فرهنگ امروز/ رامین فناییان
بهزاد صدیقی در فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم» علاوه بر دراماتورژی، مدیریت تولید این اثر را برعهده داشته است. او پیش از این نیز تجربه مدیر تولیدی تئاتر را در کارنامه فعالیت هنری‌اش داشته و چنان‌که خود در این گفت‌وگو اشاره کرده، معتقد است مدیریت تولید یک کار جدی و حرفه‌ای در پروژه‌ها و کمپانی‌های تئاتر دنیا محسوب می‌شود که می‌تواند شرایط تولید را حرفه‌ای، راحت‌تر و آسان‌تر کند. با او درخصوص تولید این اثر و تجربه مدیریت تولید گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به اینکه دراماتورژ این اثر هم هستید، چطور شد که علاوه بر آن مسوولیت مدیرتولیدی این پروژه را هم برعهده گرفتید؟
زمانی که داشتم دراماتورژی این فیلم‌تئاتر را انجام می‌دادم، رضا خرم که از دوستان قدیمی من است، هنگام انتخاب عوامل این اثر، پیشنهاد انجام مدیریت تولید این کار را هم به من داد. طبیعتا انتخاب عوامل هم یکی از وظایف دراماتورژ است. اما وقتی که با بازیگران و عوامل این اثر درباره حضور و نقشی که به عهده خواهند داشت و نوع کاری که قرار بود انجام دهیم، مذاکره می‌کردیم، درباره مسائل و شرایط تولید هر یک از عوامل این کار هم صحبت می‌کردیم. البته از آن‌جا که شرایط تولید این اثر مثل یک اثر سینمایی یا اثر تلویزیونی نبود، به نسبت آنها شرایط تولید آسان‌تری داشت. خب آقای خرم هم علاوه بر کارگردانی، تهیه‌کنندگی این اثر را هم خود برعهده داشت و به همین دلیل، هماهنگی برای مسائل تولید، سریع‌تر و بهتر انجام می‌شد و ما با هم در خصوص زمان تولید، مسائل هزینه‌ها و قراردادها یا مکان فیلمبرداری زودتر به نتیجه می‌رسیدیم.
آیا پیش از این مسوولیت تولید یک اثر هنری یا اینچنینی را برعهده داشتید؟
در این سطح نه؛ اما پیش از این چند سال پیش مدیرتولید یک اجرای تئاتر بودم و از آن‌جا که خودم کارگردانی هم می‌کنم، کاملا با شرایط و مسائل تولید آشنا هستم. بر خلاف تئاتر حرفه‌ای جهان، در تئاتر ایران، عموما کار مدیر تولید و تهیه‌کننده را خود کارگردان انجام می‌دهد. اما در سال‌های اخیر گروه‌های حرفه‌ای‌تر سعی کرده‌اند که وظایف تهیه‌کنندگی و مدیریت تولید را به عنوان یک مسوولیت جداگانه خارج از وظایف کارگردانی تعریف کنند و بر عهده شخصی که صرفا این امور را انجام دهد، واگذار کنند که این امر اتفاق خوبی در تئاتر است و می‌تواند تئاتر ایران را در مسیر حرفه‌ای‌تر شدن قرار دهد. همانطور که در تئاتر حرفه‌ای جهان حضور دراماتورژ در گروه‌ها و کمپانی‌های تئاتری امری ضروری محسوب می‌شود، حضور مدیر تولید هم برای تولید و اجرای تئاتر، مسوولیتی مهم و ضروری به شمار می‌آید.
پیش‌تولید فیلم‌تئاتر «من ترامپ نیستم» چه فرآیندی طی کرد؟
فرآیند پیش‌تولید و تولید این اثر، فرآیند پیچیده و طولانی‌ای نبود. از زمانی که کارگردان و تهیه‌کننده تصمیم به تولید این اثر گرفت تا زمان پیش‌تولید، درباره مسائل تولید، زمان و مکان و انجام ضبط این کار صحبت و برنامه‌ریزی می‌کردیم تا اینکه بعد از بازنویسی سوم متن، پیش‌تولید این کار را آغاز کردیم. در واقع از مردادماه گذشته درباره هزینه‌های تولید، قراردادها و همچنین نحوه تولید، انتخاب عوامل فنی، زمان‌بندی تمرین و ضبط، تدوین و صداگذاری برنامه‌ریزی کردیم.
