اندیشه
گفت‌وگو با محمدعلی اکبری؛
ابرچالشی به نام فقدان فهم اکنون تاریخی
اکنون نیازمند آن هستیم که با ابرچالش مهم خود یعنی فقدان فهم درست مواجه شویم. آیا کسانی نیستند که فهم درست داشته باشند؟ ای بسا که باشند، اما مشکل گشای ما این نیست، زیرا فهم درست را به نحو جمعی حاصل نمی‌کنیم. آن زمان است که می توانیم به نتیجه درست و علمی برسیم و در موقعیت عمل و حل مسئله قرار بگیریم. باید بدانیم اگر از لحظه طلایی تدبیر بگذرد، آن زمان قوانین تاریخ کار خود را می کنند.
-
۱ ساعت قبل
بیماری پست‌مدرن در گفتار فیلسوف ایرانی
بیماری و به‌طور کلی و به‌خصوص این بیماری، یک امر صرفا پزشکی نیست و اگر بود، کار منحصرا به پزشکان واگذار می‌شد و این همه درباره آن حرف نمی‌زدند. اکنون سیاست و اقتصاد و فرهنگ و مدیریت و تجارت و سوداگری نیز شب و روزشان با کرونا می‌گذرد. همه از آن می‌ترسند و کسانی هم امیدوارند که از آن سود و صلاحی عایدشان شود. هم ترسیدن و هم طمع سود و صلاح داشتن، با روحیه و اخلاق پست‌مدرن تناسب دارد. یعنی از یکسو، دیگر اطمینانی وجود ندارد که بتوان از عهده یک ویروس که زندگی‌اش را بر هم زده است، برآید و از سوی دیگر به هر چیزی و حتی به کرونا هم امید می‌بندد.
-
۴ ساعت قبل
از انقلاب فرانسه تا حمله به کنگره آمریکا: نگاهی به پیچیدگی‌های ماهیت جمعیت
آیا می‌شود از خِرد جمعیت سخن گفت؟ گاهی. از جنون اوباش چطور؟ آن هم گاهی. ما از شر بالقوۀ اوباش در هراسیم، اما به تغییرات مثبتی که اعتراضات مسالمت‌آمیز می‌توانند به بار بیاورند امید داریم. اما مساله این است که آنچه کسی یورشی وحشیانه قلمداد می‌کند، دیگری اعتراضی به‌حق می‌داند. با این اوصاف، آیا جمعیت‌ها ماهیتی متغییر دارند یا فقط کلماتی که برای توصیف آن‌ها به کار می‌بریم تغییر می‌کنند؟ آیا جمعیت‌ها اجتماع افراد خردمندند؟ یا افرادی که در گروه‌های پرجوش‌وخروش گرد هم می‌آیند بدل به چیزی می‌شوند که به قول الیاس کانِتی موجودی مستقل است و به طرقی عمل می‌کند که هیچ‌یک از افراد گروه مستقلاً چنان رفتارهایی نمی‌کنند؟
-
دیروز ۱۵:۰۳
افسون‌زدایی بیماری مدرنیته است، آیا هنر می‌تواند درمانش کند؟
چارلز تیلور، فیلسوف شهیر کانادایی، در ۹۲ سالگی کتابی ژرف دربارۀ ناخوشی‌های عصر مدرنیته منتشر کرده و مفهوم «افسون‌زدایی» را به چالش کشیده است. روابط کیهانی با بحث از آفرینش‌های ادبی و موسیقایی بزرگ دوران مدرن، می‌گوید روشنگری تصویری ناقص از خویشتنِ انسانی ما ارائه کرد که طبق آن ما موجوداتی خودخواه و حسابگر هستیم که برای هیچ‌چیز جز سود ارزشی قائل نیستیم. در مقابل، هنر رمانتیک می‌تواند آن وجه اجتماعی، کیهانی و متعالی ما را زنده کند که بدون آن نمی‌توانیم زندگی را معنادار بیابیم.
-
دیروز ۱۴:۱۱
چرا حکومت پهلوی فروریخت؟/ با نگاهی به خاطرات علینقی عالیخانی
در گفت‌وگوی او [عالیخانی] ۱۵ خرداد نقطه مهمی در این ماجراست. او از جلسه‌ای می‌گوید که گروهی از کارگزاران دل‌سوز حکومت برگزار می‌کنند تا راه‌حلی بیابند و پیامد این جلسه برکناری تقریبا تمام اعضای آن جلسه است.
-
دیروز ۱۲:۴۰
اراجیفِ روان‌پویشی
نیکلاس سرنینگ، روان‌درمانگر و روان‌شناس با تجربه‌ای است که بیست سال از عمرش را صرف کار درمان، آموزش و تحقیق در حوزۀ روان‌درمانی اگزیستانسیال و روان‌درمانیِ کودک کرده. او در آغاز مسیر، مانند بسیاری از همکارانش، معتقد بود که ریشۀ رنج انسان را باید در تروماهای دوران کودکی جست‌وجو کرد. اما اکنون پس از سال‌ها تجربه، با تردید بزرگی روبه‌رو است. سرنینگ نه‌تنها تکنیک‌های روان‌درمانی را نقد می‌کند، بلکه پیش‌فرض‌های نظری آن را نیز زیر سؤال می‌برد. او حالا می‌نویسد بسیاری از روان‌درمانی‌های رایج شواهد علمی کافی ندارند و در مواردی می‌توانند به افراد آسیب برسانند.
-
۲ روز قبل
دوران کرّ و فرّ پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده
پست‌مدرنیسم را نمی‌توان پدیده‌ای گسسته از مدرنیسم دانست. دوران کر و فر پست‌مدرنیسم در جهان به سر آمده است. تا همین هفت، هشت سال گذشته، لااقل در ایران، دائم از پست‌مدرنیسم صحبت می‌شد، اما الان دیگر این طور نیست. این دوران در غرب مدت‌هاست رو به افول گذاشته است. خیزش دوباره‌ی راست سیاسی در اروپا و آمریکا نشان از همین امر دارد.
-
۲ روز قبل
چه بر سر ژیژک آمده است؟
وقتی اسلاوی ژیژک و جردن پیترسون در سال ۲۰۱۹ تصمیم گرفتند با هم مناظره کنند، در محافل روشنفکری این رویداد را «مناظرۀ قرن» نامیدند. اگرچه قرار بود در این مناظره ژیژک نمایندۀ چپ‌ها باشد، بعد از بحث، خیلی‌ها از اشتراکات فکری او با پیترسون متعجب شدند. در واقع به نظر می‌رسید ژیژک آن‌قدرها هم چپ نیست. این روند در چندسال گذشته تشدید شده است، تا حدی که امروزه خیلی از مطبوعات چپ‌گرا او را تحریم کرده‌اند. گویی این متفکر اسلوونیایی در حال فراموش‌شدن است. آیا واقعاً این‌طور است؟
-
۲ روز قبل
لحظه فاشیستی
در ماه‌ها یا بهتر بگویم در دو یا سه سال اخیر یک حس نوستالژی را در بسیاری از افراد نسبت به گذشته ایران متوجه شده‌ام؛ حسی که شبیه به ایده تونل زمان است، یعنی تونل زده تا به مقصدی که خودش دوست دارد برسد، حال آنکه اصلاً مقصد مناسبی را انتخاب نکرده است و تاریخ و تحولات تاریخی هم به مثابه تونل نیست! اما این حس به شدت در حال فربه شدن است.
-
۲ روز قبل
گفت‌وگو با قدرت احمدیان؛
ناسیونالیسم قومی پیشامدرن در تقابل با ناسیونالیسم مدنی
الگوی مثالیِ بارز و دقیق ناسیونالیسم قومی، فاشیسم هیتلر است. اوج ناسیونالیسم قومی را هیتلر و موسولینی مطرح می‌کنند؛ یعنی مراجعه به هویت‌های تاریخی، نژاد یا برداشت‌های بیولوژیکی که مثلاً یهودی این گونه است یا سیاه‌ها آن مشکل را دارند.
