فرهنگ امروز: محمود شالویی در بخش اول این همایش ضمن اشاره به جایگاه ارزشمند مفاخر فرهنگی در سیاست‌گذاری‌های کلان، طی سخنانی گفت: روز بزرگداشت مولانا بسیار مبارک است چرا که درباره شخصیتی سخن می گوییم که دارای اهتمام فراوان است و خود را سلطان تاجدار می‌داند اما می‌گوید اگر شمس تبریزی بر تخت بنشیند دیگر من به سلطانی نمی‌پردازم و به وزارت او نائل می شوم. همه می دانیم که پیش از مواجهه شمس و مولانا کسی شمس را به درستی نمی شناخت و سبب اشتهار او مولانا بود. درحقیقت تولد دوباره مولانا پس از ملاقات او با شمس تبریزی و آتشی که در نهانخانه او افروخته شد، حاصل گردید. خداوند نیز اسباب کنار هم قرار گرفتن این دو را فراهم کرد و چنان «یهدی من یشاء» ای را به راه انداخت که تقدیری میمون و مبارک در کارنامه او نقش بست و این تقدیر برای ما هم به ودیعت نهاده شد که امروز میراث دار افکار و اندیشه های رفیع او باشیم.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی تصریح کرد: دیدار مولانا با عطار نیشابوری و دریافت کتاب «اسرارنامه» از او و اینکه «عطار» گفت او آتشی در دل سوختگان عالم می زند؛ مولانا و پدرش را منقلب کرد و او را برای ملاقات با شمس به سرزمین دیگری رهسپار کرد تا اسباب بالندگی او فراهم شود. البته بالندگی او بیشتر در وعظ، خطابه ، فقه، اصول و دروس رسمی آن روزگار بود.
شالویی تأکید کرد: شاید مهمترین دلیل اقبال غربیان به مولانا از آن جهت است که فضای خشک و بی‌روحی بر جهان اندیشه آنها حاکم است؛ از این رو به اندیشه لطیف و ظریف مولانا اقبال پیدا کرده اند؛ البته آشنایی آنها با مولانا آن چنان عمیق نیست چرا که افکار و اندیشه های مولوی قابل فهم نیست مگر اینکه شخص قرآن و آثار روایی را خوانده باشد و بر آنها مسلط باشد. وقتی می خواهیم به بسیاری از اشعار و اندیشه های مولانا توجه نماییم حتماً باید روایت و حدیث را به خوبی بدانیم، در کنار روایت باید در رجال و سند شناسی تبحر داشته باشیم که معمولا اکثر مستشرقان و غربیان از درک این علوم عاجز بوده اند. در حقیقت مولانا اندیشه های قرآنی، حدیثی و روایی را به دلیل تسلط بالایی که بر آنها داشته است در شعر خود بازتاب داده است.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در بخش پایانی سخنان خود گفت: ما نمی خواهیم مولوی را با شناسنامه ظاهری او معرفی کنیم چرا که با توجه به اندیشه ژرف و گرانسنگ اوست که آدمی از زمین به آسمان سوق داده می شود. او عقل و عشق را در کنار هم قرار می دهد و با ایجاد تعادل میان این دو، اندیشه و معارفی را بیان می‌کند که انسان ساز است. ضروری است که در حوزه شناساندن مفاخر به نسل جوان و به جامعه جهانی، افکار و اندیشه‌های این بزرگان را ساده سازی کنیم تا درک معارف و اندیشه های آنان به سادگی صورت پذیرد. اگر بزرگان ما به درستی به عموم جامعه به خصوص نسل جوان معرفی شوند، آنچه خود دارند را از بیگانه طلب نخواهند کرد.
اهمیت مولانا در پیشبرد دیپلماسی فرهنگی ایران
در ابتدای این نشست، قاسم زائری رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات سخنرانی کرد و گفت: مولانا محل تلاقی شعر و ادب فارسی و عرفان است و در حقیقت این تلاقی یک ظرفیت مهم در دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی به شمار می رود. نفوذ ایران در شرق عالم از هند تا چین مبتنی بر زبان فارسی و عرفان است چنان که در مرزهای غربی از آناتولی تا شمال آفریقا عرفان و تصوف نقش مهمی دارند. ازاینرو توجه به اندیشه مولانا ظرفیت مهمی برای سیاستگذاری فرهنگی ماست.
او در ادامه افزود: مصادره مفاخر فرهنگی ما در کشورهای مختلف دیده می شود و ما دائماً با این مشکل مواجه هستیم. البته تلاش های مختلفی برای رفع این معضل صورت گرفته اما به عنوان راهبرد، حل این مشکل نیازمند تمرکز بر روی تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران است و اینکه تجربه زیسته تماما ایرانی این بزرگان را – که در آثار و اشعار آنها انعکاس یافته است، به درستی معرفی نماییم تا تعلق آنها به فرهنگ ایرانی به خوبی آشکار شود.
زائری تأکید کرد: درسایه غفلت ما در نهاد آموزش و خانواده و با توجه به تهدیدات موجود در فضای مجازی ، سواد ادبی و تاریخی ایرانیان به چالش کشیده شده است و در این حوزه شاهد پسرفت هایی هستیم. به نظر می‌رسد برای حل این مشکل نیازمند پیمایش های ملی بیشتری در بحث سواد ادبی، تاریخی و فرهنگی ایرانیان هستیم تا این سواد به سطح بالاتری برسد.
او در پایان گفت: مولانا در ایران و البته در جهان بسیار مهم و محل توجه است اما دقیقاً حد جهانی مولوی مشخص نیست، مگر اینکه در کنار مفاخر ادبی جهان به نسل جوان معرفی شود تا امکان قیاس و بیان جایگاه و اهمیت او فراهم گردد. اگر این شرط محقق شود، اهمیت مولانا بیشتر و بهتر برای جوانان، علاقه مندان و جهانیان مشخص خواهد شد.
حیات فرهنگی ایران در گرو تکریم از مفاخر کشور
در پایان بخش اول این همایش، عباس احمدوند معاون پژوهشی بنیاد ایران شناسی طی سخنان کوتاهی گفت: بنیاد ایران شناسی عزم جدی برای معرفی و تکریم از مفاخر دارد و مدیریت این مجموعه نیز بارها در طول اقدامات خود بر این امر تأکید کرده است.
او تأکید کرد: حیات با عزت ایران و ایرانیان یکی از مهمترین وجوه این آب و خاک است؛ از اینرو زنده و پویا بودن حیات فرهنگی این سرزمین در گروه اجلال و تجلیل و معرفی هرچه بهتر مفاخر فرهنگی آن است. سیاست اصلی بنیاد ایران شناسی بر این است که در تقویت حیات فرهنگی ایران و تکریم از مفاخر ایران اقدام نماید و قطعا از این فعالیت مهم غفلت نخواهد کرد.
گفتنی است در نشست دوم این همایش که با موضوع «سیاست و قدرت در اندیشه مولانا» برگزار شد، مهدی محبتی استاد دانشگاه زنجان و فرزانه اعظم‌لطفی دانشیار دانشگاه تهران سخن گفتند و در نشست سوم نیز با عنوان «نقدها و نظرها؛ رقابت کشورها در ثبت ملیت مفاخر فرهنگی»، مرتضی رضوانفر عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و نجمه دری مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت سخنرانی کردند.
موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه زنجان و انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس دیگر همکاران برگزاری این همایش بودند.
منبع: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی