نویسنده: تامس کوون
مترجم: علی اردستانی
ناشر: رخداد نو
نوبت چاپ: ۱۳۹۲
تعداد صفحات: ۵۱۱
قیمت: ۱۸۰۰۰ تومان
فرهنگ امروز: اگرچه تامس کوون با انتشار کتاب دوران ساز ساختار انقلابهای علمی، فصل تازهای را در ساحت اندیشهی انسانی گشود با این حال، کتاب مذکور ساختاری کاملا نظری دارد و از بیان جزئیات و مصادیق باز میماند، این وظیفه را کتاب تنش جوهری بر عهده میگیرد که با تدارک مجموعهای از مقالات تجربی و تاریخی میکوشد چارچوب نظری کتاب ساختار را به تفضیل مورد شرح قرار دهد. موضوع ثابت کوون این است که چگونه اجتماعات دانشمندان درک میشوند، تحت آزمون قرار میگیرند و دانش حوزهی مطالعاتیشان پیش میرود.
شاید یکی از بزرگترین امتیازات کوون این است که بر خلاف بسیاری از اهل علم که میکوشند با استفاده از زبانی متکلف و کاملا تخصصی خود را «معتبر» و «برحق» جلوه دهند، از زبانی ساده و روشن سود میجوید. او به معنای واقعی کلمه یک «دانشمند» است؛ بدین معنا که دربارهی جزییات بسیار دقیق است و در مورد تبیینها کاملا اندیشناک است.
در چند دههی اخیر فلسفه علم و روششناسی در کانون توجه شاغلان علم قرار گرفته است. این امر تا آنجا اهمیت یافته است که امروزه تقریبا در تمامی رشتههای پیشتاز شماری از واحدهای درسی به این موضوع اختصاص دارد. از این موضوع نباید تعجب نمود، زیرا امروزه در پرتو کاربست موفقیتآمیز چند سدهی اخیر «روش علمی» به ویژه در علوم طبیعی، علم توانسته است به چنان رود خروشانی تبدیل شود که معیار سنجش تمام دانشها به شمار میرود؛ بدین معنا که تنها دانشهایی مورد توجه قرار میگیرند و برایشان پول هزینه میشود که صبغهی «علمی» داشته باشند.
این کتاب به دوبخش پژوهشهای تاریخشناختی و پژوهشهای فرا تاریخی تقسیمبندی شده است. در بخش اول به رابطه میان تاریخ و فلسفه علم، مفهوم علت در پیشرفت فیزیک، تقابل سنتهای ریاضی و آزمایشی در پیشرفت علم فیزیک، پایستگی انرژی به مثابهی مثالی از کشف همزمان، تاریخ علم، رابطه میان تاریخ و تاریخ علم پرداخته شده است.
در بخش دوم به ساختار تاریخی اکتشافهای علمی، کارکرد اندازهگیری در علم فیزیک نوین، تنش جوهری: سنت و نوآوری در پژوهش علمی، کارکرد و نقش آزمایشهای فکری، منطق اکتشاف یا روانشناسی پژوهش، اندیشههای ثانوی در مورد پارادایم، عینیت، داوری ارزشی و انتخاب نظریه، تأملی بر رابطهی علم و هنر پرداخته شده است.