فرهنگ امروز/ امیرابراهیم رسولی*:
به نظر می‌رسد آنچه امروزه ما را در تشخیص حق و باطل در تنگنا قرار داده و اجازه رسیدن به حقیقتی درست را نمی‌دهد تصوراتی است که بعضا با تناقض‌های تاریخی شکل گرفته است.
نسل‌ها در گذشت زمان به قهرمان‌های عصر خود یا عصر گذشته تکیه کرده و روزگار می‌گذرانند اما چنانچه این قهرمان سازی‌ها پوشالی باشد آینده چگونه شکل خواهد گرفت؟
قهرمان سازی امروز اگر مبتنی بر داده‌های عینی یا مستندات قابل ارجاع نباشد الگوهایی تحویل جامعه می‌دهد که نسل امروز را با سردرگمی در مسیری مه آلود هدایت خواهد کرد. در این میان ۲ اصل مهم به نظر می‌رسد:
۱) تکیه بر مستندات:
قهرمان‌سازی از شخصیت‌ها اگر مستند بر ادله قابل اعتنا باشد به خودی خود مغموم نیست بلکه می‌تواند الگویی برای ساختن نسلی یا جامعه‌ای باشد که تشنه پیشرفت و توسعه است.بر عکس چنانچه قهرمان سازی در بستر مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فشارهای موجود در جامعه شکل گیرد بعضا بر اساس حب و بغض شرایط به انحراف کشیده خواهد شد. آنجا که از یک شخصیت خائن، وطن پرست ساخته شود، از وطن پرستی ، خائن ترسیم می‌شود و یا از فردی معمولی که بود و نبودش فرقی نداشته اسطوره سازی صورت می‌گیرد. اندیشه‌ها در مسیر گمراهی قرار گرفته و جامعه برای نجات شرایط موجود به این ریسمان چنگ خواهد زد اما نجاتی در پی آن نیست.
جامعه ایرانی اگر می‌خواهد در اداره امور به الگویی درست دست یابد باید الگو یا قهرمان مدنظر خود را بر اساس مستندات ترسیم کند تا بتواند عایدی مناسبی را حتی در شرایط بحران نصیب خود نماید.
آنچه امروز موجب نگرانی است جعل یا غلوآمیز بودن برخی قهرمان سازی‌هاست.جامعه تحت فشار القای برخی رسانه‌ها شخصیت‌ها را در طول تاریخ ملاک رهایی خود از وضع موجود قلمداد کرده و دست به الگو سازی غلط می‌زند، در حالی که نه تنها در وضع موجود تغییری ایجاد نمی‌شود بلکه مشکلات دامنه عمیق‌تری یافته و افراد در حل مسائل دچار سردرگمی فکری و عملی می‌شوند.
۲) تکیه بر انصاف:
در کنار توجه به مستندات در ساخت و پرداخت شخصیت‌های تاریخی و یا نوعی الگو سازی برای جامعه امروز ، واجب است تا انصاف را مدنظر قرار داد. دوری ار افراط و تفریط در قضاوت نسبت به ضعف و قوت افراد یا خدمت و خیانت آنان از لوازمی است که می‌تواند ما را به واقعی بودن یا پوشالی بودن یک رویداد یا شخصیت یاری کند.
گرچه برآیند عملکرد افراد می‌تواند ما را به قضاوت برساند، اما نبایداز محاسن و معایب رفتار آنان چشم‌پوشی کرد.
رسیدن به قهرمان واقعی هنگامی است که بتوانیم ترازوی قضاوت را درست تنظیم کرده و اطلاعات مستند را در مقابل انصاف به جامعه عرضه کنیم.
آنچه موجبات تناقض را در جامعه امروز ایرانی ایجاد کرده است نگاهی سلیقه محور یا شخص محور است.شخصی را قهرمان و در بوق و کرنا می‌کند، اسطوره می‌شود، بر سر مشکلات امروز فرود می‌آورند اما حاضر نیستند همان که خود شعارش می‌دهند راتماما بپذیرند بلکه آن قِسم از ابعاد شخصی که مورد علاقه شخصی خودشان است را پررنگ جلوه می‌دهند. این نوع رفتار انحصار گرا و نمایش محور از یک شخصیت چیزی جز کلاهبرداری فرهنگی و اندیشه‌ای در قبال جامعه نیست.
پوپولیست بودن ،ساده‌لوحی و اعتماد به بیگانگان، وطن فروشی و یا ... اگر بد است برای همه بد است و نباید آنجا که به نفع شخص یا گروهی است مثبت تلقی شده اما در قبال گروهی دیگر نفی شود.
فرهنگ امروز بنابر ساحت فرهنگی، اندیشه‌ای خوانندگان فرهیخته خود خود علی‌رغم تمام قضاوت‌ها سعی می‌کند مستندات و انصاف را مورد توجه قرار دهد تا مخاطب با نگاهی هوشیار نسبت به وقایع، رخدادها و اشخاص به قضاوتی درست و صحیح دست یابد.
قهرمان سازی برای نسل امروز گرچه جذاب است اما، ما به عنوان رسانه‌ای با رسالتی فرهنگی و اندیشه‌ای تلاش می‌کنیم با پرهیز از قهرمان سازی، به مبارزه با جریانی بپردازیم که قصد دارد با یک طراحی حساب شده از فضای جامعه امروز به قهرمان‌سازی پوشالی دست زند بدون آنکه مستندات و انصاف را درباره شرایط امروز و دیروز لحاظ کند.
امید است در این مسیر با پیروی از اصول اخلاقی و علمی گام‌های موثری برداریم.
* مدیرمسئول نشریه فرهنگ امروز