فرهنگ امروز : به نقل از روزنامه اعتماد محمدرضا ذوالفقاری|محمدعلی همایون کاتوزیان، دکترای اقتصاد و استاد دانشگاه آکسفورد در پاسخ به اقتراح انجمن جامعه‌شناسی ایران که به مناسبت همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری درباره جامعه ایران در خردادماه امسال برگزار می‌شود، پاسخ‌های زیر را ارسال نمود. روزنامه اعتماد با استقبال از این اقتراح با انجمن جامعه‌شناسی ایران (برگزار کننده همایش) همکاری نموده و پاسخ صاحب‌نظران به این اقتراح را در صفحه اندیشه درج می‌کند.
1. مهم‌ترین ویژگی جامعه ایران در تاریخ معاصر چیست؟
بارزترین ویژگی جامعه ایران، نه فقط امروز بلکه پیش از اینها هم افراط و تفریط و عدم اعتدال در قضاوت و رفتار اجتماعی است. این ویژگی منحصر به هیچ دسته و گروهی نیست، بلکه عمومیت دارد. گفتن ندارد که البته همه آحاد جامعه این ویژگی را ندارند، اما اکثریت بزرگ جامعه مشمول آن هستند. مهم‌ترین ویژگی که آن هم تازگی ندارد کوتاه‌مدتی آن است که بنده در نوشته‌هایم شرح و تحلیل کرده‌ام و شواهد آن از در و دیوار دیروز و امروز می‌ریزد. این دو ویژگی با یکدیگر بی‌ارتباط نیستند.
2. مهم‌ترین تغییر اجتماعی ایران معاصر از دید شما کدام است؟
مهم‌ترین تغییرات اجتماعی، انقلاب بهمن و نتایج آن است. توجه داشته باشید که این تغییرات تک‌وجهی نیستند، بلکه همه وجوه جامعه را در بر می‌گیرند.
3. چه مفهومی مهم‌ترین خصوصیت تغییرات اجتماعی ایران را وصف می‌کند؟
اگر بخواهم در یک کلمه پاسخ دهم آن کلمه «توسعه‌نیافتگی در کل وجوه جامعه» است.