-
۱۳۹۸-۰۲-۲۸ ۱۱:۴۰
«نقد نو» و جبهه‌گیری کرسی‌های دانشگاهی مقابل آن؛
نقد دانشگاهی و نظریه
پاسداران نقد دانشگاهی، به‌ویژه در گروه ادبیات فارسی، تفسیر معرفتی را بر تفسیر تحلیلی ترجیح می‌دهند، زیرا ارزیابی علم یا معرفتِ به‌کاررفته در تفسیر، مثل رجوع به مآخذ و منابع متعدد و ارائۀ کتابنامه‌ای مطول، بسیار مطمئن‌تر و آسان‌تر است تا ارزیابی تفسیری که بر مفروضات مارکسیسم یا فرویدیسم یا پدیدارشناسی استوار باشد.
-
۱۳۹۸-۰۲-۲۵ ۱۱:۵۹
نگاهی به نحوۀ تدریس ادبیات معاصر ترکی در دانشگاه‌های ترکیه؛
دانشگاه زندگان؛ ادبیات مردگان
الفبای لاتین قدمتی کمی بیشتر از هشتاد سال در ترکیه دارد و طبیعی است که این تغییر رسم‌الخط دگرگونی بزرگی در زبان و ادبیات را با خود به‌همراه داشت. برنارد لوئیس، که آثار بسیار مهمی پیرامون خاورمیانه، خاصه ترکیه دارد، می‌نویسد: درست است که ترکی شامل لغات اتخاذشدۀ بسیاری از فارسی و عربی است، ولی ساختار آن با هر دو زبان کاملاً تفاوت دارد و دامنۀ اشکال و صداهای آن چنان وسیع است که رسم‌الخط عربی قادر به رساندن مفهوم آن نیست.
-
۱۳۹۸-۰۲-۱۸ ۱۳:۴۰
گسترش دانش فلسفی در سطح بین‌المللی به شیوۀ گعده‌نشینان پژوهشگاه علوم انسانی؛
راهنمای انتشار مقاله در ژورنال‌های خارجی
گذشته از نگارش غلط عنوان مقاله انگلیسی پورحسن و مهدوی، از این مقاله هیچ اثری در اینترنت و پایگاه اینترنتی مجلۀ ذکرشده نیست! خود مجله هم شعبده‌ای است. به تارنمای مجله که رجوع کنید،۱ می‌بینید که هیئت تحریریه آن افرادی از ترکیه و آفریقای جنوبی و مصر گرفته تا هند و روسیه و بنگلادش هستند، اما در کمال شگفتی درمی‌یابید که تقریباً تمام نویسندگان مجله ایرانی‌اند! بااین‌حال، نامی از آقای دکتر پورحسن در میان نیست.
-
۱۳۹۸/۰۲/۱۶
گفت‌وگو با محمدجواد جزینی (۲)؛
رمان نویسان جوان درگیر فرم
نویسندگان جوان گاهی اوقات از سر ناپختگی مبهم می‌نویسند. آن پیچیدگی که ما به‌عنوان ارزش به آن نگاه می‌کنیم در بعضی از نویسندگان جوان باعث دردسر شده است؛ برای مثال، رمانی را چند بار می‌خوانیم و اصلاً متوجه نمی‌شویم چه می‌گوید! این مسئله به ناپختگی، کم‌تجربگی، بی‌تجربگی و ناتوانی نویسنده در بسامان کردن آن داستان بازمی‌گردد.
-
۱۳۹۸/۰۲/۱۵
علم و اخلاق در گفت‌وگو با دکتر موسی اکرمی؛
از ضرورت اخلاق حرفه‌ای تا شرایط تحقق رفتار اخلاقی در فعالیت علمی
مدرک‌گرایی و غفلت از شایسته‌سالاری باعث شده‌اند که به نسبت تقاضا، مراکز زیادی در آموزش عالی ایجاد شوند و خود در عرضۀ کالا به ایجاد تقاضا نیز دامن بزنند. در چنین جامعه‌ای گرایش به ایجاد مراکز آموزش عالی زیاد شده که در ایجاد انواع «دانشگاه» دولتی و غیردولتی تجلی یافته در حالی که بخش عظیمی از اینها حتی کالج کوچک نیز نیستند تا چه رسد به دانشگاه. امتیاز شمار زیادی از دانشگاه‌های غیردولتی بر پایۀ رانت‌خواری به اشخاص حقیقی یا حقوقی داده شده.
-
۱۳۹۸-۰۲-۱۴ ۱۴:۵۳
نگاهی به موانع ایرانی ارتباط و گفت‌وگو با جهان عرب؛
ما چه نسبتی با جهان عرب داریم؟
هرچند پس از انقلاب اسلامی زبان عربی به‌عنوان زبان دینی و مذهبی در قالب آموزش‌های ابتدایی و متوسطه اجباری شد، اما ناگفته پیداست که وضع ایرانیان در یادگیری زبان عربی هیچ پیشرفت قابل توجهی نسبت به دوران پهلوی و قاجار پیدا نکرده است. چنانچه در دوره قاجار نخبگان فرهنگی-دینی و در دوره پهلوی دانشگاهیان فرهیختۀ بسیاری زبان عربی بلد بودند، اما در دوره کنونی عموماً روحانیون حوزه‌های علمیه نیز از یک بحث و استدلال منطقی دینی به زبان عربی عاجز هستند.
-
۱۳۹۸/۰۲/۱۰
گفت‌وگو با محمدجواد جزینی (۱)؛
«رمان‌های کشویی»؛ واقعیت نامرئی!
برخی نویسندگان جوان به‌شدت تکنیکی هستند، یعنی از آن طرف بام افتاده‌اند. از آنجایی که جوان هستند تصور می‌کنند هرچه تکنیکی‌تر بنویسند جذاب‌تر است. هنگامی که رمان آنها را می‌خوانید به نظر می‌رسد که آکنده از اطوارها و تکنیک‌های ادبی است، اما جوهرۀ داستانی ندارد؛ بنابراین نویسندگان جوان یا کاملاً عوام‌پسندانه می‌نویسند (صرف‌نظر از اینکه بگوییم عوام‌پسندانه خوب است یا خیر) و یا می‌خواهند روشنفکر باشند.
-
۱۳۹۸-۰۲-۰۲ ۱۱:۵۱
نگاهی به تبعات راهکارهای پیشنهادی فرهنگستان علوم اسلامی دربارۀ تحول علوم انسانی و نیل به علوم انسانی دینی؛
استفاده از ابزار و مناسبات غرب در تحول علوم انسانی
موضع فرهنگستان در عدم استفاده از نظریات فلسفی در نقد تفکر رایج و طرح دیدگاه خود، خلاف دیدگاه دکتر سعید زیباکلام در طرح علم دینی است. دکتر زیباکلام بر مبنای تحولات جدیدی که در فلسفۀ تحلیلی ظاهر شده است (ویتگنشتاین، کوهن، فایرابند و به خصوص مکتب ادینبورا) می‌کوشد جهت‌دار بودن علم جدید و امکان تولید علم دینی را اثبات کند.
-
۱۳۹۸-۰۱-۲۸ ۱۳:۲۸
رضا داوری اردکانی؛
ایران و مسائل و مشکلاتش
استادان ایرانی ادب و علوم انسانی شاغل در اروپا و آمریکا و استرالیا و … نیز روی هم رفته آثاری بهتر از همکاران خود که مقیم وطنند پدید می آورند. چنانکه بعضی از بهترین آثاری که در ادب و تاریخ معاصر ایران نوشته شده است، اثر دانشمندان و صاحبنظران ایرانی مقیم خارج است (شأن پژوهندگان مقیم کشور را کوچک نمی انگارم بلکه به روحیه و فرصت ها و شرایطی نظر دارم که در خارج از کشور برای پژوهندگان فرهنگ و ادب و تاریخ فراهم است).
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۸
ناصر تکمیل همایون از حال‌وهوای کلاس درس غلامحسین صدیقی می‌گوید؛
مرد آن است که پس از مرگ نامش زنده بماند
یک بار من اشتباه کردم گفتم سقراط در دادگاه فرمایشی آتن محکوم شد. آن‌موقع در روزنامه‌ها، ترکیب «دادگاه فرمایشی» برای مصدق زیاد به کار می‌رفت. من چون مصدقی بودم، می‌خواستم از این واژه استفاده کنم. ایشان شدیداً پرخاش کردند و گفتند در آتن دادگاه فرمایشی نبود. دادگاه دموکراتیک بود و با نظام دموکراسی حاکم در آتن آن روز، سقراط را محکوم کردند.
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۶
گفت‌وگو با رضا منصوری درباره انتحال، سرقت علمی و سیر تفکر در ایران؛
هنوز فلسفه غرب را نمی‌فهمیم
به نظر من دانشگاه باید بتواند به سوال‌های جامعه پاسخ بدهد. ممکن است این سوال‌ها این باشد که مثلا کارخانه‌ها خوابیده‌اند و چه باید کرد یا اینکه کهکشان‌ها از کجا آمده‌اند؟ اینها را برای مثال گفتم. ما باید روش‌ها را یاد بگیریم و به حل مسائل جامعه بپردازیم. یک وقت سوال‌ها در حد مسائل صنعتی است، اما گاهی سوال‌ها به گونه‌ای است که هیچ بخشی نمی‌تواند حل کند. دانشگاه باید برای این سوال‌ها آماده کند. یک بخشی از کار دانشگاه صنعت است، اما فقط صنعت نیست. ما این همه مشکل اجتماعی و فرهنگی هم داریم.
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۵
آیا در ایران استبداد ترجمه حاکم است؟
زخم سر باز ترجمه در ایران
ترجمه در ایران زخم سر بازی است که می‌بایست عاجلانه به آن رسیدگی شود. در غرب ترجمه در حوزۀ اندیشه کار محققین دانشگاهی است. اصولاً کسی برای مثال آثار کانت یا هابز را ترجمه می‌کند که سال‌ها بر روی این اندیشمندان کار تحقیقاتی و تدریس انجام داده است و با تمامی زوایای اندیشۀ آنها آشناست. این در حالی است که در ایران اصولاً کار ترجمه در حوزۀ دانشگاه انجام نمی‌شود و در حلقه‌های روشنفکری رواج پیدا کرده است. به همین دلیل است که کیفیت آثار ترجمه‌شده به زبان فارسی بسیار نازل است و هرگونه بررسی انتقادی این آثار نشان‌دهندۀ این ضعف‌های بنیادی است.
-
۱۳۹۸-۰۱-۲۴ ۱۵:۰۶
چرا علوم انسانی در ایران توسعه پیدا نکرده است؟
علوم انسانی و زندگی تراژیک
واقعیت آن است که ما در یک حالت دوگانگی و برزخی قرار داریم و همین وضعیت بر ماهیت علوم انسانی ما تاثیر گذاشته و شاید نوعی «شبه علوم انسانی» را دامن زده است. آمیختگی مفاهیم و تلقی مبنی بر انطباق ناپذیری نظریه های غربی با وضعیت تاریخی و زیستی ما، موجب شده که به بسیاری از این نظریه ها به دیده تردید نگاه کنیم و حتی آنها را در محافل دانشگاهی کمتر مورد استفاده قرار دهیم.
-
۱۳۹۸/۰۱/۲۱
پاسخ کاوه بیات به پرسش‌های «فرهنگ امروز» دربارۀ چرایی ناتوانی دانشگاه در نوشتن تاریخ؛
مسئولیت مورخان آکادمیک بر دوش مورخان عامه‌پسند
وقتی که در تحقیقات ایرانی در ادوار معاصر با نوعی نظریه‌پردازی مواجه می‌شویم، غالباً از نوعی وارونه‌کاری سخن در میان است؛ مختصر دستبردی به آرا و فرضیه‌های فلان صاحب‌نظر فرنگی در بهمان موضوع مربوط به تاریخ اجتماعی فرانسه یا بریتانیا و سوار کردن مجموعه‌ای از داده‌ها و دانسته‌های معمولاً بی‌ربط داخلی بر دوش این آرا و عقاید. خوشبختانه ماحصل این‌گونه پژوهش‌های «نظریه‌محور» از صورت پایان‌نامه‌هایی محفوظ و مضبوط در چند کتابخانۀ دانشگاهی فراتر نمی‌رود.
-
۱۳۹۸/۰۱/۱۹
گفت‌وگو با انشاءالله رحمتی در مورد مسئله مترجم؛
ترجمه راهکاری است برای دقیق خواندن یک متن
یک نویسنده، مترجم و هرکسی که به‌اصطلاح تولید فرهنگی دارد، تازمانی‌که کاری که انجام می‌دهد تبدیل به مسئله‌ای برای خودش نشود، نمی‌تواند پاسخ درخوری به آن مسئله بدهد؛ یعنی اگر مسئلۀ جامعه تبدیل به مسئلۀ من نشود که بخواهم به آن مسئله پاسخ بدهم، پاسخ من عارضی و به‌نحوی تصنعی می‌شود. باید مسئلۀ جامعه تبدیل به مسئلۀ من هم بشود و بعد من درصدد پاسخ برآیم.
-
۱۳۹۷-۱۲-۱۸ ۱۱:۱۱
تاثیر ترجمه بر نظام دانش؛
ترجمه مفاهیم علوم انسانی و سردرگمی نشانه ها
نگاهی به محصولات علمی بین المللی که توسط ایرانیان به زبان انگلیسی منتشر شده، نشان می دهد نظام تولید دانش علوم انسانی به زبان فارسی چندان زایا و درون‌زا نیست. بازگشت محصولات فکری به مراجع مولد را شاید بتوان بازنمود سطح زیرین این چرخه دانست که شاید نگاشته های الگویی فارسی که در پرتو مفاهیم مدرن علوم انسانی شکل گرفته اند به علت بی قراری معنا در سیر تولید و مفهوم پردازی علمی، دوباره دنبال اصل خود می روند.
-
۱۳۹۷-۱۲-۱۱ ۱۱:۱۹
گزارش کامل دوازدهمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران؛
ایران و رخداد آینده
هگل می‌گوید: همه چیز به فهمیدن و بیان کردن منوط است. به تاسی از هگل باید بگوییم همه چیز به دیدن، شنیدن، فهمیدن و گفتن ما در شرایط کنونی مربوط است. ما امروز هم باید در مورد امر واقعی جامعه و هم امر واقع جامعه سخن بگوییم.
-
۱۳۹۷-۱۲-۰۸ ۱۱:۰۱
آیا جواد طباطبایی در بحث با مخالفان خود تندخویی می‌کند؟!
تندخویی ولتر نرم‌خوی
ولتر طی نامه‌ای از رسالۀ روسو -که از نظر ولتر، وی همان علاقه به توحش در کتاب «قرارداد اجتماعی» را دنبال کرده- ابراز ناراحتی می‌کند و با لحنی بسیار تند خطاب به روسو می‌نویسد: «شباهت روسو به یک انسان مانند شباهت یک میمون به انسان است! روسو، سگِ دیوجانس سوفیسط است که هار شده است!»
-
۱۳۹۷-۱۰-۱۶ ۱۰:۴۸
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۳)؛
غایت رشته تاریخ چیست؟
ملایی: از توصیف عمیق یک کج‌کارکردی بزرگ ظهور می‌کند؛ اینکه نگاه فرایندی و بلندمدت را از ما می‌گیرد. ضعف بزرگ مورخان همین است/ منصور بخت: حرف نهایی من این است که کسی با داده و این‌جور مسائل اصلاً مخالفت ندارد، اما علم در نهایت کارش تبیین است/حضرتی: من اصلاً ارسطویی فکر نمی‌کنم، من مثل ولتر فکر می‌کنم که می‌گفت تاریخ نه تنها علم است، بلکه اشرف علوم است.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۸ ۱۱:۰۷
گزارشی از نشست «وظیفه دیسیپلینی مورخ» (۲)؛
آیا تاریخ فراتر از داده‌های تاریخی است؟
ملایی: آقای دکتر حضرتی بحثشان این بود که دانش تاریخ یا وظیفۀ دیسیپلینی مورخ تولید داده و فکت‌ها است. البته این درست است، اما جملۀ کاملی نیست./منصوربخت:این دوره، پایان تمدن قدیم و ورود اجباری به عرصۀ تمدن جدید است./حضرتی:مورخان ذائقه‌شان این نیست که داده‌ها را به گزاره‌های فرازمانی و فرامکانی تبدیل کنند؛ کاری که جامعه‌شناس یا عالم علم سیاست می‌کند.
-
۱۳۹۷/۱۰/۰۵
پاسخ‌های ژوهانا دراکر استاد دانشگاه یوسی‌ال‌ای به پرسش‌های فرهنگ امروز پیرامون ماهیت علوم انسانی دیجیتال؛
علوم انسانی دیجیتال به‌دنبال تغییر پارادایم نیست
برخلاف پیشرفت‌های نظریۀ انتقادی، هیچ بینش انتقادی بزرگی سراغ ندارم که از کاربرد آن رشد پیدا کرده و درک ما از یک متن، تصویر، نویسنده، خواننده یا یک اجتماع را تغییر داده باشد. هنوز هیچ پروژۀ علوم انسانی دیجیتالی ندیده‌ایم که به‌واسطۀ استدلال‌هایش به‌وسیلۀ ابزارهای دیجیتال در رشتۀ مادر خود به یک مرجع تبدیل شده باشد.
-
۱۳۹۷-۱۰-۰۳ ۱۲:۰۱
تصریحات جواد طباطبایی در پاسخ به تعریضات یوسف اباذری، ناصر فکوهی و تقی آژاد ارمکی؛
قیام بالسیف القلم علیه علوم‌اجتماعی موجود
نکتۀ مهم در گزارش نشست اباذری و همسرایان، در مجموع، اعتراف آنان به عدم کارآیی دانشگاه مادر در علوم اجتماعی است. اعتراف به اینکه استادان چیزی برای گفتن ندارند، و بحثی هم که در میان آنان درمی‌گیرد موضوع آن در بیرون دانشگاه قرار دارد، به واقع، سخت رقت‌انگیز است. استادان حتیٰ این قدر نمی‌توانند از خود دفاع کنند که با سیلی صورت خود را سرخ نگاه دارند.
-
۱۳۹۷-۰۹-۱۲ ۱۱:۳۲
زبان چه نقشی در تولید دانش دارد؟
زبان، آگاهی و دنیاهای متفاوت
زبان‌ها عینک‌های ذهنی هستند که ما همواره از منظر آنها به دنیای ابژکتیو می‌نگریم. پدیدارها آن‌گونه که هستند (وجودی در خود و فی‌نفسه) برای ما قابل شناخت و دسترس نیستند، مگر با واسطۀ زبان. ما حتی وقتی در خلوت خویشتن به موضوعی می‌اندیشیم، باز هم مستقر در میدان زبان هستیم، چراکه در یک گفت‌وگوی زبانی دوطرفه با خویشتن به سر می‌بریم. ازاین‌رو بود که هایدگر، فیلسوف زبان‌اندیش قرن‌بیستمی نهیب می‌زد که «زبان خانۀ هستی است»،
-
۱۳۹۷-۰۸-۱۵ ۱۲:۰۰
رسانه، دانشگاه و علوم انسانی
آیا رسانه‌ها می‌توانند با رویکردی تخصصی به مباحث علوم انسانی و اجتماعی بپردازند؟
-
۱۳۹۷-۰۸-۰۹ ۱۲:۵۸
یادداشت مدیرمسئول؛
تاوان کم‌کاری
آنگاه که اهل درس و بحث و دانشگاه که تخصص حوزه تاریخ را دارا هستند و همچنین مسئولین مرتبط، با معضلات رشته تاریخ با خونسردی عبورکرده و تلاشی برای عرضه تاریخ برای نسل نو نمی‌کنند شاهد اتفاقاتی در کف جامعه هستیم که چیزی جز تاوان کم‌کاری آنان نیست.
-
۱۳۹۷-۰۷-۲۲ ۱۵:۲۰
زمینه و زمانه‌ی سرقت فکری
چه نسبتی میان تلقی کارخانه‌ای از دانشگاه و افزایش وقوع انتحال وجود دارد؟
-
۱۳۹۷-۰۷-۰۲ ۱۰:۲۸
نقدی بر هدررفت سرمایه‌های انسانی در حوزۀ علوم انسانی؛
انحصار نخبگانی و حلقۀ تنگ مشاهیر علوم انسانی
بزرگ و مشهور شدن در حوزۀ علوم و خصوصاً علوم انسانی خودبه‌خود کاری دشوار و زمان‌بر است. وقتی این صاحب موقعیت و تریبون شدن به سیاست و قدرت هم پیوند می‌خورد کار برای برخی دشوارتر می‌شود. بسیاری از جوانانی که در حوزۀ علوم انسانی صاحب ایده بوده و حرف برای گفتن دارند و یا اهل اندیشه بوده و استعداد تبدیل شدن به یک متفکر برجسته و متوسط را دارند، به خاطر دلایل معیشتی و سیاسی و مدیریت علمی کشور و... شناخته نمی‌شوند و استعدادهای ایشان شکوفا نمی‌شود.
-
۱۳۹۷-۰۶-۲۶ ۱۰:۴۱
معضلات دانشگاه مدرن ایرانی چیست؟
دانشگاه ایرانی و معضل تلنباری نمادها
بازتأسیس دانشگاه مدرن در ایران در زمانه‌ای صورت پذیرفت که نه بازار مدرنی وجود داشت و نه بورژوایی. من وضع دانشگاه مدرن در ایران و در زمان تأسیس را به وضع کارخانه‌ای تشبیه می‌کنم که تولیداتش یعنی همان نمادها (ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی) به کار هیچ‌چیز و هیچ‌کس نمی‌آمد و در هیچ‌جا مصرف نمی‌شد. ارزش‌های مادی موجود در مناسبات جمعی بیرون از دانشگاه در ایران نیازی به نمادهای تولیدشده در دانشگاه نداشت، بدون آنها نیز می‌توانست بازتولید شود، به‌عبارت‌دیگر، بازتولیدش به ارزش‌های نمادینی مربوط بود که در جای دیگری تولید می‌شد.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۷ ۱۰:۰۴
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۲)؛
مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه در مقابله با سونامی دیجیتال
بنابراین درحال‌حاضر بهترین کاری که علوم انسانی می‌تواند انجام دهد، این است که سونامی دیجیتال را نپذیرد، بلکه آن را نقد کرده و در برابر آن ایستادگی کند. این لادیسم نیست. این مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۴ ۱۱:۲۰
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۱)؛
طبقه‌ای به نام علوم انسانی دیجیتال
منصفانه نیست که بیانیه‌های ضد علوم انسانی این رشته را به تمام حوزۀ علوم انسانی دیجیتال تعمیم دهیم، زیرا این رشته فاقد یک جوهر مشترک است. علوم انسانی دیجیتال یک گونه نیست، بلکه در بهترین حالت یک طبقه است. این رشته دربرگیرندۀ طیف وسیعی از فعالیت‌هاست که ارتباط ناچیزی با یکدیگر دارند.