فرهنگ امروز/ شورش تسلیمی
هفته تئاتری‌ها پرخبر آغاز شد. بعد از ماه‌ها تعطیلی، این مجموعه تئاترشهر بود که اعلام کرد کار خود را با اجرای سه نمایش از سر می‌گیرد. بنابراین خبر سه نمایش جدید به کارگردانی امیر دژاکام، کهبد تاراج و مرتضی شاه‌کرم طی روزهای آینده در تالارهای چهارسو، قشقایی و سایه مجموعه تئاترشهر روی صحنه می‌روند. روابط عمومی مجموعه در توضیح خبر آورده، نمایش‌های «ایوب‌خان» به کارگردانی امیر دژاکام، «یاماها» به کارگردانی کهبد تاراج و «برونسی» به کارگردانی مرتضی شاه‌کرم عنوان سه نمایش هستند که بعد از مدت‌ها وقفه در فعالیت‌های اجرایی این مجموعه به دلیل شرایط کرونایی اجرای خودرا در تالار چهارسو، تالار قشقایی و تالار سایه مجموعه تئاترشهر آغاز می‌کنند. نمایش «ایوب‌خان» به نویسندگی و کارگردانی امیر دژاکام اولین نمایشی است که چراغ اجراهای عمومی تئاترشهر را روشن می‌کند. در این نمایشی که از روز دوشنبه ۲۹ دی ماه ساعت 18:30 با مدت زمان ۷۰ دقیقه در تالار چهارسو تئاترشهر به صحنه می‌رود (به ترتیب ورود صحنه) الهام خضرایی‌منش، نسیم داداشی، طاها عابدی، ماهان عابدی، حسام شهیدی، الناز ملک‌پور، غزل جمشیدآبادی، نیوشا امینی، مهدی حوریه، ندا حسینی، زینب تحقیقی، ارمین خزائلی، شایان انجمنیان، مژده عنایتی، سمانه شعاعی، بهرام ابراهیمی گروه بازیگران را تشکیل می‌دهند. داستان نمایش «ایوب‌خان» در اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ می‌گذرد و ماجرای زنی را روایت می‌کند که قرار است همسرش که چند مامور ژاندارمری را زده اعدام شود. این زن به جلو خانه ایوب‌خان که فرد ورزشکار و خیری است آمده تا با کمک او برای شوهرش پول دیه جمع‌آوری کند و او را از اعدام نجات دهد. اما ماجرا به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. «یاماها» عنوان نمایش جدید دیگر تئاترشهر به نویسندگی و کارگردانی کهبد تاراج است که از روز چهارشنبه اول بهمن ماه ساعت 18:45 به مدت زمان ۶۰ دقیقه و بازی مرجان قمری، لبخند بدیعی و مازیار سیدی اجرای خود را در تالار قشقایی آغاز می‌کند.
در خلاصه داستان این نمایش می‌خوانیم: «نمایش داستان سه آدم است که به هم ربط دارند؛ برادر و خواهری به همراه یک دختر. برادر در دهه هشتاد و پس از سال‌ها داستان چند سال پیش خواهر خود در دهه‌های چهل و پنجاه را روایت می‌کند. همچنین داستان دختر دیگری که مکمل این دو شخصیت است.» در تالار «سایه» نیز نمایش «برونسی» به نویسندگی و کارگردانی مرتضی شاه‌کرم با ایفای نقش مسعود شامی خاتونی، محسن پوشایی، پروا آقاجانی، مائده جلالی، مرتضی شاه‌کرم، فرید کیامرثی، ایمان سلگی، احمد صمیمی، سالار مسیب‌زاده و مجید رحمتی از روز پنجشنبه ۲ بهمن ماه ساعت ۱۸ به مدت زمان ۶۰ دقیقه روی صحنه می‌رود. نمایش «برونسی» چهار مقطع از زندگی شهید عبدالحسین برونسی که شامل سربازی، زمان انقلاب، بعد از انقلاب و دوران جنگ و شهادت است را نشان می‌دهد. در این نمایش ۴ موقعیت منفک از هم که به یکدیگر مرتبطند در چهار تابلو به تصویر کشیده می‌شوند. این سه نمایش در حالی به صحنه می‌روند که نحوه فروش بلیت و حضور تماشاگران در تالارهای نمایشی با در نظر گرفتن ظرفیت پنجاه درصدی و بر اساس شیوه‌نامه‌های بهداشتی صورت می‌گیرد.
سالن اصلی در انتظار «گرگاس‌ها»
این خبر در حالی منتشر شد که سالن اصلی تئاترشهر از چندی پیش برای به صحنه رفتن نمایش جدید حمیدرضا نعیمی آماده شده است. پیش از این و در فروردین و اردیبهشت سال ۱۳۹۹ قرار بود گروه تئاتر «شایا» نمایش «فردریک» را در سالن اصلی تئاترشهر روی صحنه ببرد که با وجود آماده‌سازی دکور، لباس، موسیقی و کسب مجوز از شورای نظارت و ارزشیابی، اجرای این نمایش به دلیل شیوع ویروس کرونا متوقف شد. نعیمی در این باره به «اعتماد» توضیح داده بود که به دلیل تعطیلی طولانی مدت سالن‌های نمایشی و مشغولیت‌های حرفه‌ای گروه بازیگران و عوامل اجرایی، امکان به صحنه آمدن دوباره آن نمایش وجود نداشت، به همین دلیل «گرگاس، یا روز به‌خیر آقای وزیر» که ظاهرا حالا به «گرگاس‌ها» تغییر نام داده جایگزین «فردریک» شد. حمیدرضا نعیمی در این رابطه اعلام کرده نمایش «گرگاس‌ها» را همزمان با آغاز سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر به صحنه می‌برد. نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر درباره وضعیت و زمان اجرای نمایش «گرگاس‌ها» به عنوان جدیدترین اثر نمایشی خود، به خبرنگار مهر گفت: به دلیل اینکه بودجه مدنظر برای ساخت دکور، لباس و هزینه‌های تبلیغات نمایش دیر به دست‌مان می‌رسد، در حال حاضر باید به تمرین‌های نمایش ادامه دهیم. خیلی دوست داشتم در روزهای اول بازگشایی مجدد سالن‌های تئاتر نمایش را به صحنه ببرم، ولی چون بودجه به موقع در اختیارمان قرار نگرفت، این امر میسر نشد. اگر همه موارد نمایش به موقع آماده شود، خوشحال می‌شوم که قبل از شروع سی و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نمایش را روی صحنه ببرم در غیر این صورت همزمان با جشنواره اجرای عمومی نمایش «گرگاس‌ها» را آغاز خواهیم کرد. نعیمی درباره اینکه آیا احتمال تغییری در وضعیت طراحی و اجرای نمایش «گرگاس‌ها» با توجه به اینکه بودجه مورد نیاز دیر در اختیار گروه قرار می‌گیرد وجود دارد یا نه، اظهار کرد: ترجیح دادم نه تنها از ایده‌های قبلی مدنظرم کوتاه نیایم، بلکه چند مورد جدید را هم به کل کار و طراحی کارگردانی‌ام اضافه کنم که باعث می‌شود نمایش کامل‌تر از چیزی شود که در بازبینی ارایه دادیم. این کارگردان با سابقه تئاتر اظهار امیدواری کرد که اداره کل هنرهای نمایشی و سالن‌های تئاتر که بعد از مدتی طولانی میزبان اجراهای نمایشی می‌شوند، شرایط روحی، روانی و فشاری که روی گروه‌های تئاتری است، درک کنند. هنوز هم نمی‌توانیم آینده روشنی را برای خود متصور شویم. شاید کرونا کمی فروکش کرده باشد ولی آلودگی هوا همه را آزار می‌دهد. گویا قرار نیست از شرایط بحرانی بیرون بیاییم. همه باید در کنار هم برای جذب تماشاگر به داخل سالن‌ها همکاری کنیم و این امر نیازمند همدلی و سعه‌صدر است، زیرا شرایط مثل قبل نیست. کارگردان نمایش «گرگاس‌ها» با بیان اینکه امیدوارم اداره کل هنرهای نمایشی و تمام ارگان‌هایی که با تئاتر در ارتباط هستند با خرید بلیت و آمدن به سالن‌های تئاتر در ترغیب مردم برای آمدن به سالن‌ها و دیدن تئاتر کمک کنند، تصریح کرد: ما به لحاظ تبلیغات محیطی و شهری شرایط خوبی نداریم. چیزی به برگزاری سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر باقی نمانده ولی متاسفانه تبلیغات محیطی در سطح شهر برای این رویداد بزرگ انجام نشده است.
میکاییل شهرستانی، نمایشنامه اکبر رادی و بازگشایی سنگلج
مدیر تماشاخانه «سنگلج» خبر داد که این تماشاخانه از اواسط هفته آینده میزبان نمایش «لبخند باشکوه آقای گیل» نوشته اکبر رادی به کارگردانی میکاییل شهرستانی می‌شود. در پی خبر بازگشایی سالن‌های تئاتر، این مدیر درباره از سرگیری فعالیت‌های تماشاخانه «سنگلج» به ایسنا گفته است: گروه اجرایی نمایش «لبخند باشکوه آقای گیل» دکور خود را در تماشاخانه نصب کرده بودند و فروش بلیت این نمایش آغاز شده بود که با تعطیلی تئاتر روبه‌رو شدیم ولی دکور نمایش همچنان سر جای خود باقی است و در این مدت هم ما و هم گروه اجرایی منتظر بازگشایی سالن‌ها بودیم. آقای شهرستانی و گروه‌شان آمادگی دارند تا کار خود را روی صحنه ببرند و در حال حاضر مشغول رایزنی هستیم تا ساعت مناسبی را برای اجرای این نمایش در نظر بگیریم. مقتدی با بیان اینکه گروه اجرایی نمایش «لبخند باشکوه آقای گیل» در تمام مدت تعطیلی تئاتر، تمرین‌های خود را به شکل کامل متوقف نکرد، افزود: این گروه در این مدت هم هفته‌ای دو بار تمرین داشت ولی با توجه به وقفه طولانی که رخ داده، اجرای این نمایش منوط به تمرین بیشتر است که در این چند روزه انجام خواهد شد و امیدوارم تا اواسط هفته آینده، این نمایش روی صحنه برود.
خانه موزه انتظامی چخوف‌خوانی برگزار می‌کند
در همین حال شکرخدا گودرزی، مدیر خانه موزه انتظامی درباره برنامه‌های اجرایی این مکان هنری به خبرنگار مهر گفته است که امسال برنامه‌ای برای شروع فعالیت‌ها ندارد: «با توجه به شرایط کرونایی موجود و اینکه سالن تئاتر خانه موزه انتظامی نیز کوچک است، تمامی برنامه‌ریزی برای میزبانی از اجراهای نمایشی را به سال آینده موکول کرده‌ایم.» البته توضیح می‌دهد که «در فضای مجازی چندین برنامه که اکثریت آنها با موضوع فعالیت‌های استاد عزت‌الله انتظامی است، تدارک دیده شده». گودرزی در تشریح برنامه‌ها گفته است: «انتظامی در آینه عکاسان»، «شناخت‌نامه تئاتر»، «آقای بازیگر در نگاه کاریکاتوریست‌ها»، «آقای بازیگر به روایت اسناد»، «شناخت‌نامه کتاب‌های سینمایی»، «چهره‌ها»، «انتظامی در آینه رسانه»، «شناخت‌نامه کارگردان‌های سینما»، «گذر زمان» و «آشنایی با سبک‌های هنری جهان» از جمله این برنامه‌ها هستند. او از نمایشنامه‌خوانی آثار آنتون چخوف توسط گروه «تئاتر مردم» به سرپرستی داریوش مودبیان و پخش این اجراها از طریق فضای مجازی به عنوان یکی دیگر از برنامه‌های مدنظر خانه موزه انتظامی نام برد. «قرار است با همکاری مرکز دراماتراپی ایران با مدیریت مجید امرایی و با مرکزیت خانه موزه انتظامی و همراهی پردیس تئاتر تهران، فرهنگسرای بهمن و فرهنگسرای معرفت برنامه «تئاتر درمانی» را برگزار کنیم که بخشی از این برنامه با رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای خانواده‌ها به صورت حضوری و بخشی نیز به صورت مجازی انجام خواهد شد. امیدواریم برنامه «تئاتر درمانی» را از بهمن سال جاری برگزار کنیم.»
