فرهنگ امروز/ بابک احمدی
مساله ضروری ایجاد حریم در محوطه پیرامونی «تئاترشهر» که طی چند روز اخیر مطرح شده، حمایت چهره‌های مهم این عرصه را به همراه داشته است. چندی پیش بهروز غریب‌پور، چهره شناخته اپرای عروسکی به مرور به آنچه در دهه 70 یعنی دوران حضور غلامحسین کرباسچی در شهرداری تهران اتفاق افتاد، پرداخت و از برداشته شدن نرده‌های پارک‌های تهران در آن دوران گفت. همزمان احترام برومند یکی دیگر از هنرمندان تئاتر، تلویزیون و سینما نیز بر لزوم ایجاد این حریم تاکید کرد. در ادامه موضع‌گیری‌ها، علی نصیریان از نسل هنرمندان تئاتر «25 شهریور» یا سنگلج و موسس گروه «تئاتر مردم» به حمایت از این طرح برخاست. «محوطه پیرامون تئاتر شهر که جزو حریم این بناست و مربوط به شهر نیست خیلی ولنگ و باز است و افراد مختلف می‌توانند به آنجا بیایند و هزار کار و حتی کارهای خلاف انجام دهند. تئاتر شهر، تئاتر رسمی و مهم شهر تهران و سمبل کار فرهنگی و هنری در پایتخت ایران است، صحیح نیست که وضعیت تئاتر شهر این‌گونه باشد. وقتی به تماشای تئاتر یا اپرا در کشورهای دیگر می‌رویم، می‌بینیم که چقدر در نگهداری و محافظت آن بناها اهتمام شده در صورتی که ما اصلا به این موضوع در خصوص تئاتر شهر توجه نمی‌کنیم. من خدمت شهردار محترم تهران ارادت دارم و ایشان در موارد متعدد به ویژه فوت همسرم به من محبت داشته است. به همین دلیل استدعا می‌کنم، دستور بدهند حریم تئاتر شهر مشخص و به حریمش رسیدگی شود تا این مجموعه محفوظ بماند.»
در همین رابطه روز گذشته دو بازیگر شناخته‌شده دیگر تئاتر ایران «رضا بابک» و «اکبر زنجانپور» در این‌باره اظهار نظر کرده‌اند. اتفاقی که نشان می‌دهد اوضاع پیرامونی مهم‌ترین مجموعه تئاتری پایتخت و ای بسا کشور به قدری نگران‌کننده شده که چهره‌های شناخته‌شده هنر نمایش معتقدند ایجاد حریم ضروری است.
رضا بابک در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا به این نکته اشاره می‌کند که محوطه تئاتر شهر باید سرو سامان پیدا کند، این هنرمند شناخته شده در شرایطی با حسن نیت می‌گوید «از هیچ کمک و حمایتی برای بسامان شدن وضعیت پیرامون این بنای فرهنگی هنری دریغ نخواهد کرد» که مدیران شهری در برابر هنرمندان تئاتر و تماشاگران (مردم) صف‌آرایی کرده و چندین سال است در برابر خواسته بحق آنها مبنی بر حق برخورداری از امنیت ایستادگی می‌کنند.
در آخرین نمونه سخنگوی شورای شهر تهران با وجود اختلاف نظرها در شورا پیرامون بحث ایجاد حریم برای محافظت از تئاتر شهر در توییتر می‌نویسد «دی ماه امسال اهالی تئاتر مقابل مجلس تجمع کردند و رفع خسارت‌های ناشی از کرونا از جمله مطالبات آنها بود. در آستانه بهار، چرا از فضای شهری محوطه تئاترشهر برای اجرای نمایش‌ها استفاده نمی‌شود؟ حصر محدوده تئاتر شهر منطق عملکردی هم ندارد.»
البته همچنان بر اهل نظر و کارشناسان هنرهای نمایشی پوشیده مانده که تجمع اعتراض به یک سال تعطیلی اجباری سالن‌های نمایشی و قطع درآمد جمع زیادی از هنرمندان، چه ارتباطی به عدم امنیت هنرمندان، خانواده‌ها و تماشاگران تئاتر یا تخریب ساختمان «تئاترشهر» دارد؟! به ویژه با در نظر گرفتن این موضوع که سخنگوی نهاد منتسب به فضاهای شهری تا امروز به تعداد انگشتان یک دست هم در مهم‌ترین مجموعه تئاتری شهر یا «قلب فرهنگی پایتخت»! دیده نشده است.
رضا بابک در گفت‌وگوی خود به طرح قدیمی ایجاد پهنه فرهنگی در حد فاصل چهارراه ولیعصر تا خیابان حافظ و میدان فردوسی اشاره می‌کند. طرحی که با سال‌ها تاخیر فعلا فقط در مقابل تالار وحدت اجرا شده و شورای شهر درباره اصل طرح و اجرای ناقص آن تا این لحظه سکوت پیشه کرده است. «زمانی قرار بود حد فاصل بین تالار رودکی(وحدت) تا تئاتر شهر گذر فرهنگ باشد، قرار بود خانه‌های قدیمی را بخرند و به نمایشگاه و کارگاه‌های هنری و کافه تبدیل کنند. ظاهرا در حال حاضر اقداماتی هم صورت گرفته است. اگر این اتفاق به همان شکلی که قبلا صحبتش شده بود، رخ بدهد علاوه بر اینکه چهره‌ای فرهنگی به این محدوده می‌دهد در ایجاد اشتغال برای هنرمندان گوناگون بسیار موثر خواهد بود چراکه زمینه مناسبی برای فعالیت آنان ایجاد می‌کند. هنرمندان شاخه‌های گوناگون هم می‌توانند آثار خود را عرضه کنند و هم فضایی برای آموزش هنرجوان خواهند داشت.»
