فرهنگ امروز/ تینا جلالی
امسال اکران و نمایش فیلم‌های کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه تهران علاوه بر شیوه فیزیکی و حضوری، به دلیل شیوع ویروس کرونا و برای حفظ سلامت مخاطبان سینما به صورت آنلاین و از طریق سه پلتفرم به علاقه‌مندان سینما عرضه شد، در این بین سامانه «ودیو» یکی از این درگاه‌های نمایش فیلم کوتاه به شمار می‌رفت که به گفته پویان صدقی مدیرعامل این پلتفرم با حداقل تبلیغات و اطلاع‌رسانی و اینکه خود جشنواره فیلم کوتاه هم تبلیغات محیطی آنچنانی نداشت اما مخاطبان استقبال بالایی از فیلم‌های جشنواره از طریق پلتفرم ودیو داشتند. صدقی می‌گوید: سال 97 که این سامانه راه‌اندازی شد با قیمت هزار تومان فیلم‌ها برای مخاطبان نمایش داده می‌شد و آن زمان پربازدیدترین فیلم این سامانه در سال 97 به چهل نفر هم نمی‌رسید. اما در حال حاضر کل کاربران ودیو حدودا به سی هزار نفر می‌رسند که به نظر ما در آینده بر این تعداد افزوده هم خواهد شد. به این بهانه با پویان صدقی گفت‌وگویی انجام دادیم و درباره اهمیت پخش و اکران فیلم‌های کوتاه نظرش را جویا شدیم که پیش روی شماست:
چند روزی می‌شود که از برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران فاصله گرفتیم، با توجه به اینکه نیمی از فیلم‌های این رویداد، امسال به صورت آنلاین برای مخاطبان نمایش داده شده است و پلتفرم ودیو یکی از درگاه‌های اکران فیلم کوتاه بود استقبال مخاطبان را چگونه ارزیابی کردید؟
اساسا امسال استقبال از اکران آنلاین فیلم کوتاه برای شخص من فراتر از انتظار بود. شاید باور نکنید از ابتدای سال 99 من مدام از جانب مخاطبان سورپرایز می‌شوم.
از چه نظر؟
برای اینکه تعداد بازدیدکنندگان و مراجعان به پلتفرم ودیو برای تماشای فیلم کوتاه بسیار زیاد است و آخرین سورپرایز من هم به همین جشنواره فیلم کوتاه مربوط می‌شود. اصلا توقع نداشتم بلیت‌های زیادی بفروشیم. اگر خاطرتان باشد پارسال در جشنواره فیلم کوتاه بلیت‌فروشی صورت گرفته بود و با قیمت 5 هزار تومان بلیت‌ها به مخاطبان عرضه می‌شد؛ با در نظر گرفتن اینکه اکثریت بلیت‌ها از جانب مخاطبان بیرون جشنواره خریداری شده بود (عوامل فیلم و فیلمسازان کوتاه سهمیه بلیت داشتند) پارسال از مجموع بلیت‌های فروخته‌شده رقم و عدد خوبی دریافت شد یعنی حدود 2300 نفر، بلیت جشنواره را خریدند. اما امسال این رویکرد با شیوع بیماری کرونا تغییر کرد. یعنی بخشی از اکران فیلم‌های جشنواره به شیوه حضوری بود. بخش دیگر نمایش فیلم‌ها به صورت آنلاین برای مخاطبان انجام شد. از افرادی که به صورت حضوری فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه را می‌دیدند و25 درصد ظرفیت سالن‌های سینما را تشکیل می‌دادند اهالی رسانه و اصناف بودند که هیچ پولی از آنها دریافت نمی‌شد پس از طریق حضوری جشنواره امسال در آمدی نداشت. اما در بخش آنلاین 3 پلتفرم همزمان فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه را نمایش می‌دادند که «ودیو» یکی از درگاه‌های نمایش فیلم کوتاه در جشنواره فیلم کوتاه بود.
البته همه فیلم‌ها نمایش آنلاین نداشتند.
بله. ما در ودیو 132 فیلم به صورت آنلاین پخش کردیم. کسانی که به صورت حضوری و فیزیکی در سالن سینما فیلم ها را تماشا کردند 60 فیلم بیشتر تماشا کردند با این حال بیشتر فیلم‌ها به شیوه آنلاین اکران شد. در سامانه ودیو نزدیک به 6600 قطعه بلیت فروختیم. بخشی از فیلم‌ها به صورت پک به مخاطبان عرضه شد و بخشی از فیلم‌های کوتاه به صورت تک‌سانس از جانب مخاطبان خریداری شد. مجموعا یازده هزار پخش فیلم کوتاه را فقط در پلتفرم ودیو شاهد بودیم.
با این صحبت‌های شما به نظر می‌آید اتفاق خوب و مبارکی به لحاظ جذب مخاطب برای سامانه شما روی داده باشد.
قطعا همین‌طور است. در طول شش روز برگزاری جشنواره فیلم کوتاه که با حداقل تبلیغات و اطلاع‌رسانی بود و خود جشنواره هم تبلیغات محیطی آنچنانی نداشت، فقط سامانه ودیو به6600 فروش بلیت و میزان بالای استقبال مخاطبان دست پیدا کرد. به نظر من این بسیار اتفاق خجسته‌ای است. این را هم در نظر بگیرید که ممکن است رمز اکانتی که از جانب هر مخاطب به پلتفرم ودیو متصل می‌شود به اشخاص دیگری هم داده شود. از این نظر هم ما میانگین گرفتیم که مثلا دو نفر در طول پخش، مخاطبان فیلم کوتاه بودند (قطعا بیشتر هم می‌تواند باشد) و از این حیث می‌توانم بگویم امسال بین ده تا دوازده هزار نفر، فیلم‌های جشنواره را فقط از پلتفرم ودیو تماشا کردند.
و این رقم با زمانی که شما این پلتفرم را راه‌اندازی کردید تفاوت بسیاری دارد؟
سال 97 که با انگیزه‌های بسیار زیادی این سامانه را راه‌اندازی کردیم می‌دانستیم حول فیلم کوتاه پول و سرمایه نمی‌چرخد و این مدیوم درآمد آنچنانی ندارد و اساسا آن زمان با نگاه تجاری به پخش فیلم کوتاه نگاه نشده بود. سال 97 با قیمت هزار تومان فیلم‌ها را برای مخاطبان نمایش می‌دادیم و می‌توانم بگویم پربازدیدترین فیلم ما در سال 97 به چهل نفر هم نمی‌رسید. اما در حال حاضر کل کاربران ما حدودا سی هزار نفر هستند که امسال نیمی از آنها برای اولین‌بار به تماشای فیلم کوتاه نشستند و این میزان مخاطب به نظر من اتفاق خوبی است.
پس کرونا بازار فیلم‌های آنلاین را حسابی داغ کرد.
در اینکه کرونا امر مذمومی است که اصلا شک نکنید.
منظورم این بود که بحران و تهدید را به فرصت تبدیل کردید و این نکته بسیار هوشمندانه‌ای است.
من خیلی خوشحال‌تر می‌شدم که جشنواره فیلم کوتاه امسال به صورت کامل آنلاین برگزار می‌شد. نه از این بابت که سودی برای پلتفرم آنلاین ودیو داشته باشد، خیر، به هیچ‌وجه این‌گونه نیست. چراکه درآمد پلتفرم ما مستقیم به جشنواره فیلم کوتاه واریز می‌شود و جشنواره هم همه درآمد را به خود فیلمسازان می‌دهد. بحث من از این منظر است که دغدغه سلامت فیلمسازان و اهالی فیلم کوتاه را اولویت قرار می‌دادیم. وقتی همه جشنواره‌های معتبر و بزرگ دنیا یا لغو می‌شوند یا به صورت آنلاین برگزار می‌شوند چه اصراری داریم به اینکه بخواهیم جشنواره کوتاه را فیزیکی و حضوری برگزار کنیم. از این حیث بسیار خوشحال می‌شدم که جشنواره فیلم کوتاه کاملا آنلاین برگزار می‌شد.
از این مبحث گذشته، امسال فیلم‌هایی که در جشنواره فیلم کوتاه نمایش داشتند کیفیت‌شان را چگونه دیدید؟ در بعضی از نقدهایی که بر فیلم‌های جشنواره نوشته شده بود این نکات یادآوری شد که بعضی از آنها صاحب ایده‌های درخشانی بودند، بعضی هم تک و توک فیلم‌هایی با ساختار منسجم بودند و...
بپذیریم که سال نرمالی را به لحاظ اتفاقات اجتماعی پشت سر نگذاشته‌ایم. از پاییز سال 98 به این طرف موضوعاتی که در جامعه ما رخ داده اساسا تلخ و ناراحت‌کننده بوده،خب طبیعی است که فیلمسازان ما هم در همین جامعه زندگی می‌کنند. افرادی خارج از این جامعه که نیستند آنها هم مثل انسان‌های جامعه درگیر افسردگی و نگرانی می‌شوند. واقعا از هنرمند توقعی نمی‌توان داشت که در این شرایط ملتهب فیلم نرمال با حال و هوای خوب بسازد. امسال هم که به‌طور کامل شرایط کرونایی بر کشور حاکم بوده، خیلی از فیلمسازان فیلم کوتاه، پول ساخت فیلم نداشتند. خیلی از آنها پروژه‌های‌شان لغو شد. خیلی از آنها نزدیکان خود را از دست دادند، خیلی از آنها زیر بار مشکلات اقتصادی قرار گرفتند. با در نظر گرفتن جمیع این اتفاقات هولناک اما من معتقدم فیلم‌های خوبی در جشنواره امسال حضور داشتند و توجهی که به بعضی فیلم‌های با رویکرد خاص شد عالی بود.
