شناسهٔ خبر: 24340 - سرویس دیگر رسانه ها
نسخه قابل چاپ

زیبایی‌شناسی سینما از دیدگاه کیارستمی

یکی از ویژگی‌های مهم کتاب «عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» ارایه دیدگاه‌های این کارگردان مشهور ایرانی درباره زیبایی‌شناسی فیلم است. کیارستمی دانشجویانش را به حرکت به سمت «سینمای ناب» تشویق می‌کند.

به گزارش فرهنگ امروز به نقل از ایبنا؛ کتاب «عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» حاصل برگزاری کