پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ امروز

تاملاتی در باب یادگیری زبان مادری در مدارس؛

آموزش زبان‌های محلی تکلیف دولت نیست

هرچند در برخی از اسناد بین‌المللی، بر حق اقلیت‌ها در یادگیری زبان مادری تصریح شده است، اما آموزش زبان اقلیت‌ها - و به طریق اولی آموزش به زبان مادری برای اقلیت‌ها - چه از منظر حقوق بین‌المللی و چه از منظر حقوق داخلی، تکلیفی برای دولت نیست و بنابراین مطابق تعریفی که پیش از این آمد، این دست‌ حقوق، آزادی (به‌معنای حقوقی که در قبال آن تکلیفی نیست) تلقی می‌گردند.

گفت‌وگو با  محمد دبیرمقدم در خصوص مخالفت او با تغییر در خط فارسی؛

فرهنگستان چشمش را بر حقایق نمی‌بندد

در کشورهای آسیایی که بالاترین میزان سطح سواد را دارند، مانند ژاپن، کره‌ی جنوبی و تایلند خط‌هایشان براساس معیارهای جهانی و غربی کارآمدی یا سادگی بالا ندارد. در این کشورها، کارآمدی و سادگی خط که خواندن را تسهیل می‌کند، امتیاز چندان بالایی نمی‌گیرد. می‌خواهم نتیجه بگیرم که تناسبی بین سطح سواد و خط تغییریافته گزارش نشده است.

گفت‌وگو با کوروش صفوی درباره‌ ایده تغییر خط فارسی؛

از صحبت من سوءبرداشت شد

مسئله‌ خط فارسی  باید مسئول داشته باشد. بهترین جایی که می‌تواند این کار را کند مگر فرهنگستان زبان نیست؟ چرا به این دست نمی‌زنند. بهترین متخصصان همین الآن اعضای فرهنگستان‌اند. از دکتر دبیرمقدم، دکتر ثمره، دکتر صادقی و... همه‌ این‌ها غول‌های زبان‌شناسی‌اند. خود آن‌ها متوجه‌اند که نمی‌شود به این دست زد که دست نمی‌زنند و برای آن قانون نمی‌گذارند.

یادداشت رضا داوری اردکانی به مناسبت سالگرد تأسیس شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

قانون وصف مقصد و مقصود نیست بلکه راهنما و مددکار اهل طریق است

دیگر مشکل بزرگ شورای عالی انقلاب فرهنگی به رابطه ­اش با دانشگاه و مدرسه و سازمان های فرهنگی بازمی­ گردد. شورا به ساز آن سازمان ها گوش نمی­ کند. آنها هم شاید مقابله به مثل می­ کنند. اینکه کدام حق دارند در اینجا اهمیت ندارد.

تحلیلی بر اصلاح مدل رسانه‌ای و بهبود وضعیت مطبوعات در ایران؛

رسانه‌های ایران در منظومۀ نظام رسانه‌ای جهانی

شیوع رسانه‌های جناحی (همانند مطبوعات دولتی، شبه‌دولتی و جناحی در ایران)، تمایل به ابزارسازی رسانه‌ها توسط نخبگان سیاسی و اقتصادی (مدیریت مطبوعات در اختیار نخبگان درون نظام قدرت و یا جریان‌های سیاسی) و استفاده از آن‌ها به‌عنوان ابزار چانه‌زنی، مداخلۀ مکرر و محدودیت فراگیر دولت در نظام رسانه‌ای، توسعۀ کمترحرفه‌ای مطبوعات و نقش غالب قدرت سیاسی در توسعۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خبری نسبت به نظام بازار موجب شده است تا بازنگری در سیاست‌های رسانه‌ای کشور به‌منظور بهبود نظام مطبوعات به مدلی کارآمد و کیفی به یک ضرورت برای نظام ارتباطی کشور تبدیل شود.

نظام معانی دانشگاه ایرانی؟!

توهمات شبه دانشگاهی صرفا در شخصیت برخی از اساتید بروز نخواهد یافت بلکه ممکن است در برخی از دانشجویان مقطع تحصیلی لیسانس و فوق لیسانس و دکتری این پدیده وارد شود و این قشر به جای تحصیل و مطالعه و درس خواندن، صرف عکس یادگاری و عکس گرفتن و کپی یا فوروارد کردن از مطالب و کتاب هایی که نه یکبار خوانده اند و نه مفاهیم این کتاب ها را درک کرده، تمام وقت مفید خود را به هدر دهند و یا در کتاب سازی هایی صرف ‌کنند، که صرفا با رزومه سازی به دنبال چهره سازی علمی از خویش شوند

فناوری‌های نوین ارتباطی و نهادزدایی از نهاد مدرسه؛

مرگ مدرسه یا آیندۀ مدرسه؟

فناوری‌های نوین منجر به تغییر از کلاس‌های ساختارمند به کلاس‌های کمتر ساختاریافته ‌شده است؛ در نتیجه معلمان و دانش‌آموزان دیگر نمی‌توانند به کلاس درس مثل گذشته نگاه کنند. شاید بتوان گفت فناوری‌های نوین ارتباطی منجر به تغییر در مناسبات انسانی یادگیری می‌شود: دانش‌آموز دیگر در کلاس درس با سکوت خود درس را یاد نمی‌گیرد، بلکه در کشف دانش مشارکت دارد.

دربارۀ طفل یتیم جامعه‌شناسی ادبیات در ایران؛

«جامعه‌شناسی ادبیات» یا «اجتماعیات در ادبیات»

جامعه‌شناسی ادبیات در ایران تا مدت‌ها به‌صورت «اجتماعیات در ادبیات» تدریس می‌شد. چنان‌که می‌دانیم، کانون توجه جامعه‌شناسی ادبیات، رابطۀ میان اثر هنری، مخاطبانش و ساختار اجتماعی‌ای است که اثر در آن تولید و درک می‌شود و می‌خواهد ببیند یک اثر ادبی چگونه در شرایطی خاص به وجود می‌آید و سنت‌های فرهنگی و ترتیبات اجتماعی چه تأثیری بر تخیل نویسنده می‌گذارند. اما در «اجتماعیات در ادبیات» کوشش بر این است که ببینیم نویسنده یا شاعر چگونه مفاهیم جامعه‌شناسی را به زبان ادبی بیان کرده‌اند.

ناهید غنی/ تاریخ یک ملت تا چه اندازه در ساختار هویت فرهنگی او دخیل است؟

انکار فرهنگ ایرانی، انکار خرده‌فرهنگ‌های ایرانی است

نیروی آموزش‌گر تنها نباید یک گویشور با تحصیلات تربیت معلم باشد، باید از ساختار دستوری و واژگانی و نحوه تدریس آن گویش و ارتباط آن با گویش‌های دیگر و با زبان فارسی مطلع باشد. این در حالی است که بهترین گزینه می‌توانند گویشوران فارغ‌التحصیل فرهنگ و زبان‌های باستان باشند اما چند نفر از آنها جذب شده‌اند، فعالان زبان مادری استان‌های مختلف آیا زمینه‌های لازم را فراهم کرده‌اند یا فراهم می‌بینند؟ به صرف مطرح کردن یک خواسته ولی در عین حال بی‌برنامه بودن و انکار هویت خود به اسم قوم‌گرایی، متاسفانه نمی‌توان به مطلوب رسید.

گزارشی از سخنرانی حبیب‌اله فاضلی در همایش اصل ۱۵ قانون اساسی؛

دوگانه زبان پدری و مادری در قوانین اساسی ایران

طی سه دهه گذشته بویژه پس از جنگ تحمیلی این اصل سه دسته روایت را به خود دیده است، روایت تاریخی، حقوقی و سیاسی. دو روایت نخست می‌توانند غایات اصل را منعکس کنند اما روایت سیاسی که بر منطق «دوست- دشمن»/ (زبان ملی – زبان محلی) استوار است و توسط گروه‌های نژادگرا و تجزیه‌طلب ارایه می‌شود خوانشی غیرعلمی، ساختارشکنانه و ضدتاریخی است. به نظرم باید همانند هوبرت شلایشرت کتابی با عنوان «شگردهای بحث با قوم‌گرایان» نوشته شود، قوم‌گرایان در بهترین حالت همه تاریخ و فرهنگ ایران را اپوخه می‌کنند و با حال‌گرایی رادیکال (Presentism) نه به گذشته متعهدند و نه به آینده.

دربارۀ نشر کتاب داستان در ایران؛

حال ما بالقوه خوب است

پررنگ‌ترین عقب‌ماندگی صنعت نشر کتاب‌های داستانی ما بهره نجستن از ویراستارانی کارکشته و سرنوشت‌ساز است. چه بسیار روایت‌ها خوانده‌ایم از روابط نویسندگان غولی چون همینگوی و فیتزجرالد و تونی موریسون و غیره با ویراستارانشان که اگر نبودند این‌ها نیز به این قدوقامت درنمی‌آمدند. ظهور جدی ویراستاران فنی -و نه ادبی و محتوایی و ساختاری- در صنعت نشر ایران از اواسط دهۀ ۳۰ و در انتشارات فرانکلین اتفاق افتاد، اما امروز که به اوضاع نشرمان نگاهی می‌اندازیم، می‌بینیم چندان فراتر از آن زمان نرفته‌ایم.

تحلیلی بر اصلاح مدل رسانه‌ای و بهبود وضعیت مطبوعات در ایران؛

ضرورت یک بازنگری

شیوع رسانه‌های جناحی (همانند مطبوعات دولتی، شبه‌دولتی و جناحی در ایران)، تمایل به ابزارسازی رسانه‌ها توسط نخبگان سیاسی و اقتصادی (مدیریت مطبوعات در اختیار نخبگان درون نظام قدرت و یا جریان‌های سیاسی) و استفاده از آن‌ها به‌عنوان ابزار چانه‌زنی، مداخلۀ مکرر و محدودیت فراگیر دولت در نظام رسانه‌ای، توسعۀ کمترحرفه‌ای مطبوعات و نقش غالب قدرت سیاسی در توسعۀ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خبری نسبت به نظام بازار موجب شده است تا بازنگری در سیاست‌های رسانه‌ای کشور به‌منظور بهبود نظام مطبوعات به مدلی کارآمد و کیفی به یک ضرورت برای نظام ارتباطی کشور تبدیل شود.

گفت و گو با محمد مهدی فرقانی، رئیس کارگروه فرهنگ، ارتباطات و رسانه شورای تحول عوم انسانی؛/ لزوم اجتناب از فرم گرایی

با بخشنامه و حتی با پیش بینی عناصر تشویقی خاص نمیتوان به نظریه پردازی رسید. نظریه پردازی باید روی یک بستر تاریخی شکل گرفته و پیش برود و نظریه پرداز باید امنیت کافی و لازم را از هر حیث داشته باشد تا با یک تفکر انتقادی هم تولید نظریه کند و هم ابطال پذیری نظریه خود را احیانا شاهد باشد.

همبستگی ملی و آموزش عالی با تاکید بر زبان مادری؛

آموزش زبان مادری؛ حقوق طبیعی،حقوق و آزادی ها

دولت ها خواسته شده است که از تکلم و استفاده شهروندان از زبان محلی شان «جلوگیری نکنند» ولی این ماده در حقیقت ماهیت سلبی دارد یعنی برای دولتها تعیین نمی کند که در قبال اقلیت های زبانی چه باید کرد، بلکه دولت ها فقط از برخی امور نهی می شوند یعنی "نباید کردها" احصا شده اند. بنابراین حقوق قراردادی بین الملل (در متون مادر و اصلی) هم از چیزی به اسم حق زبان مادری خبر نمی دهند.

تبیینی از نگرش فرهنگستان علوم اسلامی قم در باب جامعه و تمدن اسلامی؛

تکامل اندیشۀ دینی در مواجهه با مدرنیته

موضع این جریان در قبال آسیب‌شناسی و ارائۀ راهکار آن است که مشکلات کنونی جامعۀ ایران بعد از انقلاب به‌عنوان داعیه‌دار تأسیس و بنای یک جامعۀ دینی عمدتاً زاییدۀ ناهمخوانی فرهنگ اسلامی و فرهنگ مدرنیته از یک‌سو، تعارض میان سنت‌های اجتماعی جوامع اسلامی با الگوهای توسعۀ غربی از سوی دیگر است؛ ازاین‌رو تنها راه برون‌رفت از این معضلات، حرکت به‌سوی ایجاد جامعه‌ای نوین است که توسعه و تحولات اجتماعی را در راستای تحقق همه‌جانبۀ ارزش‌های اسلامی هدایت کند.

مقصود فراستخواه؛

آزادی علمی

معنای آزادی علمی این خواهد بود که اعضای هیأت علمی بتوانند آزادانه به تحقیق و تولید دانش بپردازند؛ هرچند فرایندها یا فراورده‌های پژوهشی آنان خوشایند مدیران دانشگاهی مانند مدیر گروه، رئیس دانشکده و دانشگاه و... یا دولت یا سازمان رسمی ایدئولوژیک، مسلکی و مذهبی و مانند آن نباشد.همچنین معنای آزادی علمی این خواهد بود که دانشجویان در انتخاب محل و رشته مورد علاقه خود برای تحصیل، در طول مدت تحصیل، انتخاب واحدها، انتخاب مدرس و ... از آزادی لازم و کافی برخوردار باشند.

نقدی از رضا داوری اردکانی به جایزه جهانی مصطفی(ص)؛

داوری نوبل اسلامی

در جهان کنونی اعطای جایزه می‌تواند رسمی تقلیدی و تکراری و نوعی ادای وظیفه اداری و اجرای مقررات باشد. برای اینکه چنین نباشد باید فکر کنیم که این کار چه لزومی دارد و ما به آن چه نیازی داریم و اگر از رسم جهانی پیروی می‌کنیم غافل نباشیم که بسیاری از مراسم پرشکوه تشریفاتی در زمان ما با اغراض سوداگری برگزار می‌شود ولی پیداست که ما در کار اعطای جایزه قصد و غرض سوداگری و بهره‌برداری تبلیغاتی نداریم و صرفا برای شرکت در یک رسم خوب و رعایت ادب و حفظ حرمت صاحبان دانش و هنر و معرفت و خردمندی در این کار وارد شده‌ایم.

بهزاد جامه بزرگ/ گزارشی از نشست نقد و بررسی کارنامه مجله فرهنگ امروز در پژوهشگاه علوم انسانی(۴)؛

در میان دانشگاه و جامعه ایستاده‌ایم

اینکه محتوای مجله‌ای مثل فرهنگ امروز با رویکردی فلسفی و تاریخی (به گفتۀ دکتر نمک‌دوست) پیوندش با موضوعات بیرونی نمایان نیست، برای فرهنگ امروز که بین ژورنالیسم و فلسفه ایستاده است، نکتۀ لزوماً منفی‌ای نیست، هرچند که ما هم در فرهنگ امروز تولید محتوای مجله را در خلأ انجام نمی‌دهیم...

کاربست نظریه و بحران پایان‌نامه‌نویسی در رشتۀ تاریخ(۲)؛

نگاه صورت‌گرایانه و فرمالیستی به طرح‌نامه‌ها

بخشی از مشکلات ناشی از نگاه صورت‌گرایانه و فرمالیستی به طرح‌نامه‌ها یا پروپوزال‌هاست. در واقع اصرارهای نهادی و الزامات ساختاری دانشکده‌ها و قالب‌های بسته و یک‌شکل و ازپیش‌طراحی‌شدۀ این پروپوزال‌ها امکان ابداع و خلاقیت را از میان می‌برد. در برخی از این پروپوزال‌ها، اغلب اصرار می‌شود حتماً از یک چارچوبۀ نظری استفاده شود. بنابراین دانشجویان ناخواسته در دام نظریه‌ها گرفتار می‌شوند، بدون آنکه پایانه‌نامۀ آن‌ها بتواند نسبتی روش‌مند و عالمانه با این نظریه‌ها پیدا کند.

نگاهی به دروس جدید مقطع کارشناسی علوم سیاسی؛

اسلامی‌سازی علوم سیاسی؟!

کارگروه باید به این نکته توجه ورزد که اسلامی‌سازی علوم سیاسی با افزایش تعداد دروس اسلامی متحقق نخواهد شد، چنین رسالتی مستلزم افزایش کیفیت دروس مزبور است، امری که با تعریف کردن پروژه‌های تحقیقاتی، تشویق به نگارش کتب و مقالات، اعطای جوایز و بورس‌های تحصیلی در حوزۀ معارف سیاسی اسلامی میسر خواهد بود؛ و این فرایند هم‌اکنون تا حدی در جریان است.

کاربست نظریه و بحران پایان‌نامه‌نویسی در رشتۀ تاریخ(۱)؛

مواجهه با یک بحران

تردیدی نیست که تحول دانش تاریخ و رشد کیفی پژوهش‌های تاریخی نیازمند رشد معرفت تاریخی، تحول روش‌های تحقیق در تاریخ، استفاده از تجربه‌ها و یافته‌های علوم دیگر، روابط علمی با نهادهای پژوهشی در خارج از ایران، رشد آگاهی‌های اجتماعی، گام نهادن در میدان مطالعات میان‌رشته‌ای، بین‌رشته‌ای و فرارشته‌ای و انبوهی از مسائل دیگر است.

گفتاری از سارا شریعتی (۲)؛

علوم انسانی خصلتاً مزاحم است

اگر همین دو نکته را (نقد و فاصلۀ انتقادی و رفلکسیویته را که خود من را هم مشمول همان نقد می‌کند) به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی در نظر بگیریم، درمی‌یابیم که این علوم خصلتاً علوم مزاحم و دردسرسازی هستند، علومی هستند که نظام‌های موجود اصولاً آن‌ها را نمی‌پسندند؛ به این دلیل که موضوع ارجح این علوم این است که نظم را به چالش بکشند و مورد نقد قرار دهند. در نتیجه یک دوگانه‌هایی داریم در علوم انسانی و علوم اجتماعی که یکی از معروف‌ترین آن‌ها دوگانۀ مارکس است.