فرهنگ امروز/ محمود فاضلی
احمد مهدوی‌دامغانی فرزند مرحوم آیت‌الله محمدکاظم مهدوی‌دامغانی در ۱۳شهریور سال ۱۳۰۶ش و در خانواده‌ای متدین، اهل فضل و تقوای الهی در مشهد دیده به جهان گشود. او از ۵ سالگی با قرآن مجید انس گرفت. تحصیلات مقدماتی را در مشهد گذراند و از محضر علمای برجسته‌ای همچون آیت‌الله میرزا مهدی غروی اصفهانی، آیت‌الله حاج شیخ محمدرضا خدایی دامغانی، شیخ محمدتقی نیشابوری، مجتبی قزوینی و... بهره‌مند شد. علوم متداول قدیم و جدید را در شهر مقدس مشهد فراگرفت سپس به تهران سفر کرد و در این شهر اقامت گزید. در سال ۱۳۲۷ از دانشکده معقول و منقول(دانشکده الهیات فعلی) دانشگاه تهران و در سال ۱۳۳۳ در رشته ادبیات فارسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به عنوان رتبه اول در مقطع کارشناسی دانش‌آموخته شد. در سال ۱۳۴۲ از دانشگاه تهران، درجه دکتری در زبان و ادبیات فارسی گرفت. موضوع رساله دکترای او تصحیح کتاب «کشف‌الحقایق» عزیزالدین نسفی به راهنمایی محمدتقی مدرس‌رضوی بود. او در تهران از درس استادانی همچون میرزا مهدی آشتیانی، شیخ محمد آملی، علامه محمد قزوینی وجلال‌الدین همایی استفاده کرد همچنین اجازه روایت حدیث را از علامه حائری‌سمنانی و آیت‌الله العظمی سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی دریافت کرد. دکتر مهدوی دامغانی در سال ۱۳۵۴-۱۳۵۳ بنا به دعوت دانشگاه مادرید جهت تدریس عرفان اسلامی به اسپانیا رفت و پس از بازگشت به ایران تا سال ۱۳۶۴ به تدریس در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای زبان و ادبیات فارسی اشتغال داشت. ایشان که از علمای اعلام و فضلای وقت، اجازه روایت احادیث را نیز داشت، چندین سال به شغل سردفتری در دفتراسناد رسمی ۲۵ تهران اشتغال داشت و با تصویب قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۵۴ از همان سال به عنوان رییس کانون سردفتران (کانون سردفتران و دفتریاران فعلی) انتخاب شد. مهدوی دامغانی از سال ۱۳۶۶ مقیم امریکا شد و از آن زمان در دانشگاه هاروارد و دانشگاه پنسیلوانیا مشغول به فعالیت آموزشی و تدریس است. رشته‌های تدریس ایشان در امریکا شامل معارف اسلامی، ادبیات عرب، متن‌های فارسی تصوف و فلسفه اسلامی است. او از اسلام‌شناسان شیعه در امریکا به شمار می‌رود. علاقه وافر او به ائمه و معصومین بر همگان روشن است و در هر فرصتی این عشق و علاقه را ابراز کرده است.
او در گفت‌وگوی تلفنی با مجله خیمه در تیر ۱۳۹۸ دیدگاه خود را در زمینه ضرورت نواندیشی دینی در عرصه دین به دلیل اقتضائات روز چنین بیان کرده است:«من ابدا و اصلا اعتقادی به نواندیشی دینی ندارم و هرگونه نواندیشی را با اصول و فروع دین و مذهب اسلام و تشیع مغایر و معارض می‌دانم زیرا آنچه نواندیشان به خیال خودشان از اسلام و تشیع تصور می‌کنند و ارایه می‌دهند، شیر بی‌یال و دم و خالی از دیانت و مذهب و تشیع است. آن کسانی که با حرف‌های خود انکار وحی محمدی می‌کنند و به آن توهین می‌کنند و توجیه می‌کنند و وحی را در حد خواب دیدن تنزل می‌دهند و در عین حال مثنوی مولوی را با قرآن مقایسه می‌کنند، همان مثنوی را نیز به درستی نخوانده‌اند، چه برسد به قرآن مجید. هر کسی وحی را نمی‌فهمد و وحی در مقام امر است نه در مقام فهم. این حرف‌ها، حرف‌های جسمیان است و از روح و اعتقاد و ایمان خالی است و بیشتر برای این است که خود را از تکالیف مذهبی خلاص کنند. نواندیشی در دین معنا ندارد، ما همان دینی را داریم که امیرالمومنین(ع) و سیدالشهدا(ع) و ائمه معصومین همان را دارند. من نه تنها اعتقادی به نواندیشی ندارم بلکه نواندیشی را مخالف دین و مذهب می‌شمارم.» از دکتر مهدوی‌دامغانی مقاله‌های متعددی در مجله‌های یغما، کلک، گلچرخ، ایران‌نامه، ایران‌شناسی، ره‌آورد و گلستان به چاپ رسیده است. از مشهورترین مقاله‌های او مآخذ ابیات عربی کلیله و دمنه و مآخذ ابیات عربی مرزبان‌نامه است. از کتاب‌های چاپ‌شده ایشان علاوه بر «کشف‌الحقایق» نسفی، تصحیح «نسمه‌السحر بذکر من تشیع و شعر» را عهده‌دار بوده است. سال‌هاست که بر رموز و فنون صرف و نحو و بلاغت ادبیات عرب در ایران مسلط است و مقالات عالمانه او که در کتاب حاصل اوقات گرد آمده، گویای این حقیقت است. مقدمه‌های او بر چاپ عکسی الوحشیات، دیوان خازن و اخبار النحویین البصریین سیرافی که در میراث مکتوب بعضا چاپ شده یا در دست چاپ است، دامنه آشنایی و تضلع و تسلط او را بر فنون ادب عرب نشان می‌دهد.از مشهورترین مقاله‌های او مآخذ ابیات عربی کلیله و دمنه و مآخذ ابیات عربی مرزبان‌نامه است. از کتاب‌های چاپ‌شده دکتر مهدوی‌دامغانی، علاوه بر «کشف‌الحقایق» نسفی، تصحیح «نسمه‌السحر به ذکر من تشیع و شعر» و تالیف «شاهدخت والاتبار شهربانو والده معظمه حضرت امام علی بن الحسین السجاد علیهما السلام» است. در ۱۶تیر سال جاری نیز همسر ایشان خانم دکتر تاجماه آصفی شیرازی در سن ۸۴ سالگی درگذشت. در پیام تسلیت آیت‌الله سیستانی خطاب به دکتر مهدوی دامغانی آمده است: «به این وسیله مصیبت وارده را به حضرتعالی و دیگر بستگان محترم تسلیت عرض نموده از خداوند متعال برای آن مرحومه علو درجه و برای جنابعالی و سایر بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل مسألت دارم.» دکتر ظریف وزیر امور خارجه نیز پیام تسلیتی برای دکتر مهدوی ارسال کردند. خانم تاجماه آصفی‌شیرازی دکترای زبان و ادبیات فارسی خود را با موضوع مباحث کلامی در شعر فارسی از آغاز قرن هفتم هجری با راهنمایی استاد سیدجعفر شهیدی از دانشگاه تهران اخذ کرد. ازجمله آثار منتشرشده او در ایران می‌توان به الهیات شعر فارسی از رودکی تا عطار و تاویل در شعر ناصرخسرو اشاره کرد.
روزنامه اعتماد