فلزات نقش مهمی در توسعه تمدن بشری داشته و دارند. با افزایش تقاضا برای فلز در بسیاری از صنایع، ایده خوبی است که بازیافت فلزات را به عنوان ابزاری برای حفظ منابع طبیعی و کاهش ضایعات بررسی کنیم.
آیا فلز قابل بازیافت است؟
فلز قابل بازیافت است، بله! تخمین زده می‌شود که ۹۰ درصد از ضایعات فولاد تولید شده در سطح جهان به شکلی بازیافت می‌شوند. روش بازیافت فلزات شامل جمع آوری، طبقه بندی، پردازش و تبدیل فلزات دور ریخته شده به کالاهای جدید است.
این در نهایت به حفظ منابع طبیعی مانند سنگ معدن و مواد معدنی و جلوگیری یا کاهش آلودگی هوا و آسیب‌های زیست محیطی ناشی از استخراج سنگ معدن کمک می‌کند. با بازیافت فلزات، می‌توانیم اقتصاد دایره‌ای را تقویت کنیم، عمر منابع مهم را افزایش دهیم و در جهت ایجاد دنیایی سبزتر و پایدارتر قدم برداریم.
احتمالاً این سوال برای شما پیش آمده که منظور از اقتصاد دایره‌ای چیست؟
اقتصاد دایره‌ای Circular Economy مدل اقتصادی نوینی است که بر اساس حفظ ارزش محصولات، مواد و منابع در اقتصاد و کاهش تولید زباله عمل می‌کند. ویژگی‌های اصلی آن عبارتند از:
بازیافت و استفاده مجدد از مواد خام به جای مصرف مداوم منابع جدید
طراحی محصولات برای عمر طولانی‌تر و امکان بازیافت و تعمیر آسان‌تر
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی
کشاورزی پایدار و استفاده از کودهای طبیعی
به حداقل رساندن مصرف آب و منابع
حذف زباله از طریق بازیافت و استفاده مجدد از مواد
تولید کالاهای با عمر طولانی و قابلیت ارتقا
در مجموع، اقتصاد دایره‌ای الگوی پایداری برای توسعه اقتصادی با حداقل تاثیر منفی بر محیط‌زیست است.
استفاده مجدد در مقابل بازیافت
در حالی که بازیافت فلز، مستلزم ذوب و تغییر شکل فلز قراضه است، استفاده مجدد از فلز چیز دیگری است – استفاده مجدد از یک جسم فلزی بدون تغییر شکل و حفظ ساختار و عملکرد اصلی آن است. به عنوان مثال، بسیاری از قطعات آهنگری خودرو مانند کالیپر ترمز و دینام با استفاده از همان قطعات فلزی بارها و بارها بازسازی می‌شوند.
استفاده مجدد از اقلام فلزی می‌تواند به افزایش عمر آن‌ها، به حداقل رساندن کل ضایعات و کاهش نیاز به محصولات جدید کمک کند. این عمل، تدبیر، خلاقیت و رویکرد آگاهانه‌تر به مصرف را ترویج می‌کند و در نهایت منجر به شیوه‌ای پایدارتر برای زندگی می‌شود! ما می‌توانیم تاثیرات زیست محیطی خود را به طور موثر کاهش دهیم و با ترکیب ابتکارات استفاده مجدد و بازیافت، استفاده مسئولانه‌تر از منابع سیاره خود را تشویق کنیم.
“استفاده مجدد” و “بازیافت” دو مفهوم مختلف هستند که در حوزه محیط زیست و مدیریت پسماند مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو مفهوم به اشیاء و مواد مورد استفاده ما مرتبط هستند و می‌توانند راه‌های مختلفی برای مدیریت بهتر مواد و منابع را ارائه دهند. پس اگر بخواهیم به صورت واضح تفاوت این دو را با یکدیگر بیان کنیم، باید بگوییم که:
استفاده مجدد
– استفاده دوباره از یک محصول یا ماده بدون تغییر در شکل یا ساختار آن
– مثال: استفاده دوباره از ظروف شیشه‌ای، کیسه‌های پارچه‌ای، قوطی‌ها و بطری‌ها
بازیافت
– فرآیند تبدیل مواد و محصولات مصرف شده به مواد خام جدید
– مستلزم تغییر شکل و ساختار ماده اولیه است.
– مثال: تبدیل شیشه شکسته به شیشه جدید، تبدیل کاغذ به الیاف کاغذ جدید
با هر دو روش استفاده مجدد و بازیافت، می‌توان به حفظ منابع طبیعی، کاهش تولید زباله‌ها، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و محیط زیست بهتر کمک کرد. علاوه بر این این دو فرآِند تاثیر زیادی هم بر قیمت‌ها دارند. قیمت پروفیل استیل به عنوان یکی از گران قیمت ترین آلیاژهای آهن با استفاده از مواد بازیافتی بسیار به صرفه‌تر خواهد بود. برخلاف استفاده مجدد که نیازمند اقدامات کوتاه‌مدت است، بازیافت به عنوان روشی که در سطح جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد، نیازمند برنامه‌ریزی، همکاری و آگاهی جامعه است. در مجموع، استفاده مجدد نیاز به انرژی کمتری دارد و گزینه بهتری برای محیط زیست محسوب می‌شود.