به تعبیری به تنوع ژانر اهمیت داده شد.
دقیقا. امسال چه مدال ایسفا و چه جایزه بهترین فیلم برای آثاری بود که در سالیان قبل به آنها توجه نمی‌شد به عنوان مثال به فیلم «اسب سفید بالدار» که موضوع فانتزی داشت اهمیت داده شد. خیلی از فیلم‌هایی که در جشنواره جایزه می‌گیرند موضوع این فیلم‌ها توجه فیلمسازان دیگر را به خود جلب می‌کند و باعث می‌شود سال بعد نمونه همان ژانر فیلم‌های زیادی ساخته شود. مثلا اگر سال‌های پیش به فیلمی با موضوع اجتماعی جایزه داده می‌شد فیلمسازان دیدگاه و مبنای خودشان را موضوع اجتماعی قرار می‌دادند. امسال در بخش جوایز به تنوع ژانر اهمیت داده شده. معتقدم همین موضوع روی ساختار فیلم‌هایی که سال آینده قرار است ساخته شود تاثیر زیادی خواهد داشت. خاطرم هست خود من وقتی فیلم زوزه مرد (موضوع آخر زمانی) به کارگردانی رضا گمینی را تهیه کردم همه به ما حمله کردند که این چه موضوعی است. ولی من این مسیر را پیش گرفتم که سلیقه جدید به سینما بیاورم. نه اینکه نخواهم با موضوع اجتماعی فیلم ساخته شود خیر، ولی معتقدم اگر موضوعات فیلم کوتاه مدام بر مدار و قالب تکراری خلاصه شود این موضوع باعث می‌شود که مسیر را گم کنیم. معتقدم سال بعد سال تنوع ژانر در فیلم کوتاه خواهد بود چون که امسال داوران به تنوع موضوع و مضامین در جشنواره اهمیت دادند. من به شخصه برای پلتفرم ودیو تنوع ژانر را لازم می‌دانم هرچند در حال حاضر از 800 فیلمی که ودیو داریم بخش جدی آنها را فیلم‌های اجتماعی و درام تشکیل می‌دهند. با اینکه همه این فیلم‌ها را دوست دارم ولی معتقدم مخاطب به محتوای دیگری هم برای صرف وقت نیاز دارد و باید در کنار این فیلم‌های اجتماعی سبد متنوعی از همه نوع فیلم‌ها را در ژانرهای مختلف ببیند.
می‌دانید مشکل از کجا ناشی می‌شود؟ تعدد فیلم‌هایی با موضوع اجتماعی در سینمای ایران باعث شده مخاطب بسیار سخت با فیلم‌هایی در ژانرهای مختلف کنار بیاید فارغ از کیفیتی که اثر مربوطه دارد، کلیت فیلم را برنمی تابند.
با شما موافقم. اما ای کاش به این نکته اهمیت دهیم که فیلمسازان حوزه فیلم کوتاه آینده سینمای ایران را می‌سازند و قرار است پا جا پای فیلمسازان برجسته بگذارند. وقتی تعداد سینماها در کشور افزایش پیدا می‌کند وقتی نظام صنفی در حال تغییر است وقتی بسیاری از تهیه‌کننده‌ها ریسک می‌کنند و هزینه فیلم اول کارگردانان جوان را متقبل می‌شوند اگر رویه فیلمسازی درست نباشد سینما به مسیر متعالی هدایت نمی‌شود آن وقت نمی‌توان از فیلمسازان توقع داشت که فیلم‌های خوب و ماندگاری بسازند. این قضیه دقیقا مثل آموزش و پرورش است. وقتی ما نتوانیم آموزش و تعلیم درستی داشته باشیم (اینجا منظور من سن نیست) اساسا نتوانیم نسل جوان را خوب و متناسب با استعدادهای‌شان تربیت کنیم نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که نتیجه مطلوب دریافت کنیم. باید ریسک کنیم و به ژانرهای مختلف اهمیت دهیم، از فانتزی گرفته تا فیلم کودک، اکشن و ترسناک و کمدی و اجتماعی و... همه نوع فیلم بسازیم تا سینما رونق بگیرد و همین موضوع خود باعث جذب مخاطب و رکوردهای عجیب و غریب می‌شود. آنچه مسلم است اینکه وقتی این نهال را می‌کاریم باید درست از آن مواظبت کنیم؛ از این حیث که جشنواره‌ها جهت‌دهی خوبی روی تولید و محتوا داشته باشند. اگر مثل امسال توجه بیشتری به ژانر شود اتفاق خوشایندی برای حوزه فیلم کوتاه شاهدیم، فیلمساز تشویق می‌شود فیلم‌هایی در ژانرهای مختلف بسازد و خروجی کارش علاوه بر اینکه در جشنواره حضور پیدا می‌کند به فیلمش جایزه تعلق می‌گیرد و توجه بیشتری به آن می‌شود.
