-
۱۳۹۷-۰۷-۰۲ ۱۰:۲۸
نقدی بر هدررفت سرمایه‌های انسانی در حوزۀ علوم انسانی؛
انحصار نخبگانی و حلقۀ تنگ مشاهیر علوم انسانی
بزرگ و مشهور شدن در حوزۀ علوم و خصوصاً علوم انسانی خودبه‌خود کاری دشوار و زمان‌بر است. وقتی این صاحب موقعیت و تریبون شدن به سیاست و قدرت هم پیوند می‌خورد کار برای برخی دشوارتر می‌شود. بسیاری از جوانانی که در حوزۀ علوم انسانی صاحب ایده بوده و حرف برای گفتن دارند و یا اهل اندیشه بوده و استعداد تبدیل شدن به یک متفکر برجسته و متوسط را دارند، به خاطر دلایل معیشتی و سیاسی و مدیریت علمی کشور و... شناخته نمی‌شوند و استعدادهای ایشان شکوفا نمی‌شود.
-
۱۳۹۷-۰۶-۲۶ ۱۰:۴۱
معضلات دانشگاه مدرن ایرانی چیست؟
دانشگاه ایرانی و معضل تلنباری نمادها
بازتأسیس دانشگاه مدرن در ایران در زمانه‌ای صورت پذیرفت که نه بازار مدرنی وجود داشت و نه بورژوایی. من وضع دانشگاه مدرن در ایران و در زمان تأسیس را به وضع کارخانه‌ای تشبیه می‌کنم که تولیداتش یعنی همان نمادها (ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی) به کار هیچ‌چیز و هیچ‌کس نمی‌آمد و در هیچ‌جا مصرف نمی‌شد. ارزش‌های مادی موجود در مناسبات جمعی بیرون از دانشگاه در ایران نیازی به نمادهای تولیدشده در دانشگاه نداشت، بدون آن‌ها نیز می‌توانست بازتولید شود، به‌عبارت‌دیگر، بازتولیدش به ارزش‌های نمادینی مربوط بود که در جای دیگری تولید می‌شد.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۷ ۱۰:۰۴
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۲)؛
مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه در مقابله با سونامی دیجیتال
بنابراین درحال‌حاضر بهترین کاری که علوم انسانی می‌تواند انجام دهد، این است که سونامی دیجیتال را نپذیرد، بلکه آن را نقد کرده و در برابر آن ایستادگی کند. این لادیسم نیست. این مسئولیت‌پذیری روشنفکرانه است.
-
۱۳۹۷-۰۴-۲۴ ۱۱:۲۰
محدودیت‌های علوم انسانی دیجیتال (۱)؛
طبقه‌ای به نام علوم انسانی دیجیتال
منصفانه نیست که بیانیه‌های ضد علوم انسانی این رشته را به تمام حوزۀ علوم انسانی دیجیتال تعمیم دهیم، زیرا این رشته فاقد یک جوهر مشترک است. علوم انسانی دیجیتال یک گونه نیست، بلکه در بهترین حالت یک طبقه است. این رشته دربرگیرندۀ طیف وسیعی از فعالیت‌هاست که ارتباط ناچیزی با یکدیگر دارند.
-
۱۳۹۷-۰۳-۰۹ ۱۲:۵۸
یادداشت مدیرمسئول؛
تاوان کم‌کاری
آنگاه که اهل درس و بحث و دانشگاه که تخصص حوزه تاریخ را دارا هستند و همچنین مسئولین مرتبط، با معضلات رشته تاریخ با خونسردی عبورکرده و تلاشی برای عرضه تاریخ برای نسل نو نمی‌کنند شاهد اتفاقاتی در کف جامعه هستیم که چیزی جز تاوان کم‌کاری آنان نیست.
-
۱۳۹۶/۱۱/۲۸
آسیب‌شناسی ترجمه‌ی فلسفه‌های آلمانی در ایران، در گفت‌وگو با منوچهر آشتیانی؛
ترجمۀ متون فلسفۀ آلمان از انگلیسی فاجعه است!
بدترین ترجمه‌ی آثار آلمانی، ترجمه‌ای است که از انگلیسی به فارسی ترجمه شود. یعنی حتی یک کلمه از آلمانی را نمی‌شود به انگلیسی برگرداند که معنای واقعی آن را نشان دهد؛ مگر اینکه چیزی از خودتان سرهم کنید. یعنی هگل به انگلیسی غیرقابل ترجمه است.
-
۱۳۹۶-۱۱-۲۱ ۱۲:۰۲
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش دوم؛
بانی دورهمی‌های آکادمیک!
فردی با چنان سابقه‌ای را از سال ۱۳۹۲ ــ تا گویا همین اواخر ــ مدیر بخش روابط بین‌الملل و همکاری‌های علمی پژوهشگاه هم کرده‌اند تا بودجه و اختیارات آن را صرف دوره‌همی‌های بی‌مصرف و سمینارهایی کند که خود پای ثابت اغلب آنهاست و می‌تواند از کنار آن، فقراتی بر رزومه موهوم خود بیافزاید و نامی در رسانه‌ها برای خود دست‌وپا کند. بر بعضی حضرات که پای ثابت این دوره‌همی‌ها و سمینارها هستند، حرجی نیست.
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۸ ۰۹:۱۸
حکایت احوال زار دانشگاه در ایران (بررسی موردی جواد میری) /بخش نخست؛
رزومههای خیالی
ابهام در عنوان رشته‌های جواد میری و محل تحصیل او ما را به مکاتبه با دانشگاه گوتنبرگ واداشت. خلاصه پاسخ دانشگاه گوتنبرگ چنین بود که نامبرده چهار سال پس از ورود به دانشگاه سوئد، «در مقطع کارشناسی ارشد رشته مطالعات ادیان» فارغ‌التحصیل شده و دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد او شامل برنامه‌ای پیوسته و چهارساله بوده است (دوره کارشناسی + یک سال کلاس‌های کارشناسی ارشد). نه نشانی از کارشناسی «ادبیات عرب و تاریخ اندیشه‌های علمی» است، نه خبری از کارشناسی ارشد «فلسفه علم».
-
۱۳۹۶-۱۱-۱۷ ۰۹:۲۸
نقدی بر اخلاق دانشگاهی در ایران؛
دانشگاه در مثلثِ دانش، قدرت، اخلاق
کاربرد عناوینی چون «خانم دکتر» و «آقای دکتر» که زینتبخش کلام دانشگاهیان ما شده است چه سازوکاری از قدرت را بهکار میاندازد؟ بیشک استفاده از این عناوین به ضرورتی در دستگاه تولید دانش پاسخ می‌دهد و احیاناً به تولید شکل خاصی از دانش در کشور یاری می‌رساند و کارکردی دارد که کم‌وبیش از آن آگاهیم. شاید یکی از مسائل سیاسیـاخلاقی ما این است که بپرسیم این عناوین درنظام آموزشی چه امکانی را برای سوژۀ چنین نظامی فراهم می‌آورد و چه امکانی را از او میگیرد؟
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۷ ۱۱:۰۲
نگاهی به مقاله « تالیف: صداهای پنهان دانشجویان تحصیلات تکمیلی...»؛
سوءاستفادۀ استادان راهنما از اقتدارِ دانشگاهی
ما با نوعی «بی‌عدالتیِ ساختاری» روبروایم که در آن به جای استحقاق افراد، روابط قدرت تعیین‌کننده مناسبات بین استاد و دانشجوست. کافی‌ست اعضای هیئت علمی به مرتبه‌ای برسند اعتبار کارهای دانشجویان به آنان نیز می‌رسد، حتا اگر برای آن رنجی نبرده باشند. ساختارهای دانشگاهی، رویه‌ها و قواعد، به این بی‌عدالتی دامن می‌زنند.
-
۱۳۹۶-۱۰-۲۶ ۰۹:۰۴
بهزاد جامه‌بزرگ؛
مصائبِ در ترجمه، مصائبِ از ترجمه
از آثار اندیشمندان بزرگ غرب چند کتاب و رساله تا کنون ترجمه شده است؟ از بیش از صد رساله‌ی فلسفی کانت چند رساله به زبان فارسی ترجمه شده است؟ از حدود 35 جلد آثار ماکس وبر چند مجلد آن امروز برای مخاطب فارسی‌زبان در دسترس است؟ جامعه‌ی آکادمیک پست‌مدرن‌زده‌ی امروز ایران با چند درصد از آثار بزرگان این نحله آشنایی (و نه تسلط) دارند؟
-
۱۳۹۶-۰۸-۲۲ ۱۰:۰۸
ملاحظاتی جامعه‌شناختی دربارۀ جایگاه ادبیات معاصر در دانشگاه؛
نوعی ادبیات، نوعی زندگی
آنچه امروز حجم اعظم (و نزدیک به همه‌ی) مثلاً محتوای دورۀ دانشگاهی ادبیات فارسی را به نام ادبیات «اصیل»، «فاخر» و «ارزشمند» اشغال کرده، غالباً همان ادبیاتی است که در روزگار معاصر خودشان خارج از «نُرم» بودند و آنچه امروز در دایرۀ دوره‌های آکادمیک ادبیات فارسی، مغفول، مسکوت یا مطرود واقع می‌شوند، در بسی موارد، جرمشان معاصر بودن است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۲۸ ۱۰:۳۲
«ساختار نظام دانشگاه ایرانی» چه تأثیری در ناکام ماندن ظهور «پرسشگری تاریخی» در آموزش رشتۀ تاریخ داشته است؟
پرسشگری تاریخی و دانشکدۀ ایرانی تاریخ
دانشگاه از دل حکومتی که در حال مدرن شدن بود بیرون آمد و در این میان، تاریخ که پیش از آن «پیوند ناگسستنی» با دربار و حکومت داشت، همچنان درون نهاد دانشگاه این ارتباط و پیوند را در دنیای «در حال مدرن شدن ایرانی» نیز حفظ کرد و تا امروز که دانشگاه و دولت به‌عنوان ابربوروکراسی درهم تنیده شده‌اند، این ارتباط میان حکومت و رشتۀ تاریخ برقرار و باقی است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۱۴ ۱۱:۴۱
بررسی انسان شناختی در زمینه تولید علم و چالش های علوم انسانی در ایران؛
کدام معیار؟
زمانی جواهر لعل نهرو وزیر وقت هندوستان به ایران آمده بود و وی را به بازدید برخی صنایع برده بودند تا ایشان عقب ماندگی صنایع ابتدایی هند را بهتر درک کند. ایشان در موقعیتی مناسب گفته بود: آنچه می باید گفت این است که من کارخانه های معظمی دیدم اما صنعتی ندیدم. این سخن برای میزبانان گران آمد. امیدوارم امروز هم وجود دانشگاه های بزرگ و ارقام مربوط به رشد تولیدات علمی در رشته های غیر علوم انسانی ما را گمراه نکند.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۵ ۰۹:۰۸
به بهانه دریافت جایزۀ یک‌میلیون‌دلاری افتتاحیۀ بِرگروئِن توسط چارلز تیلور؛
چرا آکادمیسین‌های رده‌بالا برای پولدار شدن نیازی به گرفتن نوبل ندارند
چارلز تیلور کانادایی در دهۀ هشتم زندگی خود جایزۀ افتتاحیۀ مؤسسۀ بِرگروئِن را برای ایدۀ «شکل‌دهی خودادراکی انسان و ترقی بشریت» دریافت کرد. نیویورک‌تایمز طی لیستی آمار شگفت‌آوری از ارزش پولی کل عایدی تیلور در طول حیاتش ارائه می‌دهد که حدود ۵/۴ میلیون دلار آن فقط از جایزه بوده است.
-
۱۳۹۶-۰۶-۰۴ ۱۰:۱۱
موسی اکرمی/ به بهانۀ پخش سخنانی از دکتر بیژن عبدالکریمی و واکنش‌ها در برابر آن‌ها؛
در ستایش فلسفه‌ورزی راستین و ورزش سالم
آقای عبدالکریمی مسلماً اغراق کرده‌اند که گفته‌اند در برابر پنت هاوس ۱۷۵۰ متر مربعی آقای علی دایی خودشان دارای دو متر مربع هم نیستند. البته ممکن است یک استاد به هر علت و دلیل نتوانسته باشد هنوز به منزل مسکونی با مالکیت شخصی دست یابد. جناب میلانی هم از این سو گرفتار اغراق شده و به شمار زیادی از استادان اشاره کرده است که درآمد زیاد و خانۀ ویلایی دارند.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۳ ۱۵:۳۷
به بهانه انتشار نقد جدید جواد طباطبایی بر آرامش دوستدار در شماره هجدهم فرهنگ امروز؛
طباطبایی - دوستدار در چهار پرده
نقد طباطبایی از جنس مساله‌مندی است اینکه مساله درست فهم نمی‌شود چه از سوی دوستدار و چه از سوی منتقدان او. او اگرچه یک بار غیر مستقیم در پاسخ به اتهام دوستدار او را مورد نقد قرار داد اما اخیرا با نگارش مقاله‌ای مفصل در فرهنگ امروز با عنوان شرایط امتناع به نقد تز امتناع تفکر آرامش دوستدار پرداخته است.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۳ ۱۰:۳۰
نگرشی بر مواجهه ایرانیان با توسعه؛
ما و توسعه
بسیاری از محققان به این نتیجه رسیدند که تنها شاخص‌های اقتصادی و مقیاس‌هایی که نشان‌دهندۀ افزایش رشد و بهره‌وری و ظرفیت‌های اقتصادی هستند، نشان‌دهندۀ پیشرفت نیستند. عده‌ای توسعه را به معنای از بین رفتن نابرابری در جامعه و افزایش شاخص‌های اجتماعی مثل کاهش فقر، بیکاری، عدالت و ... دانستند. همچنین عده‌ای توسعه را در افزایش ضریب مشارکت مردم در مسائل اجتماعی و سیاسی و عده‌ای توسعه را با کارآمدی نظام سیاسی و دموکراتیک بودن نظام سیاسی یکی دانستند.
-
۱۳۹۶-۰۵-۲۲ ۱۰:۰۷
ارزیابی اثربخشی پژوهش‌های ایران (۲)؛
وزن یافته‌های پژوهش در ایران
آنچه بسیار عجیب است این است که دستاندرکاران پژوهش در ایران نه تنها با مشاهدۀ «عدم اثربخشی پژوهشها» از سرعت رشد آن‌ها نکاسته و بر «شناسایی علل این بیاثری» متمرکز نشدهاند، بلکه اصولاً نسبت به این مهم بی‌تفاوت بوده و رشد کمّی «علم و پژوهشی که از طبیعت خود خارج شده است» را به شکلی تصاعدی افزایش دادهاند!
-
۱۳۹۶-۰۵-۱۶ ۰۹:۵۰
ارزیابی اثربخشی پژوهش‌های ایران (۱)؛
بار حاصل از پژوهش‌های انجام شده در ایران!
اهمیت توجه به «اثربخشی پژوهش‌های ایران» از آنجا ناشی می‌شود که بروز و نهادینه شدن معضل کماثری و یا بیاثری پژوهشها به معنای از میان رفتن امکان هرگونه توسعۀ هماهنگ، یک‌پارچه و پایدار در جامعه است. از سوی دیگر، تأکید فراوانی که در سیاستهای کلی و سایر اسناد بالادستی نظام به مسئلۀ «افزایش کاربرد و اثربخشی پژوهش‌های کشور» دیده می‌شود حاکی از توافق صاحب‌نظران عالی‌رتبۀ ایران در خصوص اهمیت و ضرورت این مسئله است.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۸ ۰۹:۰۸
رضا داوری اردکانی/ مقدمه‌ای برای همه آینده‌نگری‌ها (۲)؛
لزوم خروج علم از فضای انتزاعی
آینده‌نگری با درک و شناخت امکان‌ها و توانایی‌ها در نسبت با علم میسر می‌شود یعنی بسته به اینکه تا چه اندازه علم در جامعه جای خود را یافته و از غربت بیرون آمده باشد در ساختن آینده مشارکت می‌کند. علم محصور در دانشگاه، اگر ظهور داشته باشد ظهورش بیشتر در فهرست‌های علم‌نگاری و مقاله‌شماری است. این علم نه به آینده‌نگری مدد می‌رساند و نه با آن آینده محقق می‌شود و تا زمانی که علم و عزم آینده توأم نشوند علم در مقام خود قرار نمی‌گیرد و از قدرت تغییر جهان برای زندگی مدرن برخوردار نمی‌شود.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۷ ۱۲:۴۶
موسی اکرمی/ آرامگاه ایراندخت بزرگ در سرزمینی دیگر؛
شرایط سخت و تکلیف ما
ایران در سنجش با دیگر کشورها بیشترین نخبه را در زمینه‌هایی چون علم، هنر، ادب، تجارت، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری در خارج از مرزهای خود دارد. صرف‌نظر از مواضع سیاسی افراد وابسته به این جمعیت عظیم و همچنین گذشته از هر دیدگاهی که هرکس می‌تواند در مخالفت یا موافقت با نوع کار و فعالیت و دستاوردهای آنان داشته باشد، نمی‌توان چشم را بر این سرمایه عظیم بست.
-
۱۳۹۶-۰۵-۰۳ ۰۹:۰۸
رضا داوری اردکانی/ مقدمه‌ای برای همه آینده‌نگری‌ها (۱)؛
کدام زمان
مهم نیست که پیرو کدام ایدئولوژی باشیم، هرچه باشیم صبر نداریم و منتظر آینده نمی‌مانیم و بی‌درنگ می‌خواهیم با ایجاد تدابیر صوری و احیاناً به پشتوانه خشونت هر آنچه با مقبولات رسمی و مشهورات سیاسی مناسبت و موافقت ندارد از میان برود. هیچ‌یک از صاحبان ایدئولوژی‌ها به اینکه چه می‌توان و چه نمی‌توان کرد و چه آثاری بر کرده‌ها و گفته‌هایشان مترتب می‌شود نمی‌اندیشند بلکه اجابت درخواست و تحقق فوری سودایشان را می‌خواهند.
-
۱۳۹۶-۰۴-۲۱ ۱۰:۱۸
اعمال قدرت سیاسی در دانشگاه چه تأثیری بر اخلاق آکادمیک دارد؟
قدرت، اخلاق و دانشگاه
توجه به تفکر لیبرالی و نیز سرمایه دارانه در غیاب تفکرهای چپ و سوسیالیستی در چند دهۀ گذشته حوزۀ آکادمیک را تحت تأثیر نیرومند خود دارد؛ بدون اینکه قدرت بخواهد مداخله‌ای مستقیم در این جهت انجام دهد، این تسلط و نفوذ لیبرالیسم در تفکر و ناخودآگاه اکثر نخبگان آکادمیک باعث شده تا جهت تفکر در نزد ایشان تحت تأثیر لیبرالیسم و روش زندگی سرمایه‌دارانه در حوزۀ اقتصاد قرار گیرد. در کنار این تأثیر قدرت عریان دولت نیز وجود دارد که به طور مستقیم بر تمام حوزۀ آکادمیک تسلط و کنترل دارد.
-
۱۳۹۶/۰۳/۱۶
گفتاری از سیاوش جمادی؛
خواندن؛ گذشته، حال و آینده
امروز با ظهور اینترنت و رسانه‌ای به وسعت انتشار در جلب مشارکت انبوه، این امکان برای خوانندگان هم وجود دارد که اظهارنظر کنند؛ این اظهارنظر و به تبع آن نقد نویسندگان، مقام علمی نویسنده را کاهش می‌دهد و دیگر همچون گذشته مرکزیت ندارد. روشنفکرانی چون سارتر و کامو روشنفکرانی بودند که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خیلی مرید پیدا کردند، اما امروز روشنفکری چیزی است که سرشکن شده، محو شده است و مشارکت بین‌الاذهانی عظیم با آینده‌ای نامعلوم در حال وقوع است.
-
۱۳۹۶-۰۳-۰۳ ۰۹:۴۵
دیدگاه عبدالله کوثری در باب ترجمه‌های موازی آثار ادبی؛
فضل تقدم و تقدم فضل مترجمان کهنه‌کار
بحث سر این است که ما امیدواریم کسی که کار بیست یا سی سال پیش را دوباره ترجمه می‌کند، یک گام جلوتر برود، ولی من پیشاپیش بگویم متأسفانه ما امروز در نسل جوان هیچ مترجمی نداریم که به گرد محمد قاضی برسد که بخواهیم بگوییم که مثلاً تو «دن کیشوت» را یک‌بار دیگر ترجمه کن تا ترجمۀ قاضی کنار برود.
-
۱۳۹۶-۰۳-۰۱ ۱۰:۰۴
آیا خواندن یک کنش سیاسی است؟
خواندن، خلأ و کنش سیاسی
خواندن به‌خودی‌خود کنش سیاسی محسوب نمی‌شود، اما این دو مسئله در یک تقابل دوسویه بسیار نزدیک هم قرار دارند؛ خواندن همواره منجر به آگاهی می‌شود و این آگاهی مطالبات تازه‌ای را به همراه می‌آورد و مطالبات تازه کنش‌های سیاسی و اجتماعی را بر یک جامعه بار می‌کند. آگاهی از ندانستن می‌تواند پایان جهل و آغاز آگاهی ما باشد؛ و آگاهی از خلأ پرناشدنی خواندن و کنش سیاسی می‌تواند ما را به‌سوی عمل سیاسی خوب هدایت کند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۲۶ ۰۹:۵۰
آیا آفات و دست‌اندازهای حوزۀ نشر به کاهش سرانۀ مطالعه در ایران کمک کرده است؟؛
هرآنچه خواندنی است دود می‌شود و به هوا میرود
شیوۀ آموزشی مرسوم در مدارس کتاب‌گریز است. مادامی‌که معیار سنجش در نظام آموزشی ما آزمون‌هایی باشد که بیش از آنکه درک و تحلیل دانش‌آموز را مورد ارزیابی قرار دهد، انباشت اطلاعات در حافظه را میآزماید و بر اساس آن ارزش‌گذاری می‌کند، دانش‌آموزان هرچه بیشتر متوجه و متمرکز بر اندک داده‌های کتاب‌های آموزشی خود و جزوات آن‌ها می‌شوند.
-
۱۳۹۶-۰۲-۲۴ ۱۱:۲۳
هایپرتکست و هزارتوی معنا؛
متن‌های خدای‌گون
انعطاف‌پذیری هایپرتکست شکل جدیدی از خواندن را ایجاد می‌کند که تفاوت ماهوی با خواندن کتاب دارد و درست به همین دلیل معضلات خاص خودش را نیز دارد. مهم‌ترین معضل در مواجهه با هایپرتکست شتاب سرسام‌آور و پوچ‌سازی فرایند قرائت است که به‌واسطۀ بی‌قراری و بیش‌فعالی کاربر و روان‌پریشی حاصل از آن حادث می‌شود؛ این بیش‌فعالی می‌تواند هایپرتکست را به مفهومی هیولایی تبدیل کند که حاصل آن چیزی جز آشفتگی و گیجی نیست.
-
۱۳۹۶-۰۲-۲۰ ۱۰:۱۴
نقدی بر پرونده «ایرانشناسی ایرانی» منتشره در شمارۀ ۱۳ نشریه فرهنگ امروز؛
ایرانشناسی در ایران؛ از امکان تا ضرورت
ایرانشناسی علمی است که فرهنگ ایران را به‌عنوان یک کل واحد و مجموعۀ پیچیده مینگرد و هریک از مظاهر آن را به‌عنوان یک عنصر فرهنگی در زمینۀ این کل و در ارتباط با سایر اجزای این مجموعه مطالعه می‌کند. این تعریف هیچ‌یک از سایر علوم انسانی را در بر نمی‌گیرد و به‌عنوان یک رشتۀ کارآمد، عمیق، دشوار و زیبا قابل طرح و دفاع است.