نگاهی به کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم؛

مشروطه خارج از تهران

به باور ونسا مارتین با شروع سده بیستم بسیاری از کسانی که مسائل و مشکلات زمانه خود را به زبان دین بیان می‌کردند، در دوره پهلوی به چهره‌هایی سکولار بدل شدند و کسانی هم که در دوره پهلوی بالیده و پرورش یافته بودند هم سکولاریسم را راه و روش طبیعی نگاه به مسائل سیاسی و نقش مذهب می‌دیدند. بااین‌حال، حتی در دوره‌ای که کشور تحت تأثیر نهادهای سیاسی، افکار و اندیشه‌ها و آموزش‌های جدید، به‌ویژه آموزش‌های علمی و تکنولوژیک عمدتاً غربی قرار گرفت، بسیاری از کسانی که به انتخاب خود و با اشتیاق آن آموزش‌ها را فرا گرفته بودند هویت ملی شیعی خود را کماکان حفظ کردند.