیبان و اتاق فکر ستاد ملی نیاز به جامعه شناسان و روان شناسانی دارد که بتوانند علت فردی و اجتماعی تبعیت نکردن مردم و مسئولان را بررسی و آسیب شناسی کنند. شهروندان چه نگاهی به کرونا دارند و چرا مسئله را جدی نمی گیرند و به لحاظ روان شناسی چه باید انجام داد تا زمینه های تعادل خانواده و گروه های اجتماعی در بحران کرونا را حفظ کرد. همبستگی های اجتماعی و مراودات خانوادگی کاهش یافته است و راه حل چیست؟ علاوه بر این اقتصاد دان ها می توانند مشورت دهنده در زمینه کارآفرینی و سرمایه گزاری های خرد و کلان باشند و تجربه کشورهای دیگر و سیاست های اقتصاد داخله و خارجه را ارزیابی و آسیب شناسی کنند. متخصصان علوم ارتباطات و فضای مجازی می توانند راه کارهای امید بخشیدن و دادن پیام درست به شهروندان و آسیب شناسی صدا و سیما و سواد رسانه ای مخاطب محور عصر دیجیتال را ارائه دهند. زندگی در عصر کرونا و سیاست های ستاد ملی نیاز به اتاق فکر و پژوهش هایی از همه علوم دانشگاهی دارد.
دانشگاه به معنای کهکشان علوم و جمع شدن همه اعضای متخصص رشته هایی است که در آن مهندسی، علوم پایه، علوم انسانی و علوم تجربی قرار دارند. بزرگترین ضربه به علم و دانش در کشور زمانی زده شد که وزارت علوم و بهداشت از یکدیگر جدا شدند. وزارت علوم دانشگاه های زیادی را گسترش داد و یکسان سازی امکانات، تقسیم منابع و به خصوص از بین رفتن سلسه مراتب در رتبه بندی های دانشگاهی انگیزه را از دانشگاه های مادر سلب کرد. وزارت بهداشت با گسترش محدود و با فرایندهای بالینی مرتبط با بیمارستان ها ادامه فعالیت داد تا جایی که مزیت های زیادی پیدا کرد و اغلب متقاضیان ورود به دانشگاه ها به سمت رشته های وزارت بهداشت حرکت کردند و تعادل تقسیم رشته و متقاضی به هم ریخته است. انحصار گرایی وزارت بهداشت در عین حال حتی بخش آموزشی را به خصوص در مقطع تخصصی به سمت فعالیت های کار محور سوق داده است و عملا آموزش و پژوهش در حاشیه فعالیت های بیمارستانی قرار گرفته است. با تفکیک وزارت بهداشت و علوم از یکدیگر هر دو سامانه دانایی ضربه علمی و عملی خورده اند و آنچه آسیب خواهد دید کشوری است که همه در جای خود خوب عمل می کنند اما در مجموع سیستم دچار کژکارکردی است. ستاد ملی کرونا نیاز به تیم پژوهشی و اتاق فکر از همه رشته های دانشگاهی دارد و در بلند مدت وزارت علوم و بهداشت باید ادغام گردند.