فرهنگ امروز: همایش تخصصی و بین‌المللی «وحید آفاق» با پرداخت به «مکتب عرفان اجتماعی شیخ صفی»، «ماجرای فکر فلسفی در روزگار صفوی» و «تاریخ فرهنگی اردبیل در دو سده اخیر»، همزمان با گرامیداشت هفته اردبیل در دانشگاه محقق اردبیلی برگزار و در جریان آن از کتاب‌های «مکتب عرفان اجتماعی شیخ صفی‌الدین اردبیلی» و «عرفان ثقلین» رونمایی شد.
«سید سلمان صفوی»، رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن و مولف این دو اثر، در ارتباط مجازی با این مراسم، با بیان اینکه تمدن بزرگ ایرانی در زمان صفویه تأسیس شد و شهر اردبیل خاستگاه تمدن ایران پس از اسلام است، اظهار کرد: وجه تمایز عرفان شیخ صفی‌الدین اردبیلی از عرفای دیگر، جنبه اجتماعی آن است.
وی با اشاره به اینکه شیخ صفی‌الدین اردبیلی عرفان را وارد اجتماع کرد، گفت: در عرفان شیخ صفی‌الدین ساختن جامعه مورد توجه قرار گرفت و بر این اساس، سیاستمداران در خدمت جامعه بودند.
بنیان تعادل طریقت و نهادهای سیاسی در دوران صفوی
رئیس آکادمی مطالعات ایرانی لندن، با اعتقاد به اینکه عرفان، جنبه دانش معنوی اسلام است که از آغاز در اسلام وجود داشته است، تصریح کرد: شیخ صفی‌الدین اردبیلی عرفان را به یک نهضت اجتماعی تبدیل کرد و عرفان اجتماعی مبتنی بر داشتن و ساختن جامعه براساس تعالیم اسلامی است.
وی با بیان اینکه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، همواره امرا و سلطان را به رفتار عادلانه با مردم دعوت می‌کرد، ادامه داد: روابط سازنده با مردم براساس جهاد اکبر و جهاد اصغر در این عرفان بود.
صفوی اضافه کرد: در عقلانیت عرفانی، حس داوطلبی افراد برای منافع شخصی نیست، بلکه برای رشد و حل مشکلات جامعه است.
مولف کتاب «مکتب عرفان اجتماعی شیخ صفی‌الدین اردبیلی» با بیان اینکه شیخ صفی‌الدین اردبیلی واپسین عارف تمدن‌ساز است، گفت: شیخ از نفوذ خود برای بهبود زندگی مردم و جامعه بهره برد و از نظر عملی و نظری تعادلی بین طریقت و نهادهای سیاسی بنیان نهاد که به تشکیل حکومت صفوی و استقلال و یکپارچگی ایران انجامید.
وی با تاکید بر اینکه طریقت شیخ، امروز نیز زنده است، بیان کرد: امروز بقعه شیخ صفی‌الدین در اردبیل پناهگاه جویندگان حق و سمبل تجمع عرفان، هنر و سیاست است.
ظهور حکمای اسلام از بطن تشیع
غلامرضا اعوانی، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران نیز اظهار کرد: فرقی که قرآن و اسلام با ادیان دیگر دارد، آن است که قرآن، آموختن حکمت همه ادیان را شرط می‌داند و در اسلام اصل نبوت را داریم که در هیچ دین دیگری نیست.
وی با بیان اینکه مسائل فلسفی همیشه زنده است و فیلسوف در تاریخ زندگی نمی‌کند، افزود: فیلسوف مسائل را در زمان حال می‌بیند.
رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه در دوره صفوی ایران متحد به وجود آمد، تشریح کرد: در دوره صفوی، تشیع نخستین‌بار به جایگاه واقعی خود رسید و علمای شیعه از بلاد دور به ایران آمدند و محفلی از حکما و علما تشکیل شد؛ به این ترتیب، حکمای اسلام همه از بطن تشیع ظاهر شدند و بطن تشیع حکمای اسلام، از ایران بود.
اردبیل؛ مرکز ریاست دین
محمد صدوقی سها، فیلسوف و عرفان‌پژوه نیز با نقبی به تاریخ فرهنگی اردبیل در دو سده اخیر گفت: اردبیل محیطی است که شبیه آن حداقل در ایران وجود ندارد؛ زیرا مرکز ریاست دین و مرکز برخی حکمای الهی بوده است.
وی ضمن تبارشناسی فلاسفه و علمای آن دوران، با بیان اینکه برخی افراد مخالف میرزا علی‌اکبر بوده و برخی به وی تعصب داشته‌اند، بیان کرد: مخالفان میرزا علی‌اکبر ادعا می‌کنند که وی ضد فرهنگ جدید و مدرسه بوده است، اما مگر می‌شود اهل علم، ضد علم بوده باشد؟
ایران اسلامی هویتی به قدمت تاریخ دارد
اسماعیل چمنی، سرپرست دانشگاه محقق اردبیلی نیز ضمن ابراز افتخار از اینکه اردبیل به‌نوعی پایه‌گذار شیعه در ایران بوده است، دوره صفوی را عامل شکوفایی کشور در حوزه‌های مختلف دانست و تصریح کرد: در این دوره کارهای بزرگی در کشور انجام شد که مرزهای کشور را درنوردید.
وی با ابراز امیدواری بر اینکه چنین مناسبت‌ها و برنامه‌هایی سبب شود، اردبیل و بزرگان این استان را به دنیا بشناسانیم، اظهار کرد: هویت انسان با تاریخ و پیشینه‌اش گره‌خورده است؛ پیشینه‌ای که هویت‌ساز و تمدن‌ساز باشد در کشورهای دیگر کمتر قابل‌مشاهده است اما ایران اسلامی، هویتی به قدمت تاریخ دارد.
سرپرست دانشگاه محقق اردبیلی با بیان اینکه تاریخ هویت‌ساز را باید بتوان به نسل‌های جدید و نسل‌های آتی انتقال داد، گفت: امروز این وظیفه بر دوش تک‌تک ما سنگینی می‌کند و بر ماست که با برگزاری برنامه‌های جذاب و جوان‌پسند بر این وظیفه مدنی و اجتماعی جامه عمل بپوشانیم.
چمنی اضافه کرد: دانشگاه محقق اردبیلی با هدف عمل به مسئولیت اجتماعی خود هرساله برنامه‌های متعددی در زمینه‌های مختلف برگزار می‌کند که به‌نوعی دانشجومحور بوده و بدین منظور برنامه‌ریزی و اجرای آن به دانشجویان محول می‌شود تا همسو با تحصیل، در غنی‌سازی اوقات فراغت خود تلاش کنند.