جناب صدقی نحوه پخش فیلم کوتاه در ودیو بر چه اساسی است؟ آیا از فیلمسازان برای اکران فیلم‌شان هزینه‌ای دریافت می‌شود؟ بالاخره فیلم کوتاه به لحاظ مالی، گردش مالی زیادی ندارد.
ما هیچ پولی از هیچ فیلمسازی نمی‌گیریم. نه ما که در هیچ کجای جهان این عرف نیست و ما هم ملزم هستیم که الفبای نمایش و پخش فیلم کوتاه را رعایت کنیم. ما علاوه بر اینکه از فیلمساز پول نمی‌گیریم پول هم به آنها پرداخت می‌کنیم.
اینجا پرانتز باز کنم؛ خیلی از فیلمسازان از نحوه انتخاب فیلم‌ها برای نمایش در جشنواره فیلم کوتاه گلایه داشته و دارند که جشنواره بیشتر به فیلم‌های تولیدی انجمن اهمیت می‌دهد و...
بالاخره بپذیریم که انجمن سینمای جوان یک رگولاتور و نهاد آموزشی است که برگزار‌کننده جشنواره‌ای است که از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای سینمایی فیلم کوتاه است. و کسانی هم که در راس هیات انتخاب قرار می‌گیرند همه صاحب سلیقه هستند. همیشه هم اینچنین انتقادها به نحوه انتخاب فیلم به جشنواره بوده و هست. معتقدم اگر افراد هیات انتخاب را عوض کنیم اساسا با فیلم‌های دیگری در جشنواره مواجه می‌شویم.
با این صحبت می‌خواستم به این سوال برسم که شما ویترین پلتفرم ودیو را بر چه مبنا می‌چینید؟ به کیفیت اهمیت می‌دهید یا کمیت؟ و اینکه هر فیلمی متقاضی نمایش شود، می‌پذیرید؟
قطعا این‌گونه نیست که ما هر فیلم کوتاهی را اکران کنیم. فیلم مربوطه باید از حداقل استاندارد برای پخش از پلتفرم ودیو برخوردار باشد چون معتقدم مخاطب ما برای تماشای فیلم، هزینه می‌کند. باید به آن پولی که مخاطب خرج می‌کند احترام بگذاریم. چون هدف‌مان آشنا کردن مخاطب با مقوله فیلم کوتاه است. باید به اولین مواجهه مخاطب با فیلم کوتاه توجه کنیم. شاید باورتان نشود خیلی از مخاطبان ما حتی نمی‌دانند فیلم کوتاه چیست. وقتی پلتفرم ما قرار است باب آشنایی مخاطب با فیلم کوتاه شود نباید اولین فیلم کوتاهی که کلیک می‌کند بد و بی‌محتوا باشد. معتقدم فرصت چندانی نداریم و بیننده را باید با ویترینی از بهترین‌های فیلم کوتاه آشنا کنیم. باید آرشیومان را گسترش دهیم. این نکته را هم بگویم که خیلی از فیلم‌ها را ما در آرشیومان نداریم، علتش این است که در حال پخش جشنواره‌ای هستند و منتظریم پخش جشنواره‌ای آنها تمام شوند. تولیدات با کیفیت مدنظر ودیو در فیلم کوتاه محدود است. سالی دو هزار فیلم کوتاه در کشور تولید می‌شود. آن تعداد از فیلم‌هایی که مخاطب بخواهد برای‌شان هزینه کند کم است.
قصد تولید فیلم کوتاه هم دارید؟
پیش‌تر فیلم کوتاه شهربازی کاوه مظاهری را ساختیم که نماینده سینمای ایران به اسکار معرفی شده. جشن بهنام عابدی، «زوزه مرد» رضا گمینی «نجس» محصول ایران و اتریش بوده و... در محوریت ساخت فیلم کوتاه و رسالتش برای حمایت فیلمسازان جوان و در این حوزه غریبه نیستیم اما با توجه به اینکه تولیدات کم است ما قصد تولید محتوای اختصاصی برای ودیو داریم که در قالب سریال اینترنتی باشد. تجربه کاشوخین سریال مشترک ودیو و فیلیمو بوده که عید پارسال پخش شده و در نظر داریم مشابه همان تجربه را رقم بزنیم و به این شکل بتوانیم مخاطبان سینمای بدنه را با مدیوم فیلم کوتاه آشنا کنیم و از رسالت خودمان هم خارج نشویم.
روزنامه اعتماد