این نخستین تجربه از تولید فیلم‌تئاتر به زبان انگلیسی به منظور پخش جهانی است. در تولید این اثر با چه مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو بودید؟ در انتخاب عوامل محدودیتی وجود داشت؟
مهم‌ترین مشکل ما انتخاب بازیگرانی بود که برای بازی در این فیلم‌تئاتر به زبان انگلیسی توانایی داشته باشند. خب این موضوع در ابتدا کارمان را سخت کرده بود ولی به هر حال با رایزنی و مذاکره با بازیگران بالاخره به انتخاب‌های خوبی هم رسیدیم و تقریبا بیشتر بازیگران ما همان انتخاب اول‌مان بودند. چالش بعدی انتخاب بازیگری بود که قرار بود نقش ترامپ را بازی کند. برای انتخاب بازیگر نقش ترامپ با چند بازیگری که به این نقش ؛ به لحاظ ظاهری به این نقش نزدیک بودند یا زبان انگلیسی بلد بودند صحبت کردیم که البته تعدادشان کمتر از انگشتان یک دست بود و همین تعداد محدود هم سر پروژه‌های مختلفی بودند. خوشبختانه بعد از انتخاب و مذاکره با آقای رضا فیاضی که هم به نقش نزدیک بود و هم تا حدودی در بیان زبان انگلیسی مشکل نداشت، به نتیجه خوبی رسیدیم. همین‌جا یک‌بار دیگر از همکاری و همراهی همه بازیگران این اثر بسیار سپاسگزارم که در این فیلم‌تئاتر با ما همکاری کردند. واقعیت این است که هنگام انتخاب بازیگران با رضا خرم به این نتیجه رسیدیم که چه‌قدر سینما و تئاتر ما برای حضور در یک پروژه‌ای که قرار است به زبان انگلیسی تولید و برای پخش جهانی آماده شود، به دلیل تسلط نداشتن اغلب بازیگران ایرانی به زبان انگلیسی، دچار کمبود و ضعف است. مشکل بعدی ما انتخاب دوبلوری بود که هم به نقش ترامپ و هم به بازی و چهره جناب رضا فیاضی نزدیک باشد که اگرچه بعد از ضبط این کار، زمان زیادی برای انتخاب این دوبلور صرف شد، اما ارزش آن را داشت چون به دوبلور خیلی خوبی دست پیدا کردیم. اما مهم‌ترین مشکل ما در تولید این اثر در حوزه پخش جهانی آن بود که هم مسائل تحریم‌های بین‌المللی اروپا و امریکا بر ایران این مشکلات را مضاغف کرده بوده و هم، چون چنین کاری از کشور ایران برای پخش جهانی در فضای مجازی مهم و بزرگی مثل وب‌سایت آمازون نشده بود و هیچ اطلاعاتی درباره چگونگی و نحوه پخش فیلم یا تئاتر در فضاهای جهانی وجود نداشت، در کار آماده‌سازی برای پخش در بخش ویدئو پرایم آمازون با مشکل و تأخیر در زمان پیش‌بینی‌شده روبه‌رو بودیم.
آیا در مراحل پیش‌تولید برای شناخت مخاطب غیرایرانی نیازسنجی هم کردید؟
بله، خب برای تولید چنین پروژه‌ای در سطح استانداردهای جهانی نیاز هست که هم نیازسنجی شود و هم موضوعی انتخاب شود که بتواند ضمن جهان‌شمولی، جذاب و پر مخاطب باشد. البته ریشه تولید این فیلم‌تئاتر به زبان انگلیسی برای اجرا در خارج از کشور به دغدغه قدیمی رضا خرم برمی‌گردد که سرانجام امسال اتفاق افتاد. به نظرم سوژه این فیلم‌تئاتر به دلیل اینکه بر اساس یک شخصیت واقعی جهانی از سوی نویسنده و کارگردان انتخاب شده بود، برای شروع تولید نخستین پروژه به زبان انگلیسی برای مخاطبان و پخش جهانی در این سطح هم مناسب به نظر می‌رسید و هم اینکه شخصیت و شغل ریاست‌جمهوری امریکا (نه خود شخصیت ترامپ) که به دلایل مختلف جزو تأثیرگذارترین شخصیت‌ها روی جامعه جهانی و کشورهاست، این قابلیت را داشته و دارد که مخاطبان جهانی را به خود جلب کند.
نتیجه کار چقدر با آن‌چه ابتدا در نظر داشتید، همخوانی دارد؟
از نتیجه تولید این اثر خوشبختانه هم من و کارگردان راضی هستیم و هم عوامل تولید و گروه. امیدوارم مخاطبان جهانی هم از دیدن آن لذت ببرند و ارتباط خوبی با آن برقرار کنند. هر چند هنوز تبلیغات گسترده آن در وب‌سایت‌های جهانی به‌طور کامل انجام نشده که باز هم یکی از دلایل آن همین تحریم‌هایی است که کشور ما در آن قرار دارد و برای انجام برخی از کارها در این زمینه مشکل داشتیم که به تازگی برطرف شده.
آیا این اثر استانداردهای لازم برای رقابت با تولیدات مشابه در سطح جهان را از نظر شما دارد؟
بله کاملا. برای اینکه هم در پیش از تولید خیلی به این موضوع فکر کرده بودیم و هم به سطح کیفی مراحل فنی آن توجه داشتیم که چیزی از استانداردهای جهانی کم نداشته باشد. ضمن اینکه متن هم از قوت لازم برخوردار بود که به اتفاق نویسنده به جزییات آن پرداخته بودیم.