-
۵ روز قبل
خاستگاه‌های ایتالیایی مکتب فرانکفورت
در تابستانی سرنوشت‌ساز در دهۀ ۱۹۲۰، گروهی از روشنفکران آلمانی، از جمله آدورنو و بنیامین، به ناپل سفر کردند؛ شهری که با خیابان‌هایی پرجنب‌وجوش و فرهنگی سرشار از تضاد، مسیری تازه در تحلیل مدرنیته برایشان گشود. این تجربه، با ترکیب شور زندگی و تأملات فلسفی، الهام‌بخش نظریه‌های انتقادی شد و زمینه‌ساز شکل‌گیری مفاهیمی شد که بعدها مکتب فرانکفورت را به یکی از مهم‌ترین جریان‌های فکری قرن بیستم بدل کرد. مارتین میتل‌مایر در کتاب جدیدش، ناپل ۱۹۲۵، تأثیر محیط ایتالیا را بر این گروه از متفکران نشان می‌دهد و ادعا می‌کند که مناظر و مردمان ناپل خاستگاه ازیادرفتۀ برخی از تأثیرگذارترین تحلیل‌های زندگی مدرن هستند.
-
۵ روز قبل
آیا نوسازی در دورۀ پهلوی اول به اقتصاد تولیدی کمک کرد؟
توسعه واردات؛ میراث اقتصادی دوران پهلوی
در شرایطی که شاه به‌طور مداوم از وزرای خود می‌خواست پول و ارز بیشتری برای دولت فراهم کنند تا او کالاها و تجهیزات سنگین مورد نیاز برای پروژه‌های خود را خریداری نماید، استراتژی جایگزینی واردات جاذبۀ خود را از دست می‌داد، به این علت که به بار نشستن آن زمان‌بر و طولانی بود.
-
۶ روز قبل
واقعاً چه چیزی می‌تواند دنیا را تغییر دهد؟
کتاب جدید گال بکرمن، سکوت آرامش قبل از طوفان، اثری است بلندپروازانه که می‌گوید «گفت‌وگوهای چندنفره» یکی از مهم‌ترین آغازگاه‌های هر تغییر بنیادینی در سطح جهان است. او در این کتاب داستان آدم‌های معمولی‌ای را تعریف می‌کند که در راه آرمان‌های خود، روزنامه منتشر کرده‌اند، مطلب نوشته‌اند، یا گروه‌های فیسبوکی و آنلاین راه انداخته‌اند و بالاخره بعد از مدتی، تفکرات رادیکال‌شان نقش خود را بر پیکر تاریخ زده‌اند.
-
۶ روز قبل
دگردیسی شاعرانه و دلنشین شخصیت‌های اساطیری و شاهنامه‌ای در آثار بهرام بیضایی
یک هنرمند خوب تاریخ می‌داند ولی تاریخ‌نگار نیست، با اسطوره‌ها آشناست ولی اسطوره‌نگار نیست. او ویژگی‌های شخصیت‌های تاریخی و اسطوره‌ای را در منابع مختلف و روایت‌های دینی کهن و شاهنامه خوانده است و به یاد سپرده است ولی کار او نقل و انتقال مو به موی آن‌ها نیست. این‌ها در محدوده کاری تاریخ‌نویس یا پژوهشگر اساطیر است.
-
۶ روز قبل
زندگی فلسفی با زندگی غیرفلسفی چه تفاوتی می‌کند؟
زندگی فلسفی، با جست‌وجوی حقیقت و تلاش برای پاسخ‌دادن به پرسش‌های بنیادین، ذهن را به عمق معنا و آگاهی می‌رساند. در مقابل، زندگی غیرفلسفی، تنها به شگفتی‌های زودگذر و مشاهدات پراکنده بسنده می‌کند و از ملالت و بیهودگی رنج می‌برد. اگنس کالارد، استاد فلسفه دانشگاه شیکاگو، در جستاری تأمل‌برانگیز، تفاوت این دو شیوه زیستن را واکاوی کرده و ما را به جرئت پرسیدن دعوت می‌کند: آیا آماده‌ایم تا ذهن‌مان را به چالش بکشیم و معنای واقعی زندگی را بیابیم؟
-
۷ روز قبل
گفت‌وگو با محمدعلی اکبری؛
ابرچالشی به نام فقدان فهم اکنون تاریخی
اکنون نیازمند آن هستیم که با ابرچالش مهم خود یعنی فقدان فهم درست مواجه شویم. آیا کسانی نیستند که فهم درست داشته باشند؟ ای بسا که باشند، اما مشکل گشای ما این نیست، زیرا فهم درست را به نحو جمعی حاصل نمی‌کنیم. آن زمان است که می توانیم به نتیجه درست و علمی برسیم و در موقعیت عمل و حل مسئله قرار بگیریم. باید بدانیم اگر از لحظه طلایی تدبیر بگذرد، آن زمان قوانین تاریخ کار خود را می کنند.
-
۷ روز قبل
اسلاوی ژیژک و خامی متورم!
اسلاوی ژیژک پرسشی را مطرح می‌کند که چرا در سوریه و افغانستان کسی در مقابل حکومت‌های جدید مقاومت نکرد؟ چرا هزاران نفر حاضر بودند از هواپیمای آمریکایی آویزان شوند اما همین افراد حاضر نبودند مقاومت کرده و از کشور خودشان به‌عنوان یک آرمان دفاع کنند؟ این پرسش مهمی است که البته او خیلی‌زود نتیجه‌گیری می‌کند، چون غرب جنگیدن برای آرمان را بی‌معنی کرده و دیگر هیچ آرمان جمعی اهمیت ندارد، درنتیجه غرب و تمدن سکولار به فروپاشی رسیده است.
-
۷ روز قبل
«عدل اکبر» چیست و چه ارتباطی با دوری از افراط و تفریط در معرفت دارد؟
بهترین امور در معرفت اندیشه‌ای این است که انسان نه اهل جربزه باشد نه بلید. نه زودپرواز باشد مثل یک گنجشکی که روی یک شاخه آرام نمی‌گیرد و نه دیرپرواز و کودن باشد.
-
۸ روز قبل
درسگفتار بازخوانی آرا میشل فوکو برگزار می‌شود
حلقه فلسفه پزشکی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درسگفتار بازخوانی آرا میشل فوکو در کتاب «تاریخ جنون» (بخش نخست) را نیمه دوم اردیبهشت ماه به صورت مجازی برگزار می‌کند.
-
۸ روز قبل
نقد و بررسی رابطه دین و دولت در اندیشه کانت
حث از رابطه دین و دولت یکی از مهم‌ترین مباحث عصر مدرنیته میباشد که نتیجه آن نقش مهمی در تحولات سیاسی این دوره داشته است. این مقاله با رویکرد تحلیلی و اسنادی به بررسی این موضوع در اندیشه کانت میپردازد.
-
۸ روز قبل
گفت‌وگو با انزو تراورسو؛
چپ قرن بیست‌ویکم و تقابل با سرمایه‌داری
نولیبرالیسم به مراتب فراتر از یک سیستم اقتصادی است: یک الگوی انسان‌شناختی است بر مبنای سوددهی، فردگرایی، رقابت، شی‌ءوارگی مناسبات اجتماعی، و خصوصی‌سازی امیال. نولیبرالیسم، سوسیال‌دموکراسی را در خود جذب کرده، همان سوسیال‌دموکراسی که نولیبرالیسم را کاملاً درونی کرده و کمونیسم را در مقام بقایای دوران گذشته به محاق برده است.