پایگاه اطلاع رسانی فرهنگ امروز

منافع ملی در گرو حمایت از جریان تاریخ‌نگاری مستقل است/ رشد چشمگیر موسسات آرشیوی پس از انقلاب اسلامی

مجید تفرشی گفت: اگرچه تعداد آرشیوها نسبت به قبل از انقلاب به چندین برابر افزایش یافته یا حجم اسناد آزاد شده 500 برابر شده باشد، تا زمانی که محققان نمی‌توانند به اسناد آرشیوی داخلی به عنوان حق عمومی نگاه کنند، باعث می‌شود که اسناد به شیوه ویژه‌خواری و رانت مورد استفاده قرار بگیرد.

حکیم عصیان و اعتراض

داریوش شایگان اندیشمند معاصر ایرانی، پنج اقلیم حضور را نام می‌برد که هر یک نحوه‌ای از گشودگی فرد ایرانی از رهگذار زبان فارسی به هستی را آشکار می‌سازند.

سیاست و شریعت در ایرانِ شیعی / زهرا قزلباش

قدیمی‌ترین شهر شیعه‌نشین ایران قم است که حدود 83 یا 94 هجری بنا شده و گروهی از اشعریان کوفه که عقاید شیعی داشتند به آنجا مهاجرت کردند و شیعه در آنجا نضج گرفت.

نشانه‌شناسی مونس‌العشاق سهروردی

دانشمندان از قدیم به دانش نشانه‌ها توجه داشته‌اند و سخن را به نظم، نثر و شعر تقسیم کرده‌اند یا در ریاضیات اعداد را به زوج، فرد، گویا و اصم نامیده‌اند. آنچه امروز به عنوان دانش نشانه‌ها می‌شناسیم در پی علم نشانه‌ها در قدیم است.

فلسفه تطبیقی درگفتگو با دکتر مهدی دهباشی

وایتهد به اصالت کثرت واقعی معتقد است که در آن هر حادثه‌ای برآیند منحصر به‌فرد مجموع تأثیراتی است که به او رسیده، یعنی وحدت لاحقی است که از کثرت سابق شکل یافته است. در صورتی که صدرا اصالت را به وحدت می‌دهد و کثرت را از شئون وحدت حقه حقیقیه می‌داند.

رنسانس، مدرنیته و زیبایی / حسن بلخاری

تعریف کانت از زیبایی چنین بود که پدیده‌های زیبا اعم از طبیعی و هنری لذت خاصی را در ما به‌وجود می‌آورند. این لذت یک امر درونی و ذهنی است؛ بنابراین نمی‌توان احکام ذوقی را کاذب دانست، زیرا بر پدیده‌های بیرونی دلالت ندارند و به ‌هیچ‌ وجه به دانش مربوط نمی‌شوند؛ لیک با وجود این، می‌توان پدیده‌های زیبا را تحلیل کرد

اقتراح انجمن جامعه‌شناسی از اسدالله نقدی درباره تغییرات اجتماعی ایران

گذار شهری با بیم‌ها و امیدهای درهم تنیده

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جامعه ایران در طول ۱۵۰سال گذشته حرکت تناوبی بین سنت و تجدد و قدرت این دو نیرو در هماوردی اغلب تحولات مهم معاصر از جمله انقلاب مشروطه، دوران نوسازی اول، کودتای ۲۸مرداد و نوسازی دوم، انقلاب اسلامی و جنبش‌های متعاقب آن و نیز تحول بعدی و مستمر و هنوز ساری و جاری، عدم درک درست، همزمان و متعادل از دو رویه بورژوازی تمدن غرب (علم و مدنیت و وجه و صورت استعماری آن) بوده است.

وقتی زنان فلسفه می‌ورزند| محمدسعید عبداللهی

جنگ جهانی دوم درآستانه آغاز بود که الیزابت آنسکوم، فیلیپا فوت، مری میجلی و آیریس مرداک پا به آکسفورد گذاشتند. در آن دوران، از آنجایی که مردان به جبهه فراخوانده می‌شدند، فرصتی پدید آمد تا زنان بیشتری به دانشگاه راه یابند، اساتید نیز توانستند به دانشجویان دختر خود توجه بیشتری داشته باشند. اگرچه دختران بسیاری در آن دوران پا به آکسفورد گذاشتند، اما برای چهار نفر، سرنوشت متفاوتی رقم خورد. کتاب پیش رو ماجرای این چهار دانشجوی آکسفورد را شرح می‌دهد.

تأملی در یکی از تأملات محسن رنانی| محمد علی عسگری

چندی پیش محسن رنانی در مطلبی که تحت عنوان «به زخم‌های ایران سلام کنیم» در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، از پایان روشنفکری گفت و نوید یک شروع تازه را از جانب زنان داد. یک زایمان بزرگ اجتماعی که در حال وقوع بوده و هیچ قدرتی قادر به جلوگیری از آن نیست. او در این ارتباط از زنان شاخصی نام برد که به گمان وی درحال ایجاد تغییرات و دگرگونی‌های اساسی در جامعه بوده و دارند نه تنها جای روشنفکران که جای مردان را نیز پر می‌کنند.

عشق در شاهنامه با محوریت زن

استاد ادبیات فارسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) گفت: بابیان اینکه در شاهنامه نوعی نگاه بشری به زن شده است، اظهار کرد: در شاهنامه کسانی که به‌عنوان معشوق انتخاب می‌شوند؛ ایرانی یا تورانی، داخل یا خارج از مرزها، زن پیران ویسه یا دختر افراسیاب، فرقی نمی‌کند، هرگز زنان سخیفی نیستند بلکه زنان شاهنامه بانوانی متعالی هستند.

دلواپسی‌هایی برای زبان «ملی»

در همایش روز «پاسداشت زبان فارسی» با بیان فرصت‌ها و تهدیدهایی درخصوص زبان فارسی، اسنادی در رفع شبهاتی درخصوص شاهنامه ارائه شد و همچنین جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی رونمایی شد.

تقدیس تفکر، مرگ آن است

زیبایی‌شناسی به عنوان یک شاخه مطالعاتی مستقل مبحثی نسبتا جدید و متاخر در حوزه مطالعات نظری است، اگرچه متفکران و فیلسوفان از دیرباز به مفهوم امر زیبا، چیستی زیبایی و ویژگی‌ها و شاخصه‌های آن پرداخته‌اند.

حکمت حکیم| عظیم محمودآبادی

حکیم سنایی غزنوی در زمره حکیمانی از ایران زمین قرار دارد که تاثیرِ او در آثار پسینیانش نیز مشهود است. او از جمله بزرگانی است که بزرگ‌پروری کرده و سروده‌هایش در نسل‌های بعد و بعدتر نیز از الهام بخشی بالایی برخوردار بوده است. شاید پیش از هر چیز ذکر این نکته لازم باشد که گرچه سنایی و نظایر او در تاریخ ادب و فرهنگ ایرانی – اسلامی، «شاعر» خوانده می‌شوند، اما واژه «شاعر» نباید ما را بفریبد و از وجه اندیشه‌ای این بزرگان غافل شویم.

بود و نبود زمینه و امکان زیست مومنانه در روزگار مدرن

زبان غالب بر همه زیست‌های مومنانه و تجربه‌های زیسته مؤمنان زبان زندگیست.مراد از زبان زندگی زبان زنده است. زبان گرم تجربه زیسته انسان مؤمن است. این زبان زندگی بر زبان استدلال غالب و چیره است.

«مساله خواندن در ایران» در گفت‌وگو با تقی آزاد ارمکی

تقی آزاد ارمکی می‌گوید: عمومی کردن یک عنصر در حوزه فرهنگ خطاست و در همان‌جاست که ابتذال و مرگ آن شروع می‌شود؛ اما می‌شود این بحث را مطرح کرد که چرا کسانی که باید کتاب بخوانند و به دانش حرفه‌ای نیاز دارند و همچنین در عرصه فرهنگ و کنش فرهنگی فعالیت می‌کنند، کتاب نمی‌خوانند؟

نگاهی گذرا به اجتهادات دینی پیرامون جایگاه زن در فضای فرهنگی جهان عرب| حیدر حب‌الله

در ابتدا بحث و گفت و گو در موضوع زن همواره بین دو جریان بوده است: جریان آزادی زن که متأثر از تجربه غربی است و در بسیاری از موارد خارج از چارچوب متون دینی و در مواردی خارج از اصل نگاه اسلامی به این موضوع می‌اندیشد و جریان دفاعی که به دنبال دفاع از مفاهیم اسلامیِ برخاسته از متون دینی و تجربه اجتماعی و عادات مردم است. ولی در مرحله بعدی به‌ویژه از یک چهارم پایانی قرن بیستم تا به امروز سه جریان را شاهد هستیم.

مسلمان شدن ایزوتسو سیاسی بود، نه دینی/ نخستین مواجهه ژاپنی‌ها با اسلام

بهمن ذکی‌پور ضمن اشاره به تاریخچه آشنایی ژاپنی‌ها با دین اسلام اظهار کرد: ایزوتسو در کنار زبان عربی، اسلام را هم یاد می‌گیرد تا اینکه ‌توسط عبدالرشید به اسلام ایمان می‌آورد. البته به نظر من این اسلام آوردن دینی نیست بلکه سیاسی و در جهت آرمان‌های دولت ژاپن بوده است.

پرسش‌ و پاسخ مکتوب با مازیار بهروز

تفاوت اصلی سوسیال‌دموکراسی با کمونیسم در دو محور اساسی جلوه‌گر شد. کمونیسم خواهان گذر از نظم سرمایه‌داری و ایجاد نظام شورایی (ولی در اصل سیادت حزب کمونیسم) بود و بنابراین لیبرال‌دموکراسی را مردود شناخته و «دیکتاتوری پرولتاریا» را جایگزین آن نمود.

بررسی و نقد کتاب «روش فهم و کنش اجتماعی انسان»

نظام چند پارادایمی در روابط بین‌الملل

انتشار آثاری با مضمون «کتاب درسی» (Text Book) در سال‌های اخیر یکی از تحولات مربوط به نشر کتاب‌های دانشگاهی در کشورمان بوده است. هدف از چاپ این‌گونه آثار، در درجه نخست، آشناسازی خوانندگان‌شان با دستاوردهای موجود در زمینه‌های مختلف علمی-‌دانشگاهی بوده است. مطالب این تالیف‌ها یا ترجمه‌ها بیشتر جنبه تخصصی دارند و البته به یک رشته خاص محدود نمی‌شوند.

اقتراح انجمن جامعه‌شناسی از بیژن عبدالکریمی درباره تغییرات اجتماعی ایران

گسست تاریخی از سنت فکری و فرهنگی خویش

فهیمه نظری

هرچند می‌توان درخصوص معانی یکایک واژگان و مفاهیم پرسش شما کنکاش مفهومی کرد، اما شاید کلیدی‌ترین مفاهیم در پرسش مذکور مفهوم «معاصر» و به تبع آن تعبیر «تاریخ معاصر» باشد.

نگاهی به کتاب در ستایش تمدن اسلامی-مسیحی

خدمات متقابل اسلام و مسیحیت

کتاب در ستایش تمدن اسلامی-مسیحی اثر ماندگار ریچارد دبلیو بولت، استاد برجسته تاریخ دانشگاه کلمبیا است. بولت به‌واسطه نظریات عالمانه و میانه‌روانه‌اش، هم در عرصه جهانی شهرت دارد و هم جهان اسلام و ایران شخصیتی شناخته شده و مورد احترام است. کتاب او در زمره بسیاری از تلاش‌هایی ارزیابی می‌شود که در دو دهه اخیر برای جلوگیری از رویارویی تمدنی اسلام و غرب نوشته شد.

خدای موّرخ یا خدای قصه‌گو؟| علی زمانیان

وقتی قصه‌های متون مقدس، منجمله، قصه‌ی پیامبران و یا داستان خلقت را در قرآن و سایر کتب مقدس ادیان می‌خوانیم، چه برداشتی از آنان داریم؟ آیا آنان را یک گزارش تاریخی می‌یابیم و یا آن‌ها را نه یک متن تاریخی که در قالب یک قصه فهم می‌کنیم؟ به تعبیر دیگر، آیا خدا را در مقام راوی تاریخ و گزارشگر واقعیت‌ها می‌نشانیم و یا او را در موقعیت قصه‌گو می‌بینیم؟

زبان نوشتاری و وحدت ملی

رواج شکسته‌نویسی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، موجب شیوع آن حتی در برخی آثار جدی شده است، به گونه‌ای که شماری تصور می‌کنند، باید همین گونه نوشت و برای کار خود دلایلی ارایه می‌کنند و از نزدیک شدن زبان گفتار و زبان نوشتار سخن می‌گویند.

سرراست و بدون تعارف مثل هیوم

دیوید هیوم در میان متخصصان و آشنایان فلسفه چهره‌ای محبوب و بسیار مورد ارجاع است. حتی سرسخت‌ترین منتقدانش هم او را به علت صداقت و بیان سرراست و روشن و صریحش می‌ستایند. او فیلسوفی است که به هیچ عنوان نمی‌توان نادیده‌اش گرفت و نقشی بسیار موثر و کلیدی در تاریخ فلسفه دارد. تاثیرگذاری هیوم تنها در وجه سلبی کار او یعنی تشکیک‌های جدی و انکارناپذیرش در برخی مسلمات فلسفه‌های پیشین نیست.

فیلسوف نابهنگام

فلسفه غربی از آغاز تا به اکنون مسیری پیوسته طی کرده، به‌طوری که هر مکتب و رویکردی از دل مکاتب و رویکردهای قبلی، چه در مقام نتیجه و چه به مثابه واکنش، سربرآورده است. اما در این میان برخی از فلاسفه همچون نقطه عطفی تلقی می‌شوند که قرن‌ها اندیشه‌ها را از خویش متأثر می‌سازند و ثمرات پرشماری به بار می‌آورند، و در عین حال چالش‌های برآمده از چنین اندیشه‌هایی نیز کم شمار نیست.دیوید هیوم تا حد زیادی چنین فیلسوفی است.

خاستگاه‌های غربی اسلام

ظریه‌ی شگرفی که ساموئل هانتینگتون استراتژیست و متفکر بزرگ امریکایی تحت عنوان نبرد تمدن‌ها ساخت و پرداخت، صرفا ناظر بر خط‌کشی‌ها و بقول هانتینگتون “گسل”‌های مابین تمدن‌های بزرگ معاصر بود. البته گرچه فی‌المثل هانتینگتون مطلقا به منشا و تبار تاریخی-جغرافیایی تمدن مسلمین نپرداخت اما اینک در پرتو پژوهش‌های تاریخی جدید در مناطقی از خاورمیانه که متمرکز بر سنگ‌نوشته‌ها و پاپیروس‌های به جا مانده از قرن‌های ششم تا هشتم میلادی است، مورخان حرف‌های تازه‌ای در این باب دارند.

شأن وجودی و معرفت‌شناختی زیبایی در فلسفه سهروردی بررسی می‌شود

دهمین و یازدهمین نشست‌های درس گفتارهایی درباره سهروردی با عنوان «شأن وجودی و معرفت شناختی زیبایی در فلسفه سهروردی» چهارشنبه ۲۱ و ۲۸ اردیبهشت در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار می‌شوند.

مقصود فراستخواه:علم به عالمان و دانشگاهیان سپرده شود

مقصود فراستخواه، استاد مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی معتقد است که دانشگاه یک نهاد خودتنظیم است و به دلیل همان قابلیت‌های علمی و عقلی و فکری که در نخبگان دانشگاهی وجود دارد، دانشگاه بهتر می‌تواند خودش را تنظیم کند، بهبود ببخشد، کیفیتش را بالا ببرد و مشکلاتش را برطرف کند.

کتاب‌های میرداماد نسبت به آثار ملاصدرا و ابن سینا کمتر خوانده می‌شود

واقعیت این است که در حوزه‌های علمی حکمی و علوم عقلی، کتاب‌های میرداماد نسبت به آثار ملاصدرا و ابن سینا کمتر خوانده می‌شود و دلیل آن این است که ملاصدرا و ابن سینا بسیار روان نوشته‌اند. از طرف دیگر، ملاصدرا فلسفه خود یا همان حکمت متعالیه را بر سه اصل منظم شامل برهان، قرآن و عرفان استوار کرد، ولی میرداماد اولاً این‌گونه نظم‌بندی را انجام نداد و دوماً، آثارش بسیار مغلق نوشته شده و فهم آنها بسیار مشکل است.

بزرگ‌مردی که هستی ایران هستی او بود / اصغر دادبه

گفته‌اند و نیک گفته‌اند که آثار هرکس بازگوینده چیستی و کیستی اوست و آثار زنده‌یاد استاد اسلامی ندوشن نیز از این قاعده مستثنا نیست.