ضرورت تولید این‌گونه آثار که توسط هنرمندان ایرانی برای پخش جهانی و به زبان‌های بین‌المللی تولید شود، چیست؟
ما برای اینکه هنرمان را به بازارهای جهانی صادر کنیم و بتوانیم با مخاطبان بیشتری ارتباط برقرار کنیم و از دایره محدود مخاطبان‌مان فراتر برویم، لازم است که وارد بازارهای جهانی در این عرصه شویم و حتی در آینده‌ای نه چندان دور به رقابت بپردازیم. متأسفانه سیاست‌گذاران عرصه فرهنگی و هنری کشور ما آنقدر دچار انجام یا حل مسائل و مشکلات روزمره شده‌اند که به فکر تولیدات هنری برای پخش در بازارهای جهانی نبوده‌اند. البته در حوزه سینما اتفاقات خوبی افتاده است ولی خب قطعا کافی نیست. متأسفانه در این خصوص در طول این سال‌ها در بخش دولتی و بخش خصوصی کار خاصی انجام نشده است. برای این مهم، مدیران و مسوولان فرهنگی و هنری کشور می‌توانند هم زیرساخت‌ها و شرایط تولیدات اینچنینی را ایجاد کنند و هم با به وجود آمدن بسترهای لازم، بخش خصوصی می‌تواند در این خصوص سرمایه‌گذاری کند. اگر شرایط تولید چنین آثاری در کشور فراهم شود، هنرمندان هم دغدغه خلق و تولید این آثار را پیدا خواهند کرد و بخش خصوصی و اسپانسرها و سرمایه‌گذاران هم ترغیب به انجام این کار می‌شوند. بالاخره ما هنرمندان برای صدور فرهنگ و هنرمان به جامعه بین‌المللی باید به زبان جهانی هم مسلط شویم و از یک جایی تولید این نوع آثار را شروع کنیم تا مخاطبان جهانی هم از توانمندی‌های خلاقانه و هنری ما مطلع شوند و هم هنرمان را به این صورت وارد بازارهای جهانی کنیم. قطعا برای انجام این کار باید به استانداردهای جهانی نزدیک شویم.
بازخوردهای پخش این اثر را در داخل و خارج کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا در ارتباط گرفتن با مخاطب موفق بوده است؟
هنوز تبلیغات کافی در سطح فضای بین‌المللی اتفاق نیفتاده است و هنوز زمان طولانی از پخش این اثر نگذشته است که بتوانم در این خصوص اظهارنظر دقیقی کنم. ولی از همین زمان کمی که از پخش آن گذشته است و تعداد محدودی از بازخوردها را که رصد کرده‌ایم، می‌توانم بگویم که نسبتا خوب بوده است. امیدوارم پخش آن به زودی با زیرنویس زبان‌های متعدد انجام شود و تبلیغات گسترده‌اش هم صورت بگیرد تا بتوانیم بازخورد بیشتری از مخاطبان را ببینیم.
مگر قرار است به غیر از زبان انگلیسی به زبان دیگری هم پخش شود؟
بله؛ برای اینکه مخاطبان غیر انگلیسی‌زبان هم در کشورهای دیگر این اثر را ببینند، برای این فیلم‌تئاتر زیرنویس‌هایی به چند زبان مهم دنیا انجام شده که پس از پخش به آن زبان‌ها، از طریق روابط عمومی این پروژه اطلاع‌رسانی می‌شود.
ظرفیت داخلی برای تکرار پروژه‌هایی از این دست را چگونه می‌بینید؟
ظرفیت تولید این نوع آثار بستگی به دغدغه هنرمندان و تهیه‌کنندگان و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی دارد. امیدوارم زیرساخت‌ها و شرایط تولید فیلم‌تئاترهایی برای عرضه و پخش جهانی فراهم شود که هنرمندان بیشتری وارد این عرصه شوند و تماشاگران خارجی با آثار نمایشنامه‌نویسان، کارگردانان و بازیگران ایرانی بیش از پیش آشنا شوند.
در این عرصه برای تولیدات آتی چه برنامه‌ای دارید؟ آیا قرار است در اتاق فکری که دارید، تولید چنین آثاری را ادامه دهید؟
از هنگام پیش‌تولید این اثر در اتاق فکر سه‌نفره‌ای که داریم، تصمیم گرفتیم که تولید این‌گونه کارها را برای عرضه و پخش خارج از ایران ادامه دهیم و در حال حاضر برای پروژه آتی داریم برنامه‌ریزی و کار می‌کنیم. علاقه‌مندیم که این کار استمرار داشته باشد.
و حرف آخر ...
شخصا علاقه‌مندم درام ایرانی که از موضوعات جهان‌شمول برخوردارند، به صورت فیلم‌تئاتر تولید و پخش جهانی شوند تا از این طریق مخاطبان جهانی با درام ایرانی بیشتر آشنا شوند.
روزنامه اعتماد