فرهنگ امروز: محسن آزموده

روزهای پایانی اسفند ماه برای همه ایرانیان یادآور پیروزی جنبش ملی کردن صنعت نفت در 29 اسفند سال 1329 و رهبر آن دکتر محمد مصدق است که در 14 اسفند 1345 در حصر درگذشت.
 27 اسفند هم سالروز تولد دکتر عبدالحسین زرین‌کوب (1378-1301) است، مورخ و ادیبی نام‌آشنا و برجسته که همه علاقه‌مندان به تاریخ و ادبیات و عرفان ایران، دست‌کم نام آثار خواندنی و ارزشمند او چون از کوچه رندان، پله پله تا ملاقات خدا، سر نی، دو قرن سکوت و ارزش میراث صوفیه را شنیده‌اند. فریبرز رییس‌دانا (1398-1323) اقتصاددان متعهد ایرانی هم دو، سه سال پیش در 26 اسفند 1398 بر اثر بیماری کرونا درگذشت. 
محمد مصدق، عبدالحسین زرین‌کوب و فریبرز رییس‌دانا، سه ایرانی با گرایش‌های فکری و سیاسی متفاوت، با دغدغه‌های گوناگون بودند. یکی سیاستمداری اشراف‌زاده و می‌توان گفت محافظه‌کار بود که پیرانه سر رهبر یکی از پرشورترین کارزارهای سیاسی ایرانیان در یک‌صد سال گذشته شد، دیگری پژوهشگر و محققی اهل کتاب که چندان کاری به سیاست نداشت و شیفته و عاشق فرهنگ و ادبیات و تاریخ ایران بود و سومی یک فعال سیاسی چپ‌گرا که فراسوی کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در حوزه تخصصش، گرایش سیاسی تند و تیزی داشت و با قدرت‌ها سر سازگاری نداشت. 
اما وجه مشترک این هر سه ایران‌دوستی آنها بود. این ایران‌دوستی به معنای ناسیونالیسم افراطی و بی‌منطق و رفتارها و گفتارهای نژادپرستانه نبود و نیست. ایشان فرهنگ و مردم ایران را دوست داشتند و آن را برای همه ایرانیان می‌خواستند و در جهت اعتلا و سرافرازی آنها می‌کوشیدند. مصدق به دنبال استقلال و سربلندی همه ایرانیان بود، زرین‌کوب برای همه ایرانیان می‌نوشت و رییس‌دانا، در جست‌وجوی عدالت برای همه ایرانیان. بی‌دلیل نیست که همه ایرانیانی که دل در گرو سرزمین مادری و خانه پدری دارند، این سه تن را دوست دارند، اگرچه ممکن است به اندیشه‌ها یا برخی کارها و آثار ایشان انتقاد داشته باشند. در آستانه بهار و فرارسیدن فرخنده‌ترین جشن ایرانی، یاد آنها را گرامی می‌داریم. راه‌شان پر رهرو باد. با امید.