سووشون آیینه روزگار (آشنایی با جامعه‌شناسی ادبی و تحلیل جامعه‌شناختی سووشون)

فاطمه سرمشقی

ناشر: علمی و فرهنگی

تعداد صفحه: ۴۲۶ صفحه

قیمت: ۲۰ هزار تومان

همان‌طور که از نام اثر پیداست این کتاب نگاهی دارد به رمان سووشون با رویکردی جامعه‌شناختی. نگارنده دلایل چندی برای انتخاب این رویکرد برشمرده است: « نخست آنکه سووشون از این چشم‌انداز بسیار تامل برانگیز است و روایتی عمیقاً اجتماعی محسوب می‌شود؛ دیگر آنکه نقد جامعه‌شناختی از شاخه‌های باسابقه و گسترده نقد است که خود  بر بسیاری از شاخه‌های تازه‌تر به شیوه‌های مختلف تاثیر نهاده است و فهم و معرفی آن ضرورتی بنیانی دارد؛ به ویژه بر یکی از شیوه‌های نوآیین نقد که انتظار می‌رود مخصوصا از رهگذر آن به سراغ سووشون برویم یعنی نقد فمنیستی که تقریبا شاخه‌ای نورسته است بر این شاخ کهن‌تر. شاید دقیق‌تر آن باشد که بگوییم از نظر ما سووشون بیشتر از آن قرائت نقد فمنیستی را بر می تابد که می‌توان آن را نقد جامعه‌شناختی- فمنیستی خواند.» با همین رویکرد نگارنده در بخش نخست با طرح اجمالی مناسبت محتمل جامعه و ادبیات، جریان‌های گسترده قرن بیستم را برشمرد و برسه تن لوکاچ ، گلدمن و باختین تاکید کرد. سپس تلاش کرد در سووشون ربط و نسبت‎های گوناگون روایت را با جامعه بسنجد. سپس در معرفی نقد فمنیستی به رهیافتی تکیه کرد که در نقد ادبی جایگاه و اهمیت ویژه داشت. به همین واسطه بررسی آراء ویرجینیا وولف را برگزید. سپس سووشون را از ین زاویه نگریست که این رمان به عنوان نخستین رمان نگاشتة یک زن ایرانی و در عین حال دارای قهرمان داستانی زن چه مایه از روایت‌های دیگر متمایز است؟روایت و راوی چگونه موقعیت و وضعیت زن ایرانی را گزارش می‌دهند و چگونه حال و روز او را داوری و نقد می کنند؟ و آیا خود این نقد-نقد دانشور و راوی رمان و زری- را می‌توان نقادی کرد؟