اهمیت بازیافت فلزات
چرا فلز را بازیافت کنیم؟ بازیافت فلز مزایای متعددی را ارائه می‌دهد که فراتر از مزایای فوری حفظ منابع طبیعی، کاهش ضایعات و کاهش مصرف انرژی است. به عنوان مثال، با کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تولید شده در طول استخراج و فرآوری فلزات بکر، به کاهش تغییرات آب و هوایی کمک می‌کنیم.
فلزات بکر به فلزاتی اطلاق می‌شود که:
برای اولین بار از معادن استخراج و تولید شده‌اند.
هیچ‌گاه قبلاً بازیافت یا بازکاری نشده‌اند.
دارای خلوص و کیفیت بالایی هستند.
مهم‌ترین ویژگی‌های فلزات بکر عبارتند از:
عاری از هرگونه آلودگی و ناخالصی هستند.
دارای ساختار بلوری منظم و یکنواختی هستند.
استحکام و خواص مکانیکی بالایی دارند.
رسانایی الکتریکی و گرمایی بهتری نسبت به فلزات بازیافتی دارند.
قیمت پروفیل آهن نسبت به مشابه بازیافتی خود بالاتر خواهد بود.
مصارف ویژه‌ای در صنایع هوافضا، الکترونیک و خودروسازی دارند.
مثال‌هایی از فلزات بکر عبارتند از آلومینیوم، مس، طلا، نقره، تیتانیوم
بازیافت فلز همچنین با ایجاد شغل در صنعت بازیافت ضایعات، از جمع آوری و حمل و نقل گرفته تا فرآوری و ساخت، باعث رشد اقتصادی می‌شود. می‌تواند اقتصادهای محلی را شکوفا کند و نوآوری‌های تکنولوژیکی را در فرآیندهای بازیافت تقویت کند. به دلیل اندازه فیزیکی محض و حجم عمده ضایعات «خام»، همیشه مقدار مشخصی از پردازش وجود دارد که باید نزدیک به منبع انجام شود. هنگامی که ضایعات فلزی به شکل قابل کنترل‌تری پردازش می‌شوند، مانند خرد کردن به مکعب‌های کوچک یا خرد شدن به قطعات کوچک، مواد بیشتری برای پردازش می‌روند.
با کاهش تقاضا برای فلزات بکر، بازیافت از مدیریت مسئولانه منابع پشتیبانی می‌کند، فشار وارده بر منابع محدود سیاره ما را کاهش می‌دهد و در دسترس بودن آن‌ها را برای نسل‌های آینده تضمین می‌کند.
چه فلزاتی را نمی توان بازیافت کرد؟
اگرچه اکثر قراضه‌های فلزی قابل بازیافت هستند، اما برخی از آن‌ها به دلیل خواص، سمیت یا نادر بودن، با محدودیت‌هایی روبرو هستند. به عنوان مثال، فلزات رادیواکتیو مانند اورانیوم و پلوتونیوم به دلیل نگرانی‌های ایمنی، قابل بازیافت نیستند.
علاوه بر این، برخی فلزات قراضه ممکن است از نظر اقتصادی برای بازیافت در مقادیر کم، مقرون به صرفه نباشند. بازیافت ضایعات فلزات معمولاً مواد آلوده به مقادیر زیادی رنگ، مواد تکمیل کننده یا حلال‌ها را نمی گیرند.
در مجموع، برخی از فلزات به دلایل زیر قابلیت بازیافت ندارند:
– فلزات پرتوزا مانند اورانیوم و پلوتونیوم: به دلیل پرتوزا بودن و خطرات زیست‌محیطی
– فلزاتی مانند سدیم و پتاسیم: به دلیل فعال بودن شیمیایی و واکنش‌پذیری زیاد
– فلزاتی مثل بریلیوم و تیتانیوم: به دلیل هزینه بالای فرایند بازیافت
– فلزاتی که به مقدار بسیار اندک در محصولات استفاده می‌شوند.
– فلزاتی که به صورت آلیاژ در محصولات به کار رفته‌اند زیرا جداسازی آن‌ها دشوار است.
– فلزاتی که در کاربردهای پزشکی و حساس استفاده شده‌اند.
– فلزاتی که هزینه بازیافتشان بیشتر از هزینه استخراج مجدد است.
در مجموع، بازیافت همه فلزات به صرفه اقتصادی نیست و برخی فلزات بازیافت‌ناپذیر هستند.
جمع‌بندی
همان طور که در این مقاله از گروه صنعتی صبا هم مشاهده کردید بازیافت فلز یک عمل ضروری است که هم برای محیط زیست و هم برای اقتصاد مفید است. با توجه به اینکه اکثر فلزات قابل بازیافت هستند، ترویج و حمایت از تلاش‌های بازیافت در جوامع مهم است. با بازیافت ضایعات فلزی و حمایت از صنعت، می‌توانیم منابع طبیعی را حفظ کنیم، ضایعات را کاهش دهیم و آینده‌ای سبزتر داشته باشیم.