سالن‌های تئاتر غیردولتی تعطیل یا در کما
مجموعه‌های مرتبط با شهرداری تهران یا زیر نظر دولت، در شرایطی به سرعت مشغول برنامه‌ریزی برای آغاز فعالیت‌ها شده‌اند که صدمات ناشی از چندین ماه تعطیلی، نفس سالن‌های نمایشی غیردولتی را به شماره انداخت. حتی در مواردی شاهد تعطیلی همیشگی بعضی از این مجموعه‌ها بودیم که در این زمینه می‌توان به دو سالن تئاتر در مجموعه «نوفل‌لوشاتو» و همچنین «تئاتر مستقل تهران» در خیابان رازی، نزدیک تئاتر شهر اشاره کرد. گرچه از بین سالن‌های تئاتر وابسته، مجموعه ایرانشهر هنوز خبر دقیقی درباره شروع فعالیت‌هایش نداده، ولی قدر مسلم هر زمان اراده کند با کمک و حمایت چراغ‌هایش را روشن می‌کند.
دبیر شورای سیاستگذاری تماشاخانه ایرانشهر چندی قبل اعلام کرد با توجه به شرایط کرونایی موجود برای تئاتر برنامه‌ریزی اجراهای نمایشی این تماشاخانه برای سال ۱۴۰۰ انجام می‌شود. حسین مسافرآستانه، دبیر شورای سیاستگذاری تماشاخانه ایرانشهر درباره وضعیت برنامه‌ریزی اجراهای نمایشی این تماشاخانه در ۲ ماه باقیمانده از سال ۱۳۹۹ با توجه به شرایط کرونایی موجود، به خبرنگار مهر گفت: فکر می‌کنم با توجه به شواهد موجود قطعا امسال شاهد بازگشایی سالن‌های نمایشی نخواهیم بود و باید برای چندمین بار برنامه‌ریزی‌های مربوط به اجراهای عمومی را به هم بریزیم و دوباره برنامه‌ریزی کنیم. وی تاکید کرد: باید با توجه به ارتباطی که با گروه‌های تئاتری در خصوص آمادگی آنها برای تولید و اجرای آثارشان داریم برای اجرای عمومی آثار در سال ۱۴۰۰ برنامه‌ریزی کنیم. مسافرآستانه اظهار کرد: تماشاخانه ایرانشهر در ایام برگزاری سی و نهمین جشنواره تئاتر فجر درگیر برگزاری این جشنواره می‌شود. دبیر شورای سیاستگذاری تماشاخانه ایرانشهر در پایان سخنان خود تصریح کرد: بعید می‌دانم در سال جاری شاهد اجرای عمومی در تماشاخانه ایرانشهر باشیم.
وضعیت طبیعی نیست
اما تمام این برنامه‌ریزی‌ها در شرایطی اتفاق افتاده که ستاد ملی مبارزه با کرونا اعلام می‌کند باید منتظر موج جدید ابتلا به ویروس کرونا باشیم. وضعیت استان‌های شمالی و کشور مساعد نیست و هر آن احتمال می‌رود بار دیگر با تعطیلی و قرنطینه مجدد مواجه شویم. آرش دادگر در همین رابطه ضمن اینکه از آمادگی گروه کوانتوم برای اجرای چند متن نمایشی در سال ۱۴۰۰ خبر می‌دهد، ابراز امیدواری می‌کند که شرایط فعالیت تئاتری برای‌شان فراهم شود. او درباره فعالیت‌هایش در شرایط این روزهای تئاتر گفته است: گروه تئاتر کوانتوم همیشه آماده به ثمر رساندن یک پروژه است. در حقیقت این موقعیت فراهم است اما شرایط روی صحنه رفتن نمایش به سرعت فراهم نمی‌شود. فعلا در حال کار کردن روی چند متن هستیم تا در صورت مناسب بودن شرایط کرونا یکی از آنها را سال آینده به صحنه ببریم. وی ادامه داد: من امسال برای اجرا در تماشاخانه ایرانشهر یک نوبت اجرا داشتم که احتمالا به سال آینده موکول می‌شود. متاسفانه شرایط تئاتر اصلا نرمال و طبیعی نیست و تماشاخانه ایرانشهر هم کلا تعطیل است و حتی اجازه تمرین هم به گروه‌ها نمی‌دهد در حالی که تماشاخانه‌ها می‌توانند در صورت فراهم نبودن اجرای تئاتر برنامه‌های دیگری نیز تدارک ببینند. دادگر که با اجرای نمایش «ادیسه ۲۰۲۰» جزو اولین هنرمندانی بود که در دوران کرونا نمایشی را به صحنه برد در این باره بیان کرد: تئاتر شهر در آن مقطع زمانی شرایط مناسب برای اجرای تئاتر را در این مجموعه فراهم کرد و ما با خیال راحت سر تمرین و اجرا می‌رفتیم. می‌توان گفت مجموعه تئاترشهر 7۰-6۰ درصد ایمنی برای گروه‌ها فراهم کرده بود و ما با فراغ بال و بدون دغدغه در این مکان حضور پیدا می‌کردیم و مطمئن بودیم که خطری گروه و مخاطبان را تهدید نمی‌کند. اما ممکن است فراهم آوردن شرایط ایمن برای سالن‌های دیگر هزینه‌بر باشد یا مشکلات دیگری برای تامین امنیت سالن داشته باشند، اما در صورت فراهم بودن شرایط و رعایت نکات بهداشتی می‌توان در این وضعیت هم تئاتر اجرا کرد. این کارگردان تئاتر در پایان صحبت‌هایش متذکر شد: در حال حاضر سه متن نمایشی «اورستیا» نوشته امین طباطبایی، «مکبث» شهرام احمدزاده و «بی‌نام بی‌اسم» مهدی تاج‌الدین را آماده اجرا داریم که در طول این دو، سه سال به نگارش درآمده‌اند البته فعلا متن‌ها آماده هستند اما نمی‌توان درباره اینکه کدام متن را به صحنه ببریم، اظهارنظر کرد و اینکه اصلا در این وضعیت کرونایی اجرایی شکل خواهد گرفت یا نه. البته برنامه‌های دیگری هم مدنظر داریم که به هر حال باید شرایط مساعد برای اجرای‌شان فراهم شود و امیدواریم بتوانیم در سال پیش‌رو نمایشی را روی صحنه داشته باشیم. گرچه انتشار مجموع این خبرها و اظهارنظرها امیدوارکننده است ولی به این شرط که بار دیگر با شروع یک ماهه مواجه نباشیم و امکان استمرار فعالیت هنرمندان و مردم به دور از نگرانی وجود داشته باشد. امری که شاید به شروع هر چه سریع‌تر واکسیناسیون عمومی امکان‌پذیر شود و ما همچنان با آن روز فاصله داریم.
روزنامه اعتماد