این هنرمند با ابراز تاسف از وضعیت پارک دانشجو و محوطه مجاور به تئاتر شهر در چند سال اخیر ادامه می‌دهد «اسم پارک مجاور تئاتر شهر، پارک دانشجوست ولی عملا به پارک معتادان و دیگر اقشار مساله‌دار تبدیل شده و این هیچ برازنده تئاتر شهر نیست که اطرافش چنین وضعیتی داشته باشد.» این بازیگر و کارگردان با سابقه تئاتر معتقد است باید با ایجاد حریمی متناسب با سازه تئاتر شهر به این بنا امنیت بخشید ضمن اینکه این حریم نباید زیبایی و اصالت مجموعه را خدشه‌دار کند.
او همچنین با ابراز تاسف از تنگناهای اقتصادی که مردم را تحت فشار قرار داده، گفته است «کسانی که دور و بر تئاتر شهر بساط می‌چینند، عموما افرادی آبرودار هستند که از روی ناچاری چنین می‌کنند و می‌خواهند لقمه نانی به سفره خود ببرند. زمانی شهرداری بساط این‌گونه افراد را جمع می‌کرد ولی امروز به دلیل شرایط سخت اقتصادی نمی‌تواند مانع‌شان شود. اینها قاچاقچی یا خلافکار نیستند بلکه افرادی زحمت‌کش هستند که از این راه گذران زندگی می‌کنند.»
البته می‌توان به اظهارات این هنرمند اضافه کرد همین امروز حول ماجرای حضور دستفروشان گروه‌های قدرت شکل گرفته و افرادی با «استخدام فروشنده در پیاده‌رو» عملا بیش از مغازه‌داران اطراف درآمد کسب می‌کنند و برای ساکت کردن نیروی مخالف ابزار متفاوت دارند.
رضا بابک حل ریشه‌ای مشکلات تئاتر شهر را «نیاز به بهبود وضعیت اقتصادی و برقراری عدالت اجتماعی» می‌داند ولی در همین حال معتقد است «تا زمانی که نمی‌توانیم مسائل را به شکل بنیادین حل کنیم، لازم است با ایجاد حریمی متناسب با هویت تئاتر شهر از این مجموعه مراقبت و محافظت کنیم.»
در سوی دیگر اکبر زنجانپور از هنرمندان شناخته‌شده تئاتر در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر گفته است «اگر فضای پیرامون تئاتر شهر پاک و امن باشد، مردم در آرامش با آثار مواجه می‌شوند». بنابراین بحث لزوم برقراری امنیت در صحبت‌های این هنرمند نیز کاملا مشهود به نظر می‌رسد. «زمانی بود که وقتی به تئاتر شهر می‌آمدیم، گویی در خانه خود بودیم و آرامش داشتیم ولی حالا با شرایطی که اطراف مجموعه تئاتر شهر وجود دارد از آرامش خبری نیست.» زنجانپور معتقد است، مدیریت شهری با مسوولیت به موضوع پیرامون مجموعه تئاتر شهر نگاه کند و این محیط را از افراد و رفتارهای مزاحم پاک کند. بازیگر نمایش «شب هزارویکم» به کارگردانی بهرام بیضایی تاکید دارد «اگر فضای پیرامون تئاتر شهر پاک و امن باشد، تئاتری‌ها می‌توانند حرف اثر خود را به درستی به مخاطب و مردم منتقل کنند و مردم نیز با آرامش با آثار مواجه می‌شوند و تاثیرگذاری لازم شکل می‌گیرد. اگر تئاتر شهر و فضای پیرامونش امن و مناسب باشد این اتفاق می‌افتد» زیرا به گفته آقای زنجانپور «تئاتر کارگاه ایجاد فکر و اندیشه» است.
این کارگردان تئاتر یادآور شد «باید مدیریتی قوی بر محوطه مجموعه تئاتر شهر انجام شود، کار نشد ندارد و هر کاری شدنی است به شرط اینکه مسوولین شهری نگاهی جدی به این موضوع داشته باشند. باید محیط پیرامون مجموعه تئاتر شهر از این وضع اسفناک بیرون بیاید. در حال حاضر تئاتر شهر در ناآرامی و محیطی نامناسب قرار گرفته است.» در پایان باید یادآور شویم خط‌کشی‌ها و مرزبندی‌های داخلی مدیران شهری ارتباطی به هنرمندان و مخاطبان هنر(مردم) ندارد، اتفاقا یکی از دلایل ایجاد شرایط فعلی وجود کشمکش‌های سیاسی و جناحی است. در این بین مدیران باید به خواست جمعی کوشندگان اصلی مکان‌های هنری یعنی هنرمندان و تماشاگران احترام گذاشته و با دوری از کشمکش‌های بیهوده در جهت جلب رضایت آنها گام بردارند.
روزنامه اعتماد