فرهنگ امروز: حسین قاضی خانی نویسنده کتاب «تبیین جایگاه کوفیان در فرآیند نهضت امام حسین(ع)» این اثر را برای مطالعه در ایام محرم پیشنهاد کرد و افزود: عدم بیعت امام حسین(ع) با یزید اصلی ترین بحثی بوده که به آن پرداختیم. به اینکه آیا ارتباطی میان این موضوع با دعوت از امام حسین(ع) توسط کوفیان وجود دارد یا نه. همچنین به این موضوع پرداختیم که دلایل دعوت از امام حسین(ع) توسط کوفیان چه بود. تعداد نامهها و اینکه محتوای نامهها چه بوده نیز یکی دیگر از وجوهی بوده که در کتاب به آن پرداخته ایم. همچنین این موضوع بررسی شده که چرا کوفیان علی رغم دعوت از امام حسین(ع)، از یاری ایشان بازماندند.
قاضی خانی درباره تناقضهای روایی و غیرواقعی بودن توصیفات که در برخی مقاتل مشاهده میشود عنوان کرد: تمام منابعی که به قیام امام حسین(ع) اشاره کرده خود دسته بندی خاصی دارد. مثل منابع کهن یا غیرکهن. منابع کهن منابعی هستند که به اتفاق نزدیک تر باشند. بدون شک منبعی که در قرن سوم به این اتفاق پرداخته است برای ما قابل استنادتر از منبعی است که در قرن ۱۰ یا ۱۱ نوشته است.
وی اشاره کرد: در کنار اینها، موضوع نویسنده نیز قابل بررسی است. اینکه آیا نویسنده دارای تخصص لازم هست یا خیر. در خیلی از اوقات نویسندگان، صرفا با نگاه تاریخی و مستند قصد نداشته اند چیزی بنویسند. بیشتر این بوده که نویسنده خواسته اطلاعاتی را صرفا برای خود جمع آوری کند و از همین رو کتابی نیز گردآوری شده است.
به گفته این عاشورا پژوه، مشخصا این نوع گردآوری با گردآوری افرادی که تخصص لازم را دارند فرق میکند. مثل کتابهایی که شیخ مفید نگاشته یا در تاریخ طبری به آن پرداخته شده است. اعتبار این دسته از افراد، به واسطه تمرکزی که بر روایت مقتل داشته اند، به مراتب بیشتر از کسانیست که به قصد گریه کردن کتابی را جمع آوری کرده اند.
قاضی خانی درباره تفاوتهای روایی در متون مختلف درباره حادثه عاشورا بیان کرد: ما نباید به دنبال نامها بگردیم. وقتی صحبت از علی اصغر میشود، منظور کوچکترین علی است همانطور که علی اکبر، بزرگترین علی در واقعه عاشوراست. از همین رو به یکی علی اصغر و به دیگری علی اکبر گفته میشود. شاید امروزه علی اصغر و علی اکبر نام باشد اما در آن زمان به نوع دیگری این نامها کارکرد داشته اند.
وی اضافه کرد: در اینکه امام حسین(ع) طفل شیرخواره ای داشته که به شهادت رسیده هیچ شکی نیست اما درمورد نام او، ممکن است روایتهای مختلفی وجود داشته باشد. مثل علی اصغر که گفته میشود نامش عبدالله رضی است یا درمورد بیماری امام سجاد، منابع شیعی چیزی نگفته اما در برخی منابع اهل سنت، گفته میشود امام از بیماری معده رنج میبرده است.
قاضی خانی به کتاب «پژوهش نامه عاشورا» اشاره کرد و گفت: به تازگی کتابی تحت عنوان پژوهشنامه عاشورا منتشر شده است که به قصد جمع آوری و مستندسازی دادههای تاریخی درباره عاشورا بوده است. این کتاب برای افرادی که به صورت عادی میخواهند موضوع عاشورا را پیگیری کنند کتاب خوبی است. پژوهش نامه عاشورا توسط محمد صالح محسنی گردآوری شده است.