فرهنگ امروز: عطاا... رفیعیآتانی دبیر علمی دومین کنگره علوم انسانیاسلامی، دربارهی اینکه برگزاری این کنگرهها چقدر میتواند به تحول این علوم به ما کمک کند، گفت: در کنگره‌های علمی باید نتایجی که از کنگره‌های علمی انتظار میرود، از آن انتظار داشت. این کنگرهها، دانشگاه، مرکز پژوهشی یا حوزهی علمیه نیستند. این کنگرهها نشستی علمی هستند که در واقع دستآوردهای علمی در حال عرضه شدن به هم هستند. بنابراین، این کنگرهها جایی نیست که ما انتظار داشته باشیم که مثلا کار آنچنانی انجام دهد. این جا قرار است دستآوردهای علمی در حوزه علوم انسانیاسلامی به صورت متقابل به هم منتقل و از طریق هم نقد بشود. و نیز سوالات جدید مطرح شود. فضا، فضای گفتوگو است. از یک نشست یکی دو روزه که نمیتوان انتظار کاری که یک مرکز علمی در طول ۲۰ سال باید انجام بدهد، داشت. از این کنگرهها باید انتظار داشته باشیم که یک فرصت مناسبی باشد تا مراکز علمی و عالمان بیایند و دستآوردهای خود را عرضه کنند. و احیانا به طور متقابل مورد سنجش و ارزیابی قرار بگیرند. آن چه که باید از این کنگره انتظار داشت این است که آیا جریانسازی که قرار است اتفاق بیفتد، اتفاق افتاده است؛ که بنده عرض میکنم، بله در حال اتفاق افتادن است. شما میتوانید با یک جستوجوی ساده در اینترنت از دو سال پیش که ما این بحث را شروع کردیم، کلید واژهی علوم انسانیاسلامی را بزنید و ببینید چه تفاوتی با هم دارند. کاملا مشخص است که یک فضای عمومی در حال فراهم شدن است. بنابراین انتظارها را باید ناظر به ظرفیتها واقعی کنیم.
دبیر علمی دومین کنگره علوم انسانیاسلامی درباره پراکندگی مراکز تحقیقاتی و پژوهشی تحول علوم انسانی اینکه این مساله آیا نقطهی آسیب این حوزه نیست، گفت: مراکز باید متعدد باشد. اما دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه آیا امکانات این کنگرهها و همایشها، امکاناتی هستند که دستآوردهای همهی مراکز را به صورت متقابل به اطلاع یکدیگر برساند. اما بحثی جدیتر اینجا مطرح است؛ اینکه سطح سیاستگذار و برنامهریز این بحث، دچار مشکل است؛ یعنی سطح سیاستگذار و برنامهریز برای تولید و ترویج و آموزش علوم انسانی به ویژه با نگاه دینی واقعا دچار اغتشاش و سر در گمی است. اما وجود نهادها و مراکز علمی مختلف، طبیعی است. هر چه این مراکز بیشتر باشد بهتر است و کار موازی شکل نمیگیرد. زیرا هر کسی از پایگاهی در حال فکر کردن است. و چون این مراکز در ارتباط با یکدیگر نیز هستند و عموما در جریان کارهای هم قرار میگیرند، کار بهتر حرکت میکند. و این طور نیست که مرکزی کاری انجام دهد و مرکز دیگر از آن اطلاع نداشته باشد و احیانا دقیقا آن کار را دوباره انجام بدهد. ضمن آنکه دقیقا آن کار دوباره صورت گرفتن، منطقا ممکن نیست. چون هر کسی با سوژه و مبنای خودش در حال کار است. پس از این جهت جای نگرانی نیست.
عطاا... رفیعیآتانی درباره نقاط قوت دومین کنگره علوم انسانیاسلامی گفت: کنگره امسال دو نقطهی قوت داشت؛ یکی که همهی دانشگاهها در کار سهیم شدند یعنی دانشگاههای استانها با دانشگاههای مرکز همراه شدند؛ در حالی که سال پیش این نبود. اتفاق دومی که در این کنگره افتاد، این بود که حوزهی مباحث در سال گذشته مباحث کلی علوم انسانیاسلامی بود، مثل فلسفهی علوم انسانی و مبانی علوم انسانی؛ ولی امسال ما وارد رشتههای علوم انسانی شدیم و حدود ۱۰ کمیسیون تخصصی برگزار کردیم. و این دو نکته، به نظر دو گام بلندی است؛ هم به لحاظ اینکه وارد رشتهها شدیم و هم به لحاظ اینکه کار با همراهی و مشارکت عمدهی دانشگاههای بزرگ خارج از مرکز جلو رفت. تا پیش از این دانشگاههای خارج از مرکز در این کارها به جدیت دانشگاههای مرکز نبودند. ولی برای امسال، در این کنگره دانشگاههای استانها هم سهیم شدند.
وی درباره عدم حضور چهرههایی چون حسین سوزنچی، حمید پارسانیا و دیگرانی که در این حوزه حضوری پررنگ دارند، گفت: این افراد سال گذشته مقاله ارائه داده بودند اما امسال مقالهای نداشتند. اما چهرههای معروفتری چون عبدالحسین خسروپناه و سیدحسین میرمعزی حضور دارند. و اتفاقا امسال چهرههای بیشتری حضور دارند و آن‌طور که بنده آن‌ها را میشناسم چهرههایی جدیتر از سال پیش هستند؛ چهرههایی که فقط دانشگاهی نیستند و در مراکز هم فعالیت دارند.
وی در مورد عدم حضور طیف مقابل این حرکت در کنگره، گفت: آن‌ها در اینباره مقالهای ارسال نکردند. ما دعوت عمومی میکنیم و فراخوان میزنیم و وقتی مقالهای ارسال میشود، وارد چرخهی ارزیابی میکنیم. این افرادی که شما از عدم حضورشان در کنگره پرسیدید، معمولا خود تمایل به شرکت ندارند. و ما احساس میکنیم که آن‌ها این حرکت را در شان خود نمیدانند. طبیعتا اگر طیفهای مخالف هم حضور داشته باشند نتیجه پربارتر خواهد بود.
عطاا... رفیعیآتانی درباره برنامهها و اهداف کنگرهی بعدی علوم انسانیاسلامی گفت: فکر میکنم ما باید زمینه را مساعدتر بکنیم. یعنی همان دغدغهای که در بالا به آن اشاره شد، برای ارتقا کیفی باید تدابیری بیندیشیم که افراد و افکار بیشتری به میدان بیایند و حضور فعال داشته باشند. اینکه چه اتفاقی رخ بدهد دست ما نیست. نمیتوانیم فردی را اجبار کنیم که مقاله ارائه بدهد یا حضور داشته باشد. تنها کاری که می‌توان کرد، این است که باید ما زمینه را فراهم سازیم. مثل کاری که سال قبل برای دانشگاه شد که بسیاری از دانشگاهها را بنده شخصا رفتم. فکر میکنم باید سراغ خیلیها برویم و از نظر کمی، آن را گسترش بدهیم. و انشاا... در برنامههای آینده همین کار را خواهیم کرد.