از عدن تا تبعید (تاریخ حماسی قوم عهد عتیق)
دیوید رال
مترجم: اصغر رستگار
ناشر: چشمه
تعداد صفحه: ۵۸۲ صفحه
قیمت: ۸۰ هزار تومان
دیوید رال (۱۹۵۰) مصرشناس انگلیسی است. از دهه ۱۹۸۰ نظریه‌های در زمینه مصرشناسی پیش کشید که مغایر نظریات رایج بود. نظریه‌ها او به گاه شناسی جدیدی منتهی شد که نتیجهی تجدیدنظر او و عده ای از محققان بدوا در گاهشناسی سنتی مصر باستان (به خصوص سلاطین سلسله‌ها نوزدهم تا بیست و پنجم) و سپس در گاهشناسی سنتی خاور نزدیک باستان بود. دیوید رال این گاه شناسی را در نخستین کتاب خود، آزمونی در زمان: عهد عتیق از اسطوره تا تاریخ (۱۹۹۵)، مطرح کرد. اساس نظریه او بر این شرط استوار بود که اگر تاریخ سلطنت شاهان سلسله‌ها نوزدهم تا بیست و پنجم مصر را تغییر دهیم، شخصیت‌ها اصلی عهد عتیق با آدم‌های که نامشان در یافته‌ها باستان شناسی آمده ( و پیدا شدن این نام ها هیچ گرهی از گره‌ها تاریخ را نگشوده) مطابقت می‌یابند (و در نتیجه بسیاری از گره‌ها تاریخ گشوده می‌شوند.) این نظریه اجزایی از گاه شناسی سنتی فرعون‌ها پیش از سلسله نوزدهم را هم خودبه خود تغییر می‌داد، اما نظریه او هنوز میان محققان مقبولیت عام نیافته است.
لیکن نظریه رال به مصر منحصر نماند. او در دومین کتابش، افسانه: بنیاد تکوین تمدن (۱۹۹۸)، نظریه‌ها جدید دیگری در مورد برخی از روایات عهد عتیق مطرح کرد.
سومین کتاب او، که کتاب حاضر است، در واقع بازگویی روایات عهد عتیق از ابتدای سفر تکوین تا پایان کتاب پادشاهان براساس نظریه‌های است که در آن دو کتاب مطرح کرده بود.
چاپ اول کتاب حاضر، که در سال ۲۰۰۲ با عنوان عهد گمشده منتشر شد و به سرعت به فروش رفت، جنجالی در محافل دانشگاهی برانگیخت و واکنش‌ها موافق و مخالف گسترده ای در میان محققان این رشته داشت. مؤلف در پیش گفتار خود توضیحاتی در این خصوص داده است:
«کتابی که در دست دارید قصه ای است مبتنی بر روایات عهد عتیق، منتها قصه ای که در متن یک زمان شناسی درست قرار گرفته است. برای محافل دانشگاهی نوشته نشده. این کتاب اساس تاریخ روایی قومی‌است که خدای قدرت جویی را می‌پرستید با نام‌ها عدیده، و ما امروز او را با نام یهوه یا یهوه می‌شناسیم. داستان این قوم از محلی به نام عدن در هزاره ششم قبل از میلاد شروع و به ویرانی اورشلیم توسط بابلیان قرن ششم قبل از میلاد ختم می‌شود. داستانی است فوق العاده غنی، متنوع و پیچیده، چندان که آن را «حماسه حماسه ها» و «کتاب کتاب ها» خوانده اند، اما ما این قصه را به زبانی ساده و سرراست نوشته ایم. اگر طالب آن اید که قصه بنی یهوه را در همان قالب کلاسیکش بخوانید، بروید ترجمه انگلیسی کینگ جیمز را بردارید و آن را با تمام «تو» و «تورا»یش بخوانید. اما اگر در عین حال می‌خواهید از زبان یک مورخ امروزی بدانید واقعا چه روی داده، کی روی داده، کجا روی داده و در ارتباط با کدام یک از شخصیت‌ها تاریخی خارج از عهد عتیق روی داده است، این کتاب پاسخ گوی خواسته شماست؛ پس بخوانیدش.
این کتاب یقینا دندان قروچه‌ها فراوانی برخواهد انگیخت، به ویژه در محافل دانشگاهی، اما من هم انتظاری جز این ندارم. من چیزهایی را گفته ام که وجدانم گفت بگو، و باید چیزهایی را از بنیادهای سنت گرا بشنوم که وجدانم گفت بشنو. از کجا معلوم؟ شاید روزی حصارهای این بنیادها نیز، مثل حصار آریحا فروریزد، و سرانجام قبول کنند که «یوشع شهری را ویران کرد که واقعا وجود داشت.»
و در نهایت آنکه «اگر در دنیای باستان سیر می‌کنیم و طالب آن ایم که از وقایع گذشته‌ها دور درک نسبتا درستی کسب کنیم، باید توقعات مدرنیستی خود را کنار بگذاریم و دنیا را از چشم راویان عهد عتیق بنگریم. تاریخ یا الاهیات راویان عهد عتیق، تاریخ آباواجداد این راویان بود. و آباواجداد این راویان، همه خداگونه بودند. کارهایی در حد خدایان می‌کردند و سخنانی در حد خدایان می‌گفتند. دنیای این راویان، دنیایی بود پر از اژدهای هفت سر و دیو شاخ دار و جن دم دار و فرشته بالدار و آسمان چندطبقه پله دار. دنیایی بود پر از معجزه، پر از خدا یا خدایانی که دم به دقیقه از آسمان پایین می‌آمدند و در کار بشر تجسس یا دخالت می‌کردند. محققان این دسته از روایت ها را روایات یا متون «حماسی» خوانده اند و با این نام خواسته اند این دسته از متون را از سایر متون و روایات واقعی و تاریخی» جدا کنند.»