«درآمدی بر فلسفه پزشکی»
پل تامپسون و راس آپشر
مترجم: محمد مهدی هاتف
ناشر: انتشارات سمت
تعداد صفحه: ۲۵۱ صفحه
قیمت: ۲۹ هزار تومان
مترجم در یادداشتی که بر این کتاب نوشته آورده است: « نکتۀ ظریفی که درخصوص متون فلسفۀ پزشکی قابل ذکر است ناهمگنی عمدۀ آن‌ها است، تا آنجا که می‌توان آن‌ها را در دو دستۀ متمایز جای داد. دستۀ نخست که با عنوان متون انتقادی از آن‌ها یاد می‌کنم رسالت خویش را نقد پزشکی مدرن و به پرسش کشیدن جزم‌های تاریخی آن قرار داده است. این متون البته یکدست نیستند.»
هاتف در ادامه می‌نویسد: « دستۀ دیگر متون فلسفۀ پزشکی اما عمدتاً جنبۀ تحلیلی دارند و تمرکزشان را بر تحلیل مفاهیم پایه، روش‌های تحقیق و شیوه‌های استدلال و تصمیم‌گیری در سطوح مختلف علم پزشکی قرار می‌دهند؛ از فعالیت‌های تحقیقاتی و آزمایشگاهی گرفته تا کار بالینی و تشخیص و درمان و مراقبت.»
مترجم در معرفی این اثر می‌نویسد: « کتاب حاضر به‌روشنی به همین دستۀ دوم تعلق دارد و هدف نویسندگان آشناکردن خواننده با مهم‌ترین مسئله‌های فلسفی ناظر به علم پزشکی بوده است ـ مراد از پزشکی در اینجا اعمّ از پزشکی پایه و آزمایشگاهی است که خصلت نظری دارند، و پزشکی بالینی که واجد خصلت عملی است. چنان‌که گفته شد این کتاب محصول مشترک یک فیلسوف و یک پزشک است: پل تامپسون استاد تاریخ و فلسفۀ علم، و راس آپشر استاد پزشکی، هر دو از دانشگاه تورنتو. نتیجۀ این همکاری مشترک متنی است که احتمالاً هم به کار دست‌اندرکاران پزشکی بیاید و هم برای اهالی و علاقه‌مندان به فلسفه قابل استفاده باشد.»
نویسندگان در درآمد این اثر فلسفه پزشکی را بدین صورت تبیین می‌کنند: « بنابر توضیحی که در مقدمه و فصل اول خواهیم آورد، از دیدگاه ما فلسفۀ پزشکی شعبه‌ای است از فلسفۀ علم. به همین دلیل حوزه‌های تحلیلی اصلی فلسفی که مورد بحث قرار می‌گیرند معرفت‌شناسی، متافیزیک و منطق خواهند بود، و اخلاق محوریتی در آن ندارد. روشن است که در دل تمام دعاوی معرفتی و در همۀ کندوکاوهایمان درخصوص جهان پیرامون، ارزش‌ها حضور دارند. اما کاوش در این مسائل، به‌رغم اهمیتی که دارد، با فلسفۀ پزشکی صرفاً مماس می‌شود. یعنی در عین اینکه نباید نادیده گرفته شوند، در کانون بحث قرار نمی‌گیرند.»
نویسندگان در مقدمه در معرفی کتاب آورده‌اند: « ما در این کتاب، پزشکی را از منظری فلسفی مطالعه می‌کنیم. با توجه به نقش برجستۀ پزشکی در جامعۀ امروز، اینکه تاکنون توجه چندانی به فلسفۀ پزشکی نشده است، جای سؤال دارد. تا همین اواخر، نه فیلسوفان علم علاقۀ خاصی به پزشکی نشان می‌دادند و نه موضع قاطبۀ پزشکان درخصوص بررسی فلسفی کارشان همدلانه بود؛ موضعی که از بی‌علاقگی تا خصومت را دربر می‌گرفت.»
کتاب از دوازده فصل تشکیل شده است. فصل نخست به فلسفه پزشکی اختصاص یافته است. فصل دوم به تعریف سلامت و بیماری پرداخته شده است. فصل سوم نظریه‌ها و مدل‌ها در پزشکی است که در واقع در این فصل به مؤلفه‌ای از پزشکی پایه پرداخته شده که تقریباً نظیری در پزشکی بالینی ندارد: ساختار و نقش نظریه‌ها و مدل‌ها.
فصل چهارم ماده‌انگاری و تقلیل‌گرایی در علم پزشکی عنوان دارد. فصل پنجم با عنوان احتمال و تصادفی بودن آورده شده است و فصل ششم علیت و استقرا نام دارد. برخلاف فصل سوم، در فصول هفتم، هشتم و نهم مؤلفه‌هایی از پزشکی بالینی مطالعه می‌شود که به‌ندرت بروزی در پزشکی پایه دارند. در این سه فصل عناصری استخراج شده که به لحاظ فلسفی جالب توجه‌اند؛ با این توضیح که نویسنده در بررسی آن‌ها شیوه‌ای انتقادی در پیش می‌گیرد.
فصل دهم پزشکی از منظرهای اول شخص را مورد بررسی قرار داده است و فصل یازدهم به علوم اعصاب و بیماری‌های ذهنی اختصاص یافته در نهایت در فصل دوازدهم انواع پزشکی‌های مدرن بررسی شده است.
به گفته نویسندگان در فصل نخست این کتاب با عنوان فلسفه پزشکی، «ما در این کتاب با فلسفه پزشکی به مثابه شاخه‌ای از فلسفه علم معامله می‌کنیم؛ در نتیجه نقش چندانی برای اخلاق باقی نمی‌ماند. هرچند موقعیت‌هایی هست که با ان مماس می‌شوود؛ از جمله زمانی که ارزش‌ها بر روش‌شناسی پژوهشی اثر بگذارند یا معرفت پزشکی استلزامات اخلاقی آشکاری داشته باشد.»
در پشت جلد این اثر آمده است: «این کتاب درآمدی است فلسفی بر علم پزشکی، با یان هدف که نشان دهد پزشکی مدرن بر کدام درک فلسفی استوار است و از چه ابزارهای مفهومی در حل مسائل خود بهره می‌گیرد. دایره موضوعات کتاب هم مسائل نظری متداول در پژوهش‌های پزشکی را دربرمی‌گیرد و هم مسائل عملی جاری در پزشکی بالینی را. کتاب محصول مشترک یک فیلسوف و پزشک است: پل تامپسون استاد تاریخ و فلسفه علم و راس آپشر استاد پزشکی، هر دو از دانشگاه تورنتو. نتیجه این همکاری مشترک متنی است که احتمالاً هم به کار دست‌اندرکاران پزشکی بیاید و هم برای اهالی و علاقه‌مندان به فلسفه جالب توجه باشد.»
کتاب حاضر به طور خاص برای متخصصان و پژوهشگران حوزه نوظهور فلسفه علم پزشکی قابل استفاده است و پژوهشگران و دانشجویان فلسفه علم به طور کلی نیز می‌توانند از آن بهره ببرند. علاقه‌مندان به مباحث فلسفه علم به‌ویژه کسانی که در حوزه پزشکی مطالعه می‌کنند نیز در این کتاب مطالب مفیدی خواهند یافت.