شناسهٔ خبر: 63697 - سرویس دیگر رسانه ها

درس‌گفتارهای ریکور درباره ایدئولوژی و اتوپیا

  

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از اعتماد؛ کتاب «درس‌گفتارهای ایدئولوژی و اتوپیا» متن درس‌گفتارهایی است که پل ریکور در پاییز 1975 در دانشگاه شیکاگو ایراد و جرج اچ. تیلور آنها را گردآوری کرده و از نظر ریکور گذرانده و منتشر کرده است. این کتاب که از دو بخش ایدئولوژی و اتوپیا تشکیل شده را مهدی فیضی به فارسی ترجمه و نشر مرکز منتشر کرده است. گردآورنده این مجموعه مقدمه مفصلی بر این کتاب نوشته که توضیحی بر تمام فصول و درس‌گفتارهاست، در ابتدای این مقدمه آمده است: «آنچه از ریکور برای ما به جا نمانده تحلیل گسترده پیامدهای رویکرد هرمنوتیکی او به نظریه اجتماعی و سیاسی است. انتشار مجلد حاضر، درس‌گفتارهای ریکور درباره ایدئولوژی و اتوپیا، باید در راه پاسخ به این نیاز گام بردارد.» در ادامه نیز نوشته است: «ریکور در این درس‌گفتارها نخستین تحلیل مفصلش از کارل مانهایم، ماکس وبر و کلیفورد گیرتز را عرضه می‌کند و بحث‌های انتشار یافته‌اش درباره لوئی آلتوسر و یورگن هابرماس را بسط می‌دهد. برخورد ریکور با مارکس که موضوع پنج درس از هجده درس است، اهمیت ویژه‌ای دارد. ریکور مدت‌هاست که مارکس، فروید و نیچه را سه «استاد بزرگ تردید» نامیده، ولی در حالی که به خاطر تاویلش از فروید مشهور است، مجلد حاضر نخستین تحلیل نظام‌مند او از مارکس را نشان می‌دهد.»گردآورنده درباره درس‌گفتارها می‌نویسد: «غالب درس‌گفتارها درباره ایدئولوژی هستند؛ اتوپیا فقط موضوع سه درس‌گفتار پایانی است، ولی در سراسر درس‌گفتارها پیوسته ظاهر می‌شود. ریکور تحلیلش از ایدئولوژی را با بحث از مارکس آغاز می‌کند. مفهوم ایدئولوژی مارکس الگوی غالب در غرب بوده و الگویی است که دیگر اندیشمندان درباره آن بحث کرده و به آن پاسخ داده‌اند.»تیلور در معرفی درس‌گفتاری درباره مانهایم می‌نویسد: «درس‌گفتار مربوط به مانهایم پس از درس‌گفتارهای آلتوسر می‌آید و آنجا ریکور نشان می‌دهد که مانهایم چگونه ناسازه تضاد میان ایدئولوژی و علم را فاش می‌کند. 
درس‌گفتارهای بعدی این طرح پیشنهادی هابرماس را بررسی می‌کنند که یک علم غیرپوزیتیویستی می‌تواند احیا شود اگر فقط بر یک علاقه انسانی عملی مبتنی شود. دوم ریکور می‌خواهد الگوی علّی فروساختار و فراساختار را کاملا رد کند.»نویسنده کتاب درباره اینکه مانهایم نخستین فردی است که اتوپیا را به کار می‌برد و تفاوت آن با ریکور می‌نویسد: «مانهایم نخستین کسی است که ایدئولوژی و اتوپیا را در یک چارچوب مفهومی مشترک جای می‌دهد. ولی متاسفانه مانهایم مقایسه را خیلی پیش نمی‌برد، یا تصور نمی‌کند این مقایسه بدیلی باشد برای تضاد میان ایدئولوژی و علم، تضادی که پژوهش‌های خود او آن را به مثابه الگویی برای تحلیل اجتماعی تضعیف کرده‌اند. مانهایم ایدئولوژی و اتوپیا را به مثابه صور ناهمخوانی، نظرگاه‌هایی ناهمخوان با واقعیت حاضر توصیف می‌کند.»ریکور سپس درباره هابرماس بحث می‌کند. هابرماس درونمایه‌های حاضر در چهره‌های قبلی را از آن خود کرده و آنها را دگرگون و بحث ریکور درباره او زمینه را برای بحث درباره گیرتز و مفهوم اتوپیا پیش‌بینی و فراهم می‌کند. هابرماس به ویژه به این دلیل مهم است که مفهوم پراکسیس را در جهتی که ریکور قویا توصیه می‌کند راه می‌برد. کتاب «درس‌گفتارهای ایدئولوژی و اتوپیا» از دو بخش که شامل هجده درس‌گفتار است، تشکیل شده و در 513 صفحه با شمارگان 1200 نسخه و قیمت 115 هزار تومان از سوی نشر مرکز منتشر و روانه بازار نشر شده است.