فرهنگ امروز: مراسم رونمایی از کتاب روستای «دُماب» روز چهارشنبه، یکم تیرماه با حضور یاسر احمدوند (معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، محمدرضا زائری (رئیس اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)، سیدمحمد بهشتی (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و فرهنگستان هنر)، یدالله میرزایی (نویسنده کتاب)، سمیرا میرزایی و شهرداد میرزایی (پژوهشگران کتاب) در در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.
افزایش تعلّق به خاک، ترویج فرهنگ و گفتمان مقاومت است
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا زائری، رئیس اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران درباره این کتاب گفت: چرا کتابخانه ملی این برنامه را برگزار می‌کند؟ چون کتابخانه ملی به‌طور طبیعی در جایگاهی قرار دارد که باید استانداردسازی کند و الگو و نمونه‌ای باشد برای سایرین، تا حدی که مقدور است از این دست کارها انجام دهند. همۀ ما در کشور فارغ از موضع سیاسی، ایدئولوژیکی و نگاه‌مان به قضایا، برهم خوردن توازن‌ها و نسبت‌ها را لمس می‌کنیم. بسیاری از مشکلات فرهنگی ناشی از همین است، یکی از توازن‌های برهم‌خورده نسبت روستاها و شهرهاست؛ چه از نظر جمعیت، چه اقتصاد و غیره. در گذشته جمعیت روستا به شهر غلبه داشت و حالا دیگر نه. یکی از عمده‌ترین دلایل وارونگی در نسبت جمعیت و اقتصاد، به‌این‌خاطر بود که روستا نتوانست جمعیتش را از دست داد. این توازن نداشتن، ناشی از افزایش درآمد نفتی کشور در دهه ۳۰ و توسعه شهرنشینی بوده‌است.
او درباره اهمیت کارِ مؤلف چنین گفت: کار نویسنده و ناشر از آن‌جایی مهم است که در فضایی قرار داریم که اگر او عمر خود را صرف تألیف چنین اثر دقیق و ارزشمندی نمی‌کرد و یا ناشر در این حوزه هزینه نمی‌کرد، از لحاظ مادیِ بیشتر، پیشرفتی حاصل نمی‌شد. کما این‌که تلاش برای تألیف چنین اثری، در حالی‌که برای مؤلف سود مادی ندارد، شایسته تقدیر است.
رئیس اندیشگاه فرهنگی گفت: جان کلام این هفت جلد این است روستاها و شهرها برای بالنده شدن به دوست‌داشته شدن نیازمندند. وندالیسم ناشی از تعلق نداشتن است و اگر ما جایی را دوست داشته‌باشیم، راحت رهایش نمی‌کنیم و اگر دوستش داشته‌باشیم حاضریم جان‌مان را هم برایش بدهیم. تلاش کنیم دوستش داشته‌باشیم.
زائری درباره جزئیات افرادی که از آن‌ها در این کتاب نوشته شده‌است، این‌طور اظهار کرد: در این اثر هفت جلدی ریزبه‌ریز جزئیات زیادی نوشته شده‌است. تاریخ زندگی آن پیرمرد آهنگر به اندازه‌ی زندگی پادشاهان اهیمت دارد. اما تاریخ‌نگاری همواره به شرح زندگی شاهان و شاهزادگان می‌پردازد.
او در بخش دیگری برای نمونه درباره اهمیت روستا در فرهنگ کشور لبنان بیان کرد: چه می‌شود که ما طی ادواری از روستایی بودن می‌گریزیم؟ درحالی که در لبنان افراد اگر روستایی نباشند خجالت می‌کشند و پُز افراد این است که روستایی‌اند. در لبنان، درباره ادبیات روستا پژوهش‌های زیادی صورت گرفته‌است.
رئیس اندیشگاه فرهنگی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران افزایش تعلق به خاک را از مصادیق ترویج فرهنگ و گفتمان مقاومت برشمرد و ادامه داد: مقاومت و ایستادگی در روزگاری که همه تلاش دارند مردم را از این خاک جدا کنند، از مسیر «افزایش تعلّق به خاک» میّسر می‌شود.
دوست داشتن تصنعی باعث بروز «ناسیونالیسم» می‌شود
سیدمحمد بهشتی رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و فرهنگستان هنر گفت: ظرفیت‌های فراوانی در روستاهای کشور وجود دارد و تک‌به‌تکِ روستاهای کشور مثل «دُماب» فرهنگ غنی و ارزشمندی دارند و باید به همه آن‌ها توجه کرد. علاقه به وطن باید حاصل از معرفت باشد و دوست داشتن تصنعی باعث بروز «ناسیونالیسم» می‌شود، درحالی‌که دوست داشتنِ ناشی از معرفت، ارزشمند است. موضوع حفظ و نگهداری از فرهنگ و میراث فرهنگی دچار پیچیدگی است و درباره نحوه برخورد و مواجهه با آن اتفاق نظری وجود ندارد.
این عضو فرهنگستان علوم ادامه داد: اگر سفرنامه‌های اکثر گردشگران غربی و اروپایی را بخوانیم، نکته مشترکی وجود دارد. برای آن‌ها جای سوال است که چرا ایرانیان این سرزمین را برای زیستن انتخاب کرده‌اند. آن‌ها از انتخاب این سرزمین برای زیست مردم ایران متعجب‌اند، چراکه بر خلاف فرهنگ اروپایی در انتخاب محل زندگی، منابعِ زیستی ایران بالقوّه است اما اروپایی‌ها عادت به انتخاب مکانی هستند که منابع آن بالفعل باشد. شناخت معمای چگونگی زیست توسط ایران ظرفیتی‌ست که باید ثبت شود، ایران سابقه‌ای طولانی در تمدّن دارد. لازم است تا شیوۀ شناخت معمّای زیست را در ایران مطالعه کنیم. همین‌طور که فائق آمدن به چالش‌های زیستی در آینده ایران نیز نیازمند داشتنِ اهلیّت نسبت به میهن است.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی در ادامه تألیف مجموعه دانش‌نامه دُماب را مصداق بارز معرفت نسبت به وطن خواند و گفت: معرفت نسبت به وطن با اقداماتی نظیر تألیف مجموعه دماب حاصل می‌شود.
«فرهنگ» میراث گذشتگان است
یدالله میرزایی، نویسنده کتاب گفت: فرهنگ روستایی کشور نشانه هویت ملی و شناسانامه یک ملت و پویه و اساس فرهنگ هر کشور است هرچه از گذشته‌ها به دست ما رسیده، چه مادی و چه معنوی، چه ملموس و ناملموس، «ارث فرهنگی»ست. این میراث حامل اطلاعاتی‌ست درباره زندگی گذشتگان و تلاش برای زنده ماندن و غیره بر طبیعت. «فرهنگ»، میراث گذشتگان است، کالا نیست. فرهنگ با افراد جامعه معنا پیدا می‌کند و به‌صورت «شفاهی» منتقل می‌شود. زبان، گویش، لهجه، قصه‌ها، لالایی‌ها، موسیقی، نمایش، جشن‌ها و... همگی در سالیان دراز اتفاق افتاده‌اند و روستاها اصلی‌ترین محلِ این رویدادها بوده‌اند.
او ادامه داد: نگهداری از میراث گذشتگان تلاش سخت می‌خواهد و وظیفه ملی و همگانی‌ست. نسل امروز آگاهی اندکی درباره پیشینه فرهنگی و اجتماعیِ مدران و نیاکان خود دارد. به‌گونه‌ای که این گنجینه‌های بشریت در حال نابودی‌اند.
میرزایی درباره روستاگریزی در ایران و اختلاف آن با جهان این‌طور گفت: نگرش نادرشت به زندگی ژرف روستایی، «روستاگریزی» را زیاد کرده و حفظ و شناسایی میراث ناملموس روستایی که در میان زندگی صنعتی درحال فراموشی‌ست و باید مورد توجه اساسی قرار بگیرد. چنان‌که کشورها تلاش‌اند که کشور خود را از نظر تاریخی و فرهنگی غنی نشان دهند. کشور ما فرهنگ تمدّنی و تنوع قومی و زبانی و گویشی و گستردگی جغرافیای زیادی دارد. ما در ایران بیش از ۷۵ زبان و گویش، به‌جز لهجه‌ها داریم. اما به‌دلیل بی‌توجهی به این تنوع‌ها دور نیست که آن را هم از دست بدهیم. ۴۲ سال پیش در آبادان ضمن دفاع از میهن، به‌عنوان نیروی مردمی دانستم که میهن شامل روستا نیز می‌شود که برای حفظ میهن باید فرهنگ روستا را ثبت و حفظ کرد.
مؤلف دانش‌نامه «دُماب» به محتوای این مجموعه اشاره کرد و گفت: مجموعه «دُماب» شامل هفت کتاب در خصوص ثبت مظاهر فرهنگی، آداب و رسوم، گویش، تبار و سایر اجزای فرهنگ یکی از روستاهای استان اصفهان است. این کار عظیم تنها برای ثبت میراث عظیم یک روستای کشور انجام شده، اگر برای تمام روستاهای کشور همچین مجموعه‌ای گردآوری شود، دِین ما به فرهنگ کشور ادا خواهد شد.
یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره معرفی کتاب «دُماب» گفت: چندی پیش با مطالعه کتابی که به ویژگی‌ها و سیر تاریخی روستاها کشور پرداخته بود نیاز به تألیف کارهای فاخر در حوزه ثبت فرهنگ روستاهای کشور را احساس کردم و با مطالعه مجموعه «دُماب» ضرورت توسعه این اقدام را بیش از پیش دانستم. ضروری‌ست تا اقدام مؤلف مجموعه «دُماب» در سطح کشور گسترش یابد و معاونت فرهنگی وزارت ارشاد آماده است تا از مؤلف این مجموعه حمایت کند و شیوه کار و تجربیات مولف در سراسر کشور توسعه یابد.
احمدوند ادامه داد: تألیف و انتشار دانش‌نامه‌هایی نظیر «دُماب» در ثبت و نگهداشت میراث فرهنگی روستاهای کشور مفید است و امیدوارم برای تعداد کثیری از روستاهای کشور چنین مجموعه‌ای را تدوین کنند.
او در ادامه در خصوص مجموعه «دُماب» بیان کرد: از بخش‌های قابل توجه و جالب مجموعه «دُماب» تشریح مدل احداث قنات در گذشته و مثل‌ها و آداب انجام کار بوده که به‌صورت مبسوط تشریح شده‌است.
مراسم معرفی کتاب «دُماب» تألیف یدالله میرزایی و با پژوهش سمیرا میرزایی و شهرداد میرزایی، به‌عنوان اثری در حوزه ایران‌شناسی و مطالعۀ منطقه‌ای ایران در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد. این کتاب مجموعه پژوهش‌هایی درباره فرهنگ و تاریخ روستای دُماب از توابع استان اصفهان است که در هفت جلد و ۲ هزار و ۱۶۳ صفحه به چاپ رسیده‌است. دُماب دهکده‌ای از توابع استان اصفهان و در میان رشته‌کوه زاگرس است و ساختاری قلعه‌ای و خان‌نشین دارد و معماری آن از تزئینات خاصی برخوردار است.