شناسهٔ خبر: 27847 - سرویس کتاب و نشر

سینما و ادبیات

سینما و ادبیات 44 تاتی کمدین و پانتومیمیستِ تالارهای موسیقی بود که پس از جنگ جهانی دوم به یکی از استعدادهای بزرگ کمدی در جهان بدل شد و موفق شد جهان استادان سینمای صامت همچون مکس لَندِر، چارلی چاپلین و باستر کیتُن را زنده کند. اما گردانندگان سینما و ادبیات علت اختصاص پرونده‌ی این شماره‌ی خود به این کمدین را اهمیت او در به تصویر کشیدن دشواری‌های انسان زمان خود در جامعه‌ی پُر تب‌وتاب و ماشین‌زده‌ی پس از جنگ می‌دانند.

 

فرهنگ امروز: شماره‌ی چهل و چهارم فصلنامه‌ی «سینما و ادبیات» منتشر شد. این شماره، در ادامه‌ی پرداختن به سینمای فرانسه در شماره‌های پیشین خود، پرونده‌ی ویژه‌ی خود را به ژاک تاتی اختصاص داده است.

تاتی کمدین و پانتومیمیستِ تالارهای موسیقی بود که پس از جنگ جهانی دوم به یکی از استعدادهای بزرگ کمدی در جهان بدل شد و موفق شد جهان استادان سینمای صامت همچون مکس لَندِر، چارلی چاپلین و باستر کیتُن را زنده کند. اما گردانندگان سینما و ادبیات علت اختصاص پرونده‌ی این شماره‌ی خود به این کمدین را اهمیت او در به تصویر کشیدن دشواری‌های انسان زمان خود در جامعه‌ی پُر تب‌وتاب و ماشین‌زده‌ی پس از جنگ می‌دانند.

مقالات این بخش در پی پاسخ به این سوال است که آیا پرداخت بیگانگی در آثار تاتی و احتراز از عمده کردن نقش فرد می‌تواند نمودی باشد از، از خودبیگانگی مارکسیستی (حتی بدون اراده‌ی هنرمند و در اثر اتکا به عناصر ساختاری خود آن‌طور که تودوروف گفته است)؟
گفت‌وگو با ژاک تاتی با عنوان «زندانی مردی هستم که دوستش دارم»، «اشغال نامتعارف فضا در وقت نمایش: توازی‌هایی بین ژاک تاتی، هانری لوفور و موقعیت‌گرایان»، «ضرباهنگ عجیب آقای اولو: ایده‌هایی درباره‌ی سینمای ژاک تاتی» از مطالب این پرونده است.

از دیگر مطالب بخش سینمای جهان، مقاله‌ای است از تام گانینگ با عنوان «سینمای جاذبه» به روند این مقوله از سال ۱۹۲۲ می‌پردازد.

هم‌چنین «نشانه‌شناسی در آثار پازولینی: سینما، پلان ـ سکانس واقعیت» در بخش نظریه‌ی فلسفه‌ی فیلم بخش سینمای جهان مقاله‌ای است از مهرداد پارسا که معتقد است پازولینی سینما یا زبان تصویر ـ نشانه‌ها را واجد ماهیتی دوگانه یعنی هم سوبژکتیو و هم ابژکتیو می‌داند که امکان جدایی میان آن‌ها وجود ندارد.

بخش سینمای ایرانی این شماره، موضوع ضرباهنگ و ریتم را محور خود قرار داده است؛ ریتم نه‌تنها به خاطر قرن سرعت بلکه به دلایلی از قبیل جذابیت‌های بصری و داستانی و به عنوان بخشی از پرداخت اثر که باید مورد استفاده‌ی صحیح هنرمند قرار گیرد. و در شروع این بخش هایده صفی‌یاری، مسعود جعفری‌جوزانی، علیرضا رئیسیان و جواد طوسی در میزگردی ریتم در سینما را به بحث گذاشته‌اند.

«تکرار و ملال» رامتین شهبازی از دیگر مقاله‌های این بخش است که نویسنده در پی آن است امر روزمره را در سینمای سهراب شهید ثالث با تمرکز بر فیلم «طبیعت بی‌جان» او به نمایش بگذارد و نشان دهد نگاه شهیدثالث چگونه از مرز روش‌های دیگر عبور می‌کند و با تکیه بر رویکرد پدیدارشناسانه، مخاطب را به سوژه بدل می‌کند.

سینما و ادبیات از شماره‌ی پیشین خود در بخش سینمای ایران پرونده‌ای را گشوده است که در آن به نوعی به تاریخ شفاهی سینمای آزاد یا همان سینمای هشت که بخشی از تاریخ سینمای آلترناتیو و آوانگارد ایران است، می‌پردازد. در شماره‌ی قبل گفت‌وگو با زاون قوکاسیان آغازگر این پرونده بود و در این شماره، راوی، ابراهیم حقیقی است.

نویسندگان بخش ادبیات داستانی این شماره، «مضمون» را دست‌مایه‌ی مطالب خود قرار داده‌اند. و نشستی با حضور مهدی غبرائی، مدیا کاشیگر و کاوه میرعباسی آغازی است برای ورود به این بحث. در این میزگرد بحران مضمون در ادبیات داستانی به بحث گذاشته شده است. در این میزگرد گفته می‌شود مضامین به طور کلی کمتر از پنجاه (سی)تا هستند و اینکه در ادبیات ما تکراری به نظر می‌رسد ناشی از پرداخت بد یا ارتباط ناقص مولف با مخاطب و در هر صورت ناشی از ریتم نامناسب و پرداخت نخ‌نما و نهایتا بازاریابنه است که به عمد یا سهو مضمون را خراب می‌کنند. از دیگر مطالب این بخش، یادداشت مشیت علایی است در خصوص آسیب‌شناسی ادبیات معاصر که با عنوان «ادبیات داستانی و جامعه» آمده است.

«آیا اتوبیوگرافی زنانه وجود دارد؟» مقاله‌ای خواندنی است از الیان لو کارم تابون که سعی دارد با نگاهی به اتوبیوگرافی‌های نگاشته شده توسط زنان، به روندی بپردازد که اغلب مدل‌های مردانه‌اش به عنوان مرجع‌ها و یگانه مدل جهانی در نظر گرفته شده‌اند.

و در نهایت در فصل ادبیات نمایشی و تئاتر می‌توان از  مقاله‌ی «دیالکتیک تمثیل و رأی‌العین» امین عظیمی نام برد که در آن به صورت‌بندی مضمونی نمایشنامه‌های «آخوندزاده» و «آقاتبریزی» به عنوان طلیعه‌داران درام ایرانی پرداخته است. در ادامه‌ی این بخش، دیدگاه‌های چند تن از نمایشنامه‌نویسان شاخص تئاتر امروز ایران همچون نغمه ثمینی، نادر برهانی‌مرند و محمد یعقوبی در مورد نحوه‌ی برخوردشان با مضمون آمده است. و پایان‌بخش این پرونده‌ی مختصر گفت‌وگو با «امیررضا کوهستانی» نمایشنامه‌نویس و کارگردان شناخته‌شده‌ی تئاتر است. او در این گفت‌وگو از نحوه‌ی برخورد متفاوتش با فرایند شکل‌گیری مضمون در اجراهایش به‌ویژه «رقص روی لیوان‌ها» و «سالگشتگی» سخن می‌گوید.