به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از تسنیم؛ تماشای یک مناظره تلویزیونی در عصر جمعه ،کم‌کم در حال تبدیل شدن به یک سنت خانوادگی است.بعد از برنامه جنجالی و پرسروصدای هفته پیش درباره «شهید آوینی» این بار هم ترتیب‌دهندگان مناظره شبکه اول به سراغ یک موضوع فرهنگی رفته‌اند: " صنعت نشر در ایران"
مناظره امروز از دقایقی پیش آغاز شده است و به شیوه همیشگی، مرتضی حیدری در ابتدای برنامه، سوال پیامکی برنامه را مطرح کرد: "قیمت کتاب به چه میزان در مطالعات شما تاثیر دارد؟" ۱ – زیاد ۲ - کم."
بینندگان و علاقه مندان برنامه مناظره میتوانند در کنار اظهارنظر کارشناسان، صاحب نظران و منتقدان، نظرهای خود را از طریق شماره پیامک ۳۰۰۰۰۱ اعلام کنند.
شرکت‌کنندگان در این مناظره عبارتند از حمید باباوند مدیر انتشارات همشهری؛علی اکبر تورانیان عضو هیئت مدیره انجمن فرهنگی کتاب ناشران دانشگاهی؛ علی شجاعی صائین مدیر اداره کتاب و کتاب خوانی وزارت ارشاد؛ نادر قدیانی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان و ناشر نمونه کشوری؛میثم نیلی، عضو هیئت مدیره و مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی و غلامحسین هادویان، استاد دانشگاه و دبیر علمی اداره کتاب .
باباوند: فرض ورشکسته بودن صنعت نشر، واقعیت ندارد/ مسیر حمایت‌های دولتی غلط بوده است
حمید باباوند مدیر انتشارات همشهری نخستین سخنران این مناظره بود که در سخنانی گزارش پخش شده در ابتدای برنامه را یک گزارش ژورنالیستی خواند و گفت: ما فرض غلطی داریم و آن این است که صنعت نشر یک صنعت ورشکسته و نیازمند حمایت است. که این فرض واقعیت ندارد. چرا که اگر این چنین بود بخش عمده‌ای از کسانی که در این نشر فعالیت اقتصادی دارند از آن خارج می‌شدند. این صنعت کاملا یک صنعت اقتصادی و به صرفه است و ناشران صرفه اقتصادی خوبی از فعالیت در این بخش دارند. اگر این فرضی که صنعت نشر یک صنعت ورزشکسته است را کنار بگذاریم خواهیم دید به شرط اینکه ناشر کار خود را بلد باشد و کتاب خوب منتشر کند قطعا صرفه اقتصادی خواهد داشت.
وی در ادامه با بیان اینکه آیا دولت تاکنون حمایت‌های خوبی انجام داده است گفت: متأسفانه در همه ادوار گذشته دولت مسیری را که برای حمایت در آن گام برداشته غلط انتخاب کرده است در مقاطع مختلف تصمیمات مختلفی گرفته شد زمانی تصمیم گرفتند سیاست‌های حمایتی در قالب پرداخت یارانه داشته باشند. مقطعی تصمیم به خرید کتاب گرفتند و در مقطعی دیگر حق التألیف نویسندگان آثار شاخص را پرداخت کردند همه اینها در یک مسیری انتخاب شده که چندان مثمر ثمر نبوده است.و در مسیری که منجر به فروش کتاب می‌شود تلاشی انجام نشده. ظرفیت توزیع ما اکنون در شمارگان ۲ هزار نسخه است . برخی ناشران اذعان می‌کنند که چاپ اول با شمارگان دوهزار نسخه و گاها سه هزار نسخه بیرون می‌رود این درحالی است که ناشری که کتابش به فاصله دو سال ۹ بار چاپ شده است هیچ گاه در چاپ نخست کتاب خود را با شمارگان ۲۰ هزار نسخه عرضه نمی‌کند بلکه ترجیح می‌دهد در همان دو هزار نسخه عرضه شود تا از فروش آن مطمئن شود.
مدیر انتشارات همشهری افزود: این به این دلیل است که ما برای توزیع برنامه‌ای نداشته ایم مدیران دولتی همه در فکر حمایت و خرید بودند کسی برای توزیع قدمی برنداشت چرا که باید به لحاظ ساختاری برای آن فکری می‌کردیم. اکنون نیز اگر قرار است اقدام جدیدی انجام شود باید به توزیع فکر کنیم نه تولید.
باباوند همچنین در پاسخ به پرسش حیدری مبنی بر ارزیابی اش از سوال نظرسنجی این برنامه مبنای آن را غلط دانست و گفت: نباید قیمت را به عنوان مبنای کتاب خوانی درنظر گرفت کتابخوانی با علاقه اشخاص قابل تعریف است و کتاب خریدن مبنای صحیحی برای کتاب خواندن نیست. من امروز در یکی از شبکه‌های اجتماعی پرسش این برنامه را مطرح کردم و از دوستان خواستم به آن پاسخ دهند. از بین همه کسانی که پاسخ دادند تنها یکی دو نفر معتقد بودند که قیمت در سرانه مطالعه تأثیرگذار است.
تورانیان: کاغذ؛ کالای استراتژیک فرهنگی است
علی اکبر تورانیان عضو هیئت مدیره انجمن فرهنگی کتاب ناشران دانشگاهی نیز بحث خود را با معضلات کاغذ آغاز کرد و گفت: کاغذ به عنوان کالای استراتژیک تأثیر مستقیمی بر وضعیت نشر دارد. از ابتدا در کشور در دو مقوله خواستار حمایت دولت بودیم کاغذ و گندم. همانطور که حمایت دولت از گندم به عنوان یک کالای استراتژیک همیشه لازم بود یک کاغذ نیز به عنوان یک کالای استراتژیک و ابزاری برای تولید فرهنگ باید اینگونه نگاه شود.در وضعیت این چنینی افزایش قیمت کاغذ گرانی کتاب را به دنبال دارد و این موجب می‌شود که مخاطب به راحتی نتواند به کتاب دسترسی داشته باشد.
وی افزود: کتابهایی که در دهه گذشته با شمارگان ۷ هزار و ۵ هزار نسخه منتشر می‌شدند طی سالهای اخیر در شمارگان سه هزار نسخه ، دو هزار نسخه و در آخرین مراحل هزار نسخه منتشر شده اند. امروز تیراژ کتاب‌ها بویژه در حوزه دانشگاهی به ۲۰۰ نسخه، ۱۵۰ نسخه و حتی ۵۰ نسخه نیز رسیده است. کتاب‌ها امروزه از دست چاپخانه‌ها خارج شده است که این ضربه‌ای بر پیکره جاپخانه‌هاست بنابراین هرچه شمارگان کتاب پایین آید افزایش قیمت کتاب را خواهیم داشت.
تورانیان تصریح کرد: امروزه هر ۴دانشجو یک کتاب تهیه میکند که این امر موجب صدمه زدن به بار علمی آنها و افت عملکرد دانشجویان می‌شود پس باید گفت گرانی کاغذ نقش اصلی در وضعیت صنعت نشر ایفا میکند و متأسفانه امروزه توان ناشران را کاهش داده است. رفع این معضل مستلزم این است که دولت توجه ویژه‌ای به موضع داشته باشد و وزارت ارشاد در این میان نقش محوری را ایفا میکند. پس باید به عنوان یک بسترساز حرکت محوری داشته باشد. از سوی دیگر وزارت صنعت نیز باید در حوزه تنظیم بازار وارد شده و ایفای نقش کند. طی چند روز اخیر که با افزایش قیمت دلار مواجه بودیم کاغذ فروش‌ها از ارائه کاغذ خودداری کردند و این نشان می‌دهد مافیای کاغذ نیز در این زمینه نقش دارند که اگر به وضعیت آنها رسیدگی نکنیم وضعیت بدتر خواهد شد.
شجاعی صائین: صنعت نشر همچنان پویا و فعال است/ به یک نظام فراگیر توزیع نیازمندیم
علی شجاعی صائین مدیر اداره کتاب و کتاب خوانی وزارت ارشاد دیگر سخنران این مناظره با اشاره به آمار نشر کتاب در سالهای گذشته گفت: براساس اطلاعات خانه کتاب در سال ۹۲ در مجموع ۶۶ هزار و ۱۵ عنوان کتاب در کشور منتشر شده است. همچنین ۱۱ هزار و ۷۰۰ ناشر در کشور دارای پروانه نشر هستند و درسال از این میان سه هزار ناشر کتاب منتشر می‌کنند. این آمارها نشان می‌دهد صنعت نشر صنعت فعال و پویایی است و حرف های بسیاری برای عرضه دارد.
وی ادامه داد: صنعت نشر نخستین صنعت در کشور بود که با آگاهی و پیشنهاد خود ناشران خواهان حذف یارانه شد. این صنعت بحران‌های جدی را پشت سر گذاشته و مدیران نشر ما در بخش خصوصی و دولتی به خوبی توانستند از این بحران‌ها بگذرند. این درحالی است که در رقابت با سایر رسانه‌ها قرار داشتند اما این به این معنا نیست که صنعت نشر ما دچار مشکل نیست من هم قبول دارم که سیاست‌های حمایتی گذشته سیاست‌های ساختاری نبوده و به روبنا محدود شده است و طی سالهای اخیر نیز به سمت صفر پیش رفته است.
شجاعی صائین تصریح کرد: ما همچنین در تولید نیاز برای محصولات فرهنگی کشورمان دچار مشکل هستیم در نظام ارزشگذاری فرهنگی و اجتماعی فضایی برای شاخص‌های محصولات فرهنگی فراهم نکرده‌ایم. بنابراین باید در نظام فرهنگی و اجتماعی خود بازبینی کرده و ساختاری برای حمایت از فرهنگ فراهم کنیم. همچنین برای یک نظام فراگیر و امروزی توزیع هنوز کار جدی انجام نشده است. سالهای گذشته هزینه‌های بسیاری برای برپایی نمایشگاه کتاب در تهران و شهرستان ها انجام شد اما امروز همچنان مکانی ثابت برای عرضه مناسب کتاب به مخاطبان نداریم.
وی با بیان این مطلب که نظام اطلاع رسانی صحیحی برای آگاهی از تازه‌های نشر نداشته‌ایم گفت: سیاست‌های حمایتی دولت در سطح وزارت آموزش و پرورش، ارشاد و وزارت عالی باید به این سمت متمرکز شود.
قدیانی: فضای مصلی برای برگزاری نمایشگاه کتاب نامناسب است
نادر قدیانی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان و ناشر نمونه کشوری در ادامه این برنامه گفت: ما ۲۷ نمایشگاه کتاب را تاکنون گذرانده و من از اولین نمایشگاه حضور داشته‌ام در آن زمان حدود ۱۱۰ ناشر بودیم اما اکنون تعداد ناشران زیاد شده و اکنون حدود ۲۰۰۰ غرفه در نمایشگاه کتاب فعال است و این نشان از استقبال مردم است.
وی افزود: با همه این شرایط فضای مصلی برای نمایشگاه کتاب نامناسب است و مردم در آن آسایش نداریم و ما امیدواریم که شورای شهر و شهردار تهران پروژه شهر آفتاب را هرچه زودتر به ثمر برسانند که مشکلات حل شود.
قدیانی با اشاره به توماری که آنها در زمینه حذف تسهیلات امضا کرده بودند گفت: ما در توماری که امضا کردیم نگفتیم که تسهیلات را حذف کنند و این مسئله طرح شده اشتباه است.
قدیانی تصریح کرد: اگر قدری تخصصی تر بحث کنیم تولید در این حوزه بسیار پایین است. اگر که حمایت از کاغذ صورت می‌گرفت این مشکلات نبود. ما گفتیم که شرایط را آسان کنیم اما این شکل نگرفت بودجه ما به معاونت های دیگری رفت ما از نمایندگان شورای اسلامی گله‌مند هستیم و چندین بار برای این موضوع نامه نوشته‌ایم با این وجود اما عملا ممیزی ناشران را دور می‌زنند و از ما مالیات میگیرند.
وی در جواب نظرسنجی برنامه گفت: کتاب در کشور ما در مقایسه با کشورهای دیگر دنیا گران نیست. یقینا کتاب عمومی ما گران نیست و تاثیر ندارد.
نیلی: زیرساختهای توزیع و تولید در نشر کشور مشکل دارد / کتاب‌ها به شکل درست به مردم معرفی نمیشود
میثم نیلی، عضو هیئت مدیره و مدیرعامل مجمع ناشران انقلاب اسلامی در ادامه این نشست گفت: بین ۶۰ تا ۷۰ هزار کتاب در سال، آمار خانه کتاب ایران است. ۶۰ هزار عنوان یعنی ۶۰ هزار محتوایی که برای بنده به عنوان خریدار مطلع شدن از آنها سخت است و برای ما مشکل است که با آنها آشنا شویم .حتی فضای نمایشگاه هم برای معارفه مناسب نیست و بین کتاب صامتی که قدرت معرفی خود را ندارد و بین مخاطب معارفه ای صورت نمی‌گیرد و این مسئله اصلی مردم است.
وی افزود: اما مسئله ناشران زیرساخت است، ۱۱۷۰۰ ناشر در کشور ما مجوز نشر دارند و ۳۰۰۰ کتابفروشی وجود دارند که بسیار از آنها لوازم تحریرفروشی شده‌اند. اگر دولت بخواهد هوشمندانه تر و عالمانه تر از ناشر و فرهنگ حمایت کند باید زیرساخت توزیع را نیز هماهنگ کند.
نیلی تصریح کرد: زیر ساخت توزیع، مشکل بعدی ناشران است، کاغذ یکی محصول استراتژیک است و ما باید در امر کاغذ خودکفا بشویم و اینگونه نباید باشد که با یک تلاطم قیمت و فشار سیاسی در زمینه قیمت کاغذ دچار مشکل شویم. چرا که ما کشوری هستیم که دشمنان زیادی در مقابل انقلاب داریم.
وی در پایان گفت: برای فرهنگ باید بصورت جدی تدارک داشته باشیم و این مسئله را ما بارها به مسئولان مختلف گفتیم و این یکی از مشکلات است و باید به آن اهتمام شود.
هادویان: کسی که می‌خواهد کتابخوان باشد قیمت کتاب برایش مهم نیست
غلامحسین هادویان، استاد دانشگاه و دبیر علمی اداره کتاب در ادامه این نشست گفت: در مورد سوالی که گفتید این اقدامات وزارت ارشاد کافی بوده یا به جا است باید گفت که، وزارت ارشاد در قالب های مختلف از مسئله نشر حمایت داشت است.
وی افزود: بحث برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب فضای خوبی را برای فروش ناشران قرار می‌دهد همچنین برگزاری نمایشگاه های استانی فرصتی شده است که ناشران محصولات خود را عرضه و به فروش برسانند.
هادویان بحث خرید کتاب را از دیگر اقدامات حمایتی وزارت ارشاد برشمرد و گفت: بحث خرید کتاب بصورت مدام اما با فراز و فرودهایی جزو سیاست های وزارت ارشاد بوده که آنها را به بخش‌هایی که لازم است ارسال میکند. همچنین بحث حمایت از آثار ارزشمند در وزارت ارشاد مدنظر است که آن را مانند برگزاری جشنواره هایی مانند جایزه کتاب سال و جشنواره جلال آل احمد و پروین اعتصامی اجرا کرده‌ایم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بحث بن کتاب در بین صحبت ها مطرح بود که باید در این زمینه گفت که این بن کتاب به مخاطب کمک میکند که با توجه به تورم و مخصوصا برای دانشجوها و قشر فرهیخته خرید کتاب سخت شده است و وزارت خانه تلاش کرده است که با بن کارت زمینه را برای آسایش آنها فراهم کند.
وی با اشاره به اینکه اگر اینها گفته شد نشان از نبود مشکل در نشر و اقدامات وزارت ارشاد نیست، گفت: ما نمی‌گوییم که تمام اقداماتی که وزارت ارشاد انجام داده درست است
وی در پاسخ به سوال نظرسنجی برنامه گفت: قیمت کتاب در خرید آن تاثیرگذار است اما برای خواندن کتاب تاثیرگذار نخواهد بود چرا که کسی که میخواد کتاب را بخواند به دنبال آن خواهد بود.
حیدری در ادامه برنامه به نتیجه نظرسنجی اشاره کرد و گفت: مطابق سؤالی که در ابتدای مناظره مبنی بر تأثیر قیمت بر میزان خرید کتاب، تاکنون ۶۵و نیم درصد از مخاطبان گفته‌اند که افزایش قیمت تأثیر مستقیمی بر مطالعه داشته است.
تورانیان: واردات ۸۵ درصدی کاغذ، مجال تولید داخل را گرفته است
بخش دوم مناظره با صحبت‌های تورانیان در مورد سؤال اصلی مناظره آغاز شد. وی در این خصوص گفت: در نظرسنجی هم مشخص شد که گرانی کاغذ تأثیر مستقیمی بر افرایش کاغذ داشته و منجر شده که طی سالهای اخیر مردم توانسته‌اند به سختی کتاب بخرند. برای این قضیه بحث داریم و این است که همین سوال را اگر از رهبر بپرسند، مطابق آنچه در بازدید از نمایشگاه در دو سال گذشته داشته‌اند، خواهند گفت که کتاب گران است و دولت باید ارزان کند. این واقعیت است. حال باید چه کنیم؟
این فعال عرصه نشر یادآور شد: کشور ما در تحریم و جنگ است. بنابراین امروز ما راهی نداریم جز اینکه شعار رهبر انقلاب در سال جدید را اجرایی کنیم. باید دو بعد قضیه داخلی و خارجی را در این زمینه حل کنیم. ۸۵ درصد کاغذ کشور از خارج وارد می‌شود؛ از این رو صنایع داخلی جوابگوی تولید داخلی نیستند. این نتیجه قصوری بوده که طی سالهای متمادی رفته و مسئولان هم توجه کافی نکردند. در صورتی که می‌توانستند کارخانه‌ها را بهینه و به روز کنند. کارخانه‌های امروز ظرفیت تولید پایینی دارند. مثل کارخانه کارون که در دو سال گذشته ۱۰۰ میلیارد پول نیاز داشت تا دوباره راه‌اندازی شود، اما نمی‌توانست این مبلغ را پرداخت کند، در نتیجه تعطیل شد. ۱۰۰ میلیارد، پولی برای یک کارخانه نبود. دولت میتواند این کارخانه‌ها را به مردم واگذار کند. حتی صنعت نشر اعم از لیتوگرافان و و ابستگان به نشر میتوانند به شکل شرکت سهامی فعالیت کنند.
تورانیان ادامه داد: در بخش واردات کاغذ هم اگر دولت می‌خواهد به بخش خصوصی واگذار کند، باید راه را برای تجار باز کند. یکی از تاجران ۵ ماه برای وارد کردن کاغذ از چین وقت صرف میکند. گمرک، بانک مرکزی برای ارز مبادله‌ای و... مراحلی است که هر تاجری باید زمان زیادی برای طی کردن آن صرف کند.
حیدری در ادامه از تورانیان پرسید که آیا حمایت از صنعت نشر فقط اعطای کاغذ ارزان است؟ که تورانیان نیز در جواب گفت: این یک بعد قضیه است.
شجاعی صائین: برای کتابهای غیر درسی هزینه میکنیم، اما کتاب غیر درسی جایی ندارد
شجاعی‌صائین در ادامه با توجه به سؤال محوری مناظره گفت: گرانی کاغذ تأثیر مستقیمی بر روند خرید کتاب می‌گذارد، اما تنها مسئله موجود در این زمینه نیست. ما کتابخانه‌های رایگانی در کشور داریم که مخاطب ندارند و بیشتر به عنوان قرائت‌خانه استفاده می‌شوند. ضمن اینکه بخش‌های دیگر کشور در تولید کاغذ در مسائل چاپی، دستگاه‌های چاپ، نقش خود را ایفا نکردند. حتی اگر در تولید داخلی باشد، معلوم نیست که قیمتش ارزان باشد. به نظرم مشکل نشر فراتر از این حرف‌هاست.
وی ادامه داد: در تولید و تقاضا باید فکر کنیم. بسیاری از خانواده‌ها برای تحصیل فرزندان حاضراند شهریه سنگین پرداخت کنند، اما برای کتابهای غیردرسی هزینه نمی‌کنند. مشکل را باید در جاهای دیگر پیگیری کرد.
در ادامه این مناظره باباوند در پاسخ به پرسش دیگری از حیدری مبنی بر حمایت ارشاد و تأثیر آن بر ضعف صنعت نشر کشور گفت: زمانی که یکی از دوستان معاون وزیر بحث خرید ۷۰۰ عنوان کتاب را باز کرد، عرض من این بود که تمام هزینه ناشر را به او پرداخت می‌کنید. در این صورت ناشر غیر حرفهای فراوان می‌شود. حالا فرض کنید که دوستانی که در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند، با چه نگاهی حاضرند که به ارشاد کتاب بفروشند؟ ارشاد را به عنوان مشتری خوبی می‌بینند که بخش عمده هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند.
وی ادامه داد: وقتی پول نفت ر ا به نشر می‌آوریم، نتیجه این است که به جای اینکه نهایتش به خریدار و کتابخوان کتاب را بفروشیم، هدف فروش به ارشاد می‌شود. به عنوان نمونه، ناشر کتابی خوب از یک نویسنده ارزشمند که در قشر دانشجویی هم پراستقبال بود، از حمایت‌های ارشاد استفاده کرد و پول مترجم را از آنجا پرداخت کرد. کاغذ را از ارشاد دریافت کرد، ۷۰۰ نسخه از کتابش را به عنوان هزینه کاغذ به ارشاد فروخت، ۷۰۰ نسخه دیگر را به مرور به بخش‌های دولتی فروخت. اتفاق این شد که یک کتاب ارزشمند ناپدید شد.
باباوند در ادامه به تجربه کشورهای دیگر در حوزه نشر اشاره و تصریح کرد: سالها قبل فرصتی برای آشنایی با صنعت نشر فرانسه دست داد. گالیکمار به عنوان یکی از ناشر موفق فرانسه، کتابی را از ۷۰ سال پیش به عنوان یادگاری نگه داشته بود. از نکات جالب این بود که تیراژ کتاب آنها از ۵۰۰ نسخه شروع می‌شود تا ۵۰ هزار نسخه که بنا به موضوع فرق میکند؛ این در حالی است که آنها حوزه نفوذ دارند و کتاب را صادر می‌کنند، اما ما قرار است در کشور خودمان مصرف‌کننده باشیم. ضعف ما این است که کتاب درسی و دانشگاهی ما در تیراژ ۲ هزار نسخه چاپ می‌شود، علمی هم و داستانی هم با این تیراژ چاپ می‌شود. دیگر اینکه باید نگاه بکنیم به وضعیت ۱۰۰ ناشر فعال کشور که آیا وضعیت امروز آنها نسبت به روزی که شروع کردند، بدتر شده است؟ آیا رشدی نداشته‌اند؟ اگر داشته‌اند از همین صنعت شکل گرفته است.
نادر قدیانی در ادامه گفت: به نظر من اندک بودن سرانه کتابخوانی به یک مشکل اساسی مرتبط است، در دهه گذشته مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مسئله سینما و تئاتر توجه بسیاری داشته‌اند، درحالی که اقتصاد نشر چندین برابر اقتصاد سینماست و تأثیرگذاری فرهنگی نشر بسیار بالاتر از حوزه‌های دیگر است. ما شورای عالی سینما را تأسیس کردیم اما هیچ شورایی برای کتاب نداریم ،اگر شورای عالی کتاب در سطوح بالا تأسیس شود، بسیاری از مشکلات نشر حل می‌شود. اگر ما کتاب را راحت به دست مردم برسانیم و نیازی به خرید از سوی مردم نباشد مشکلات کتابخوانی حل می‌شود، اکنون استاندارد مکان مسکونی برای یک فرد مجرد ۵۰ متر و برای یک زوج ۷۰ متر است. آیا در یک مجتمع‌های ۲۰ تا ۳۰ واحدی نمی‌توان مصوب کرد که یک کتابخانه ۱۲ متری نیز به مانند پارکینگ اجباری شود. اگر چنین باشد نسل جوان ساکن در آن مجتمع میتوانند با مراجعه به کتابخانه نیاز خود را برطرف کنند. در یک خانه ۵۰ تا ۶۰ متری چقدر می‌توان کتاب خرید و جا داد؟. کتابخانه‌های عمومی نیز مشکلات خاص خود را دارند عمدتا به روز نیستند و در همه ساعات شبانه روز در دسترس قرار ندارند.
وی ادامه داد: آیا کتابی که به عنوان کتاب سال، کتاب رشد و یا کتاب غنی پور انتخاب می‌شود را ارشاد به خوبی خریداری میکند؟. نه، معمولا پس از یک سال و اندی از این برگزیده شدن کتاب‌ها خریداری می‌شوند که خوب ممکن است چاپ جدید با قیمت بالاتری باشد و اساسا خریداری نشود.
قدیانی ادامه داد: من قبول دارم که کاغذ طی سالهای گذشته گران شده است اما آیا سایر مقولات گران نشده، آیا هزینه‌های اغذیه‌ای، حمل و نقل و پوشاک گران نشده است؟. اگر ما بتوانیم قیمت ارز مبادله‌ای را ثابت نگه داریم طبعا قیمت کاغذ نیز ثبات پیدا میکند کما اینکه طی سه ماه گذشته اندکی ثبات در بازار کاغذ امید را در دل ناشران بوجود آورد و اکنون در آستانه نمایشگاه کتاب تهران می‌توان امیدوار بود که کتابهای جدیدتری را خواهیم دید.
قدیانی: نیازمند حمایت زیربنایی هستیم نه موردی
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تصریح کرد: من حمایت زیربنایی را قبول دارم و معتقدم نیازمند حمایت زیربنایی هستیم نه موردی اگر حمایت‌ها زیربنایی باشد من ناشر می‌توانم امید داشته باشم که یک کتاب شاخص را طی ۵ سال منتشر کنم و از انتشار سطحی چند ماهه پرهیز کنم اما بنده در ۳۰ سال گذشته از حمایت‌های اداره کتاب بهره‌ای نبرده‌ام به طور کلی چند درصد ناشران آیین نامه حمایت از کتاب را می‌دانند؟ و از آن بهره برده‌اند بنابراین باید بگویم اگر مدیریتی واحدی شکل گیرد یک سری از مشکلات حل خواهد شد.
وی با اشاره به عرضه کتاب در فروشگاههای زنجیره‌ای گفت: معمولا در فروشگاههای شهروند و رفاه یک سری غرفه ایجاد می‌شود و از ناشران خاص که عمدتا وابسته به خود هستند کتاب عرضه می‌کندن بنابراین عرضه کتاب در این گونه فروشگاه‌ها سطحی است در مقابل در فروشگاههای هایپراستار که مدیریت آن خارجی است کتاب‌ها به خوبی عرضه می‌شود و در نتیجه استقبال خوبی نیز انجام می‌شود. در نمایشگاه کتاب تهران نیز با وجود گرانی کتاب استقبال زیادی انجام می‌شود که این نشان می‌دهد ما جای دیگری مشکل داریم و باید این موضوع آسیب شناسی شود.
قدیانی افزود: در حوزه نشر دانشگاهی چند ماه پیش، بیش از ۲۰۰ عنوان کتابهای خوب نویسندگان داخل کشور که عمدتا از اساتید دانشگاه‌های داخلی هستند توسط ناشران خارجی منتشر شد، اگر یک کتاب دانشگاهی به ۵۰ نسخه منتشر می‌شود، قطعا این کتاب افست است و نشان می‌دهد که باید آسیب شناسی جدی‌تری داشته باشیم.
میثم نیلی مدیر مجمع ناشران انقلاب اسلامی با ترسیم سه ضلع برای صنعت نشر گفت: تولید، توزیع، ترویج و تبلیغ سه ضلع این صنعت هستند که اگر هر یک از آنها حذف شوند صنعت نشر دچار مشکل می‌شود. در نتیجه ما حمایت میکنیم و نتیجه‌ای نمی‌گیریم چرا که یک حلقه مفقود شده است. من معتقدم حمایت دولت از کتاب به عنوان وظایف دولت است چرا که دولت وظیفه خدمت رسانی عمومی را برعهده دارد کتابخانه‌های عمومی مساجد، مدارس و ... باید توسط دولت به بهترین کتاب‌ها تجهیز شود.
نیلی: اگر دولت در حمایت خود غیرهدفمند و غیرهوشمندانی عمل کند مسیر را اشتباه رفته است
وی ادامه داد: بنابراین به نظر من اینکه خرید کتاب توسط دولت را به عنوان یک عنصر نامطلوب جلوه بدهیم درست نیست. بسیاری از ناشران کتابهای خوب و شاخصی دارند که بازار پسند نیست مانند دانشنامهها دولت باید از این آثار حمایت کند تمام دانشنامهها باید در کتابخانه‌های عمومی جایگزین شود. اگر دولت در حمایت خود غیرهدفمند و غیرهوشمندانی عمل کند مسیر را اشتباه رفته است.
نیلی تصریح کرد: برای نمونه دولت در دوره گذشته یارانه‌ای که به کاغذ تعلق می گرفت حذف کرد و به مخاطب اختصاص داد این یارانه در قالب بن‌کارت به دانشجویان، طلاب و عموم مردم اختصاص پیدا کرد و پس از مدتی از اعتبار آن کاسته شد. بنابراین اتفاقی که باید در زیرساختهای کتاب رخ می‌داد انجام نشد و به حوزه‌های دیگر مانند سینما و ... منتقل شد. من یک سوال دارم آیا ما ۱۱ هزار و ۷۰۰ فروشگاه و سه هزار ناشر داشته باشیم موفق‌تر هستیم یا ۱۱ هزار ناشر و سه هزار فروشگاه؟ این باید اصلاح شود دولت اگر قرار است یارانه‌ای را سرمایه‌گذاری کند باید آن را در زیرساختهای توزیع قرار دهد.
وی با بیان این مطلب که عزم ملی برای کتابخوانی غیرقابل اجتناب است، گفت: گیریم که کتابخانه‌های ها در دسترس قرار دادیم وقتی من مخاطب انگیزه برای کتابخوانی ندارم وقتی نمی‌دانم چه چیزی نیاز دارم اتفاقی رخ نخواهد داد بنابراین در حوزه تبلیغ و ترویج کتاب باید کار ویژه‌ای داشته باشیم. سال ۱۳۹۰ رهبر انقلاب با دست اندرکاران حوزه کتاب دیداری عمومی داشتند و در این دیدار فرمودند که در ارتباط با تبلیغ و ترویج کتاب دچار ضعف هستیم خوشبختانه با همت صدا و سیما و بخش‌های مردمی کتاب و کتابخوانی و برخی نهادها و مجموعه‌های مرتبط حرکتی در ترویج کتابخوانی صورت گرفت اما مشکل اصلی این است که اگر ما در سال گذشته ۶۰ هزار عنوان منتشر کرده‌ایم نیم‌توانیم محتوای آن را ارائه کنیم در همین نمایشگاه کتاب دراندشت ما به عنوان مخاطب حاجت روا نمی‌شویم پس باید در ارتباط موثرتر کتاب و نیازمندی مخاطبان اقداماتی اساسی‌تری کرد.
نیلی با بیان این مطلب که بسیاری از مشکلات حوزه نشر با مخاطب شناسی قابل رفع است به پرفروش‌های کتاب در حوزه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: پرمخاطب‌ترین کتاب‌ها معمولا در حوزه‌هایی هستند که مردم به آنها علاقه‌مندند کتابهایی که در حوزه سبک زندگی اسلامی، دفاع مقدس، خاطرات بزرگان و عناصر مردمی از دفاع مقدس و ... نوشته شده‌اند به وفور توسط مردم خریداری می‌شوند و گاها به چاپ بیستم نیز رسیده‌اند. پس اگر ما ابتدا مخاطب شناسی کرده‌باشیم و سپس به خوبی کتاب را معرفی کنیم مشکلات ناشران تا اندازه بسیاری حل می‌شود.
وی خطاب به حمید باباوند گفت: نشر همشهری زیرساخت مناسبی دارد و شما به عنوان یک ناشر حرفهای کار می‌کنید اما بسیاری از ناشران زیرساختی را که شما دارید ندارند، نشر کاری اقتصادی است اما لازمه‌اش حرفهای نگاه کردن به نشر است.
شجاعی صائین: فضای نشر را تخصصی نگاه داریم
حیدری در ادامه با خطاب قرار دان شجاعی صائین با بیان اینکه فضا را انحصاری کردن، کار خوبی نیست و بهتر است به همه کسانی که علاقه‌مندند، مجوز اعطا کرد. شجاعی صائین نیز در پاسخ به حیدری گفت: شاید منظور من بد منتقل شده است. باید فضای نشر را حرفهای و تخصصی نگاه داریم. ورود افراد مختلف اشکالی ندارد، به شرط اینکه مخل فعالیت دیگران نشود. وقتی ناشر دانشگاهی ما با سرمایه کلان فعالیت میکند و به زودی این کتاب عرضه می‌شود، همه سرمایه دوستان ناشر در معرض خطر قرار می‌گیرد. علاوه براین، برخی دیگر نیز به کتابسازی می‌پردانزد که همه این موارد فعالیت ناشران دیگر را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد.
تورانیان در پاسخ به سؤال دیگری از سوی مخاطبان مبنی بر اینکه چرا برخی از ناشران از چرخه خارج می‌شوند، گفت: این دسته از ناشران کار کردند، کتابی را تولید کردند، اما نتوانستند آن را توزیع کنند؛ بنابراین از چرخه خارج شدند.
قدیانی: حق‌التألیف اندک، نویسندگان را به شغل‌های دوم و سوم کشانده است
قدیانی در ادامه صحبت‌های تورانیان یادآور شد: الآن پروانه نشر ۱۱ هزار وجود دارد. من خاطرم هست که در سال ۵۵ کتابفروشی‌ای در غرب تهران تأسیس کردم و به اتحادیه ناشران مراجعه و شماره پروانه‌ای به من داده شد. آن موقع پروانه نشر وجود نداشت و همه پراکنده کار می‌کردند. در این صورت افراد از تجربه کتابفروشی استفاده می‌کرد، رموز را یاد می‌گرفت و بعد به چاپ کتاب می‌پرداخت. بعد از انقلاب در بازنگری قوانین خیلی از اختیارات اتحادیه از دست ما رفت. ما به اتحادیه کتابفروشان مبدل شده‌ایم. اولین شرط صدور عضویت در اتحادیه ناشران، باید تأیید کتابفروشان باشد. این نشان می‌دهد که طرف کتابفروشی را آموخته و میتواند کتاب چاپ کند. الان به هر فردی که مدرک لیسانس داشته باشد، مجوز نشر می‌دهند.
هادویان در ادامه این بحث افزود: تعداد کم کتابفذروشی‌ها از سرمایه زیاد برای این امر نشأت می‌گیرد. بد نیست که شورای شهر این را بررسی کنند که واحدهای مسکونی که در حال ساخت است اگر کسانی آمادگی داشته باشند، بنا بر نظر اتحادیه ناشران، واحدهای تجاری صرفاً برای تأسیس کتابفروشی را صادر کنند. اینکه افراد را اجبار کنیم که برای راه‌اندازی واحدهای بزرگ راه بیندازند، کار را دشوار میکند.
بخش دیگر مناظره به پرسش و پاسخ اختصاص داشت. باباوند در ابتدای این بخش در پاسخ به این پرسش که چرا حمایت‌ها نشر را ضعیف میکند و باید چه کرد تا از این وضعیت خارج شد؟ گفت: باید کارهای زیادی انجام داد. مثل اینکه بحث شبکه توزیع کتاب را سرمایه‌گذاری و مشکل موجود آن را حل کرد. مخالفت دوستان برای این بود که ناشر نتواسته کتاب را بفروشد، در نتیجه باید به ارشاد رجوع کند تا ضررهای خود را جبران کند، این صنعت نشر را به دولت وابسته میکند. در صنعت نشر فرانسه نگاه می‌کردم، یکی از اتفاقاتی که می‌افتد این بود که اولین خریداران کتاب کسانی هستند که قرار است آن را بفروشند. در این مرحله آنها مشکل زمان دارند، باید دو ماه قبل از خرید کتاب، این را حل کنند که این اثر را بخرند یا نه. همین‌طور باید پیش از چاپ کتاب را به خبرنگاران می‌دهند تا همزمان با چاپ کتاب، نقدها در مجلات درج شده باشد.کدام‌یک از ناشران ما این رماحل را طی می‌کنند؟
تورانیان در پاسخ به این پرسش که برای فرهنگسازی برای خرید و مطالعه کتاب چه باید کرد؟ گفت: این یکی از بحث‌های ما بوده است. فکر میکنم در این زمینه باید فرهنگسازی کنیم و این اعتراض خود ما به کل مردم داشتیم که برای بسیاری از هزینه‌های زندگی هزینه صرف میکنیم، اما برای کتاب نه؟ صدا و سیما و دیگر نهادها باید کار کند.
شجاعی‌صائین در پاسخ به این پرسش که نمایشگاه کتاب چرا دائمی نمیشود، افزود: انشاالله با راه‌اندازی باغ کتاب آن نمایشگاه دائمی ایجاد شود. طراحی که دوستان در این زمینه کردند، به نظر می‌رسد که راه افتادن این مرکز کمک به عرضه کتاب کمک خواهد کرد. در این صورت ما می‌توانیم نمایشگاه دائمی داشته باشیم، همچنین در استان‌ها هم باید نمایشگاه داشته باشیم. این مجموعه طی چند ماه آینده قابل بهره‌برداری است.
نادر قدیانی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر میزان حق‌التألیف‌ها گفت: حق‌التألیف‌ها نسبت هب موضوع کتاب‌ها متفاوت است. برای کتابهای عمومی اعم از ادبی و کودک و نوجوان، ۱۰ الی ۱۵ درصد است، اما برای دایرة‌المعارف‌نویس‌ها متفاوت است و هر ناشری نمی‌تواند به تنهایی آن را پرداخت کند. با تیراژ کم،حق‌التألیف‌ها هم پایین آمده است، در این صورت نویسندگان نمی‌توانند از معاش خود برآیند و به شغل‌های دیگری می‌پردازند.
باباوند: کتاب خوب مخاطب خود را دارد و مشکل قیمت کتاب جدی نیست
حمید باباوند در ادامه این جلسه گفت: کتاب خوب حتما مخاطب خود را پیدا میکند، اگر ما از فروش کتاب می‌نالیم این نشان از عرضه کتاب نامناسب است و بسیار افرادی وجود دارند که به دنبال نوشته‌های جدید یک نویسنده هستند و لازم است بگوییم که کسانی که کتاب خوب منتشر نمی‌کند فضا را نامناسب می‌کنند و کافی است که یک دهه بگذرد تا همه چیز مشخص شود.
وی افزود: آقای امیرخانی سالها قبل یک مقاله نوشته بودند که این تعداد عناوین که در ایران منتشر می‌شود در آمریکا هم وجود ندارد و این را هم باید اشاره کنم که تا حالا دیده‌اید که کسی برود مواد غذایی تهیه کند و برود انواع مختلف تن ماهی را بگیرد و بگوید که آیا این را مصرف کنم یا نه ؟ بسیاری هستند که کتابهای نخوانده بسیاری دارند و این نشان از این مشکل است که کتابهای خوبی منتشر نمیشود.
هادویان: فرهنگ کتابخوانی در کشور ما وجود ندارد
غلامحسین هادویان گفت: من فکر میکنم فرهنگ کتابخوانی مشکل فرهنگ ما است مشکل فرهنگ کتابخوانی است و ما مشکلات اساسی در آن داریم. بحث گرانی کاغذ جدی نیست اما ما نمی‌بینیم که مردم تشنه خواندن کتاب باشند و مردم به دنبال زمانی برای خواندن کتاب باشند و کتابهای جیبی در همراهشان باشد و این فرهنگ وجود ندارد که کسی در جامعه باشد که در مترو از این فضا استفاده کند.
وی افزود: ما به این موضوع تلویزیون بسیار عادت کرده‌ایم و خود تلویزیون بسیاری از اوقات اگر افراد وقتی داشته باشند. وقت مفید خود را صرف تلویزیون می‌کنند و این فرهنگ اصیل باب نشده است که بهترین وقتی که میتواند صرف خواندن شود صرف تلویزیون می‌شود. بسیاری از برزگان ما شاهدیم که از وقت‌های خود استفاده کرده و کار کرده اند و گفته شده که رمان‌های بسیاری در این زمان خوانده‌اند.
وی با اشاره به اینکه امسال سال فرهنگ است، گفت: باید شورای سیاست گذاری برای کتابخوانی ایجاد شود.
شجاعی صائین: بسیاری از ناشران عاشقانه و جهادی کار کرده اند
علی شجاعی صائین مدیر اداره کتاب و کتاب خوانی وزارت ارشاد گفت: من تا اندازه ای درگیر سیاست های وزارت ارشاد بوده ام، حرفه ای ترین ناشران و پرفروش ترین کتاب‌ها هیچ حمایتی را دریافت نکرده اند یا مقدار آن کم بوده است. و ما باید بین انتشارات مختلف تمایز بگذاریم و سیاست های ما باید به سمت حرفه ای شدن پیش برود.
وی افزود: اگر بحث ترجمه‌ها را به خوبی پیگیری کنیم و ناشران در نمایشگاه‌های خارجی حضور پیدا کنند و از مترجم حمایت بشود قطعا گردش مالی نیز بهتر خواهد شد. و ما باید به این سمت متمکز شویم که از آثار ناشران خوب حمایت شود. در حالی که یا این حمایت‌ها تاکنون یا علی‌السویه بوده یا اصلا وجود نداشته است. و ما اکنون نمی‌توانیم صنعت و نظام بانکی را در زمینه نشر به کار بگیریم.
سوال مجری: این دوازده هزار ناشر را آیا نمیشود با حذف مشکلات عضوگیری افزایش داد؟ و یا آیا در این صنف حمایت‌ها و رانت‌هایی وجود دارد که این اتفاقات می‌افتد؟
شجاعی در پاسخ به این سوال گفت: همین حالا ۱۰۰۰ تقاضا در نوبت هستند و بازار نشر ما پرجاذبه است و این به معنای وجود رانت نیست و حمایت ها از قبل هم کمتر شده است. افرادی فکر می‌کنند که میتوانند در این زمینه فعال بشوند و این قطعا بیش از تولید علمی ما است و کاش قوانین به نوعی بشود که ورود به این عرصه را سخت کنیم و بعد حاضرین را حمایت و پشتیبانی کنیم.
تورانیان: وقتی یک ناشر اشتباه میکند نباید آن را به همه تعمیم داد
علی اکبر تورانیان در ادامه این نشست گفت: کسانی که به طور حرفه ای در نشر بودند قطعا حرفهای آقای باباوند باعث شده است که دل بسیاری از ناشران که عاشقانه و با همه سختی ها و فداکاری ها شجاعانه ایستاده اند و ما در سال ۶۲ کمتر از ۲۰۰ ناشر داشتیم و اکنون این تعداد افزایش یافته است.
اگر ما امروز افتخار میکنیم که انرژی هسته ای ما بومی است این افتخار از وجود ناشران است و آیا غیر از کتاب بوده است که این افتخار را بوجود آورده است؟ در حدود سه دهه قبل منابع قبلی دانشگاهی ما بیست سال از دنیا عقب بود اما همین ناشرین تلاش کردند و این فاصله را کم کردند و اکنون دانشجویان همزمان از منابع علمی به روز سال ۲۰۱۴ استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه قرار نیست همه ناشران بازاری باشند گفت: کسانی هستند که مانند رزمندگان ما ایثار کرده اند و باید به آقای باباوند گفت که با یک گل بهار نمیشود و بخاطر یک بی نماز مسجد را نمی‌بندند چرا که در هر صنفی خطا وجود دارد امااین در کلیت صادق نیست
وی افزود: فرق نشر خصوصی و دولتی در این است که اگر کسی می‌آید و با پول خودش و زمان خودش کار میکند و کتاب تولید میکند و کتابش در انبار می‌ماند و خون دل میخورد. آنقدر برای شما عرض کنم که بالای سه دهه در این زمینه کار کرده ام. اکنون ما کتاب فروشی در اهواز داریم به نام انتشارات رشد اهواز که نزدیک چهل سال فعالیت کرده و امروز از پس دارایی برنیامده است که هفته گذشته تابلو حراج بر در خانه این ناشر زده اند و باید این سوال را پرسید که آیا این فضا درست است؟
ادامه برنامه مناظره با پرسش و پاسخ همراه شد.میثم نیلی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا اعطای بن خرید کتاب پارتی بازی و فساد را گسترش نمی‌دهد گفت: من فکر میکنم سوال از ابتدا اشتباه مطرح شد. من گفتم که یارانه کاغذ که برداشته شد فساد را جمع کرد. و این یارانه باید به صورت سراسری به زیرساختهای توزیع و تولید اختصاص پیدا می‌کرد.
هادویان: ۵۰ درصد کتابهای موجود در بازار ضعیف و کتابسازی هستند
حجت الاسلام و المسلمین هادویان نیز در پاسخ به این پرسش که چرا تشنگی به کتاب اندک است، گفت: یکی از دلایل به کیفیت کتاب مرتبط است ۵۰ درصد کتابهایی که امروزه منتشر می‌شوند از نظر محتوا بسیار ضعیف هستند و بسیاری از کتاب‌ها کتابسازی شده اند. در این سالها به دلیل اینکه بسیاری از نرم افزارها در اختیار افراد قرار گرفت ما شاهد این هستیم که یک فرد با ۲۰ سال سن اقدام به انتشار یک تفسیر ۴۰ جلدی از قرآن کرده است و زمانی که این تفسیر را بررسی میکنیم متوجه می‌شویم که تمامی آثار دیگران را کپی کرده است.بنابراین عمده کتابهای موجود در بازار کتابسازی هستند. بحث دیگر نیز به فرهنگ سازی مرتبط است و آن اینکه ما عمدتا احساس نیاز به کتاب خوب پیدا نمی‌کنیم.
در ادامه مناظره خبرنگار خبرگزاری ایلنا با بیان این مطلب که حرفهای آقای باباوند اگر چه بی رحمانه بود اما صحیح است گفت: صنعت نشر ما به این تحول عظیم نیاز دارد اینکه وزارت ارشاد کتابهای که خود قلع و قمع کرده بخرد و به آنها جایزه بدهد و بعد هم با استفاده از یارانه حمایتی آنها را خریداری کند شیوه حمایتی صحیحی نیست. آقای شجاعی صائین شما به عنوان نماینده دولت آیا تاکنون کاری کرده‌اید که بخش خصوصی با حمایت دولت اقدام به برپایی جایزه‌های کتاب کند.
شجاعی صائین در پاسخ گفت این بحث قلع و قمع را بنده متوجه نمی‌شوم اگر مراد ممیزی است طبق قانون مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام می‌شود و انتظار ۶۶ هزار عنوان کتاب در سال نشان می‌دهد که چه فضای پرجنب و جوشی در نشر داریم حضور ناشران خصوصی نیز پیشنهاد خوبی است کما اینکه تاکنون تشکل‌های نشر نیز در این زمینه اقدام کرده‌اند این پیشنهاد میتواند مطرح شود و مورد توجه قرار گیرد.
شجاعی صائین: شهر آفتاب گزینه مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب است
مقدس نژاد خبرنگار خبرگزاری ایبنا نیز از زمان آماده شدن باغ کتاب و برگزاری نمایشگاه کتاب سال آینده پرسید و گفت: در بسیاری از گفتگوهایمان با اساتید دانشگاه اذعان شد که کتاب‌ها از سطح خوبی برخوردار نیستند. در جوایز کتاب و انتخاب ناشران برگزیده ملاک‌ها عمدتا کمی است آیا این بررسی می‌شود که آیا کتابهای منتشر شده آن ناشر از کیفیت لازم نیز برخوردار هستند.
شجاعی صائین در پاسخ به این پرسش نیز گفت: ما برای برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ۱۲۰ هزار متر مربع بنای مفید در اختیار داریم به طور قطع نمی‌توان گفت که سال آینده در باغ کتاب برگزار می‌شود یا خیر شاید شهر آفتاب فضای مناسب‌تری باشد مسئولان پروژه شهر افتاب گفته‌اند که اگر منابع ریالی آنها تأمین شود تا پایان سال این مکان آماده بهره برداری است. در مورد انتخاب ناشر برگزیده سال نیز تعداد کتاب‌ها شرط ورود است اما شرط کافی نیتس. کتابهایی که واجد ویژگی‌هایی خاص باشند و توسط داوران این ویژگی ها احراز شود مد نظر قرار میگیرند. در این دوره نمایشگاه کتاب تهارن نیز ناشران برگزیده سال انتخاب می‌شوند و تعدادی از ناشرین نیز فارغ از عناوین منتشر شده از منظر کیفی برگزیده و نشان ویژه دریافت می‌کنند.
انتقاد از نبود نهادی برای ترویج کتاب خوب
کریم‌خانی از حاضران در این مناظره در سخنانی گفت: ۱۲۰ هزار متر مربع فضای نمایشگاهی نمایشگاه کتاب تهران است من اگر به عنوان یک مخاطب بخواهم دو عنوان کتاب را در یک موضوع خاص بیابم چند هزار متر باید پیاده راه بروم؟ متأسفانه نمایشگاه کتاب تهران براساس ناشران چیده می‌شود نه موضوعی و براساس نیاز مخاطب. علاوه براین یک پرسش نیز از آقای حیدری به عنوان نماینده رسانه دارم چطور رسانه صدای و سیما میتواند یک برند پفک را ظرف شش ماه تبدیل به یکی از برندهای موجود در بازار بکند اما در حوزه کتاب همتی برای تبلیغ وجود ندارد. در حوزه کاغذ نیز همه می‌گویند باید تولید شود حتی مقام معظم رهبری نیز در آن تأکید داشته‌اند اما کاری از پیش برده نمیشود.
وی ادامه داد: کدام ارگان در کشور ما وظیفه ترویج کتاب مفید را برعهده دارد در بازار کتاب بسیاری از کتاب‌ها نامرغوب هستند و من مخاطب برای خرید کتاب با یک بازی گل یا پوچ مواجه هستم. چرا نباید نهادی برای تبلیغ کتاب خوب وجود داشته باشد و کتاب خوب را معرفی کند.
شجاعی صائین: نمایشگاه کتاب باید تفکیک شود
شجاعی صائین در پاسخ به پرسش وی گفت: من قبول دارم امکانات نمایشگاه تهران در سطح میزان استقبال نیست نمایشگاه کتاب تهران چندین نمایشگاه را در دل خود دارد. برای نمونه ما می‌توانیم به راحتی نمایشگاه بین المللی کتاب کودک و نوجوان را به صورت مجزا برگزار کنیم پس ما باید نمایشگاه کتاب را تفکیک کنیم. و از دل آن چندین نمایشگاه مجزا بیرون بیاوریم. درصورتی که ناشران و کتاب فروشان ما براین نکته اذعان داشته باشند می‌توانیم نسبت به آن اقدام کنیم.
وی ادامه داد: برای معرفی کتابهای خوب نیز همراهی ناشران اهالی رسانه وزارتخانه‌های ارشاد آموزش و پرورش و آموزش عالی میتوانند کمک خوبی برای تسریع نهادهای مردمی باشند.
مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان تهران نیز در سخنانی با انتقاد از اینکه مجوز نشر به هر فردی داده می‌شود گفت: آیا به هر پزشکی مجوز تأسیس مطب داده می‌شود تا به هر فردی مجوز نشر دهند. پزشک میتواند یک نفر را بکشد ولی یک ناشر میتواند یک جامعه را به فساد بکشاند. انتقاد دومم نیز به سخن آقای باباوند مرتبط است آیا به ما بعنوان ناشر خصوصی فرصت و امکانات برابری با ناشران دولتی داده می‌شود تا معلوم شود ما کجا هستیم و دولتی‌ها کجا.
وی ادامه داد: متأسفانه ثبات در برنامه‌ریزی ها وجود ندارد ثبات در برنامه ریزی و تداوم در اجرا از نکات مهمی است که باید وجود داشته باشد گاهی در عرصه یارانه‌ها، واردات، دریافت وام، خرید کتاب و ... به حد کافی فعالیت می‌شود و گاهی نه. به گونه‌ای که اخیرا نیز کاغذ و کتاب را از اولویت دهم نیز خارج کرده‌اند و این از نقاط ضعف مسئولان است.در دستورالعمل کالاهای وارداتی در اولویت دهم نوشته شده کالاهای غیرضروری این نشان می‌دهد که کاغذ حتی در اولویت دهم نیز نیامده است بنابراین من باید بگویم که حمایت شرط لازم برای تداوم حرکت صنف نشر است. اما به شرط اینکه کارشناسانه باشد. من پیشنهاد می‌دهم کارشناسان و اساتید وزارت آموزش و پرورش و علوم دانش آموزان را تشویق به مطالعه کند و کتابهایی را که برای اندیشه و رشدشان لازم است را معرفی کند.
حمید باباوند در ادامه‌ی سخنان داوودی پور گفت: آیا مشکل ناشران خصوصی با ناشران دولتی در این است که ناشران دولتی با آنها در انتشار کتاب رقابت می‌کنند یا در این است که محتوای بهتر یا بدتری تولید می‌کنند؟ و یا در قیمت گذاری با ناشران دولتی مشکل دارند و یا ناشران دولتی انبارهای بزرگترین در اختیار دارند و بازار را در قبضه خود دارند؟
حیدری نیز در دفاع از سخن خود گفت: من معتقدم اگر کسی صلاحیت تأسیس انتشارات را دارد باید به آن یک روزه مجوز دارد اگر هم نداشته باشد هزار سال هم بگذرد صلاحیت لازم را پیدا نمی‌کند برای نمونه اگر من ۵ سال پشت درب دریافت مجوز بمانم در من صلاحیت ایجاد نمیشود اینکه بگوییم مجوز زیاد داده شده و دیگر نمی‌دهیم درست نیست اگر کسی صلاحیت دارد باید در کوتاه ترین زمان به آن مجوز را اعطا کرد.
قهرمان‌زاده کتاب فروش و از حاضران در این مناظره گفت: ارشاد هر کتابی را نمی‌خرد ارشاد، کتاب را بررسی میکند و آنگاه آن را خریداری میکند اگر ناشری هزار نسخه از یک کتاب منتشر کرده ابشد وزارت ارشاد ۷۰۰ نسخه از آن خریداری نمی‌کند. تفاوت ناشر خصوصی و دولتی در این است که ناشر دولتی هزینه‌های زندگی خود را از جیب خود پرداخت میکند و هزینه‌های نشر را از جیب دولت. اما ناشر خصوصی به جای اینکه برای زندگی‌اش هزینه کند برای نشر و تولید کتاب هزینه میکند.
وی با بیان این مطلب که مردم ما فرق کتاب خوب و بد را می‌دانند گفت: بعد از انقلاب یک موج مطالعه در کشور ایجاد شد که اواخر سال ۸۴ فروکش کرد در دهه ۶۰ و ۷۰ شمارگان کتاب‌ها ۱۰ هزار نسخه بود از اواخر سال ۸۴ به بعد این شمارگان به سه هزار نسخه رسید و که این یک فاجعه است. ناشران دولتی چون از امکاناتی استفاده می‌کنند که ناشران خصوصی ندارند همیشه قدرت عمل دارند شهرداری نیز که انتشارات همشهری به آن وابسته است خودش یک دولت است. بودجه و امکانات خاصی دارد که شاید از وزارت ارشاد نیز بیشتر باشد. در خیابان انقلاب یک کتاب فروش و ناشر حتی نمی‌تواند به یک مأمور شهرداری اعتراض کند که چرا تابلوی مغازه‌اش را برداشته است.
قهرمان زاده خطاب به باباوند گفت: آقای باباوند اینکه بگوییم ارشاد از هزار نسخه کتاب ۷۰۰ نسخه را خریداری میکند یک توهین به ناشر و به وزارت ارشاد است. اینکه اگر ما می‌گوییم حمایت تمام حمایت‌ها مالی نیست ما ملتی هستیم که فرهنگ و تمدن‌مان در دنیا مثال زدنی است اینکه ۱۱ هزار ناشر دارای مجوز داریم دلیل براین نیست که صنعت نشر صرفه اقتصادی دارد. بلکه ما ملتی هستیم با فرهنگ و تمدین هزار ساله و اگر هنوز نیز ناشرانی درخواست مجوز دارند به دلیل عشق و ارادتی است که به کار کتاب دارند.
وی افزود: تفاوت ناشر دولتی با ناشر خصوصی در این است که ناشر دولتی به آسانی میتواند تمام هزینه‌های خود را پرداخت کند بدون اینکه شب عید نگران وصول حساب‌هایش باشد. از ناشران و کتاب فروشان مالیات با عناوین مختلف گرفته می‌شود کسی نیز نمی‌تواند اعتراض کند ما عریضه‌ای را نوشته‌ایم و آن را خدمت مقام معظم رهبری ارسال کرده‌ایم تا دیداری با ایشان داشته باشیم و مشکلات خود را با معظم له درمیان بگذاریم.
حیدری در انتهای سخنان قهرمان زاده گفت: من با برخی از مسئولان سازمان مالیات که گفتگو داشته‌ام آنها نکته‌ای را مطرح کرده‌اند که تاکنون بیان نکرده‌ام این مسئولان می‌گفتند مدیران ارشد ما در رودرواسی برخی مشاغل را را معاف می‌کنند و بعد به ما می‌گویند مالیات‌ها را بگیرید.
در ادامه برنامه عین اللهی یکی از ناشران کشور گفت: چند سوال دارم از آقای باباوند؛ کدام کتاب‌ها است که به گفته شما ۹ یا ۱۰ بار در سال چاپ شده است؟
باباوند: در همین سالها دو کتاب «قیدار» رضا امیرخانی و «عادت میکنیم» زویا پیرزاد؛ من من مدت‌ها است که در این زمینه فعالیت میکنم.
عین‌اللهی افزود: مسئله اساسی‌ای که ناشران دارند این است که ناشران دولتی از سرمایه دولتی، چاپ رایگان و تعداد زیادی سفرهای مختلف برخوردار هستند در حالی که هیچکدام از دیگر ناشران نمی‌توانند که سفرهای خارجی بروند.
وی در پایان گفت: شما گفتید که مسئله نشر سود دارد، اما سود آن قطعا با مشاغل دیگه قابل قیاس نیست ما عاشق کار خود هستیم در حالی که کارهای دیگری را نیز بلد هستیم اما این کار را نمی‌کنیم.
شاهوردی: تبلیغ برای کتاب در تلویزیون همه را کارشناس کتاب میکند
روح الله شاهوردی که ۲۳ سال در حوزه نشر ورزشی کار کرده است در ادامه این جلسه گفت: انتقاد کوچکی به صدا و سیما داریم که چرا در حوزه تبلیغ کتاب و معرفی و برنامه سازی کاری انجام نمیشود البته این موضوع را هم انتقاد داریم که این همت در مدیران ارشد ما وجود ندارد که برای این حوزه کاری انجام شود.
وی افزود: یک مثال کوچک می‌خواهم بزنم که چرا ورزش فوتبال معروف است و طرفدار دارد، قطعا دلیل این موضوع این است که تلویزین بارها و بارها فوتبال را نشان می‌دهد. ما برای این فوتبال صد‌ها کارشناس و برنامه داریم اما آیا در کنار اینها نباید یک معرفی کتاب هم باشد؟ وقتی که کتاب تبلیغ شود قطعا این اتفاق خواهد افتاد.
شاهوردی تصریح کرد: آقای باباوند یا فرد دیگری گفتند که دست و پای دولت را بسته‌اند در حالی که باید توجه کرد که وظیفه دولت فقط حمایت، هدایت و نظارت است و باید این را در نظر بگیرید و آنقدر بحث کوچک شدن دولت را مطرح نکنید.
مجری برنامه در پاسخ سوال مهمان برنامه گفت: ما در صدا و سیما دستور عملی داریم که باید این کار تبلیغ کتاب انجام شود و اما ممکن است تبعیضی در امر کتاب صورت بگیرد که حساسیت‌های خود را دارد.
رئیس جمهور بحث مالیات ناشران را پیگیری کند
مرتضی حیدری به عنوان آخرین سوال از مدعوین برنامه پرسید: اگر بخواهیم به دکتر روحانی، رئیس جمهور جمله‌ای بگوییم که آن را اجرا کنند، چه خواهید گفت.
باباوند گفت: مجوز انتشار را حذف کنند.
تورانیان گفت: مرد و مردانه و شفاف به بحث مالیات بپردازند و به ما این جواب را بدهند که آیا باید مالیات بپردازیم یا نه.
شجاعی صائین گفت: من باز به موضوع سیاست‌گذاری فرهنگی و همراهی بانکی در زمینه نشر کتاب تاکید دارم که باید دنبال شود.
قدیانی گفت: دقیقا در چنین روزی در سال گذشته، سه ساعت با مسئولین و رئیس جمهور در زمینه مالیات گفتگو کردیم و هیچ نتیجه‌ای هنوز حاصل نشده است و مسئله ما هنوز هم بحث مالیات است.
میثم نیلی گفت: وزیر صنعت معدن و تجارت خود را مامور کنند که بحث کاغذ را سامان بدهد.
هادویان، آخرین پاسخگوی سوال برنامه مناطره بود که این‌چنین پاسخ داد:" با به بحث فرهنگی‌سازی و نشر آن توجه بیشتری کنند."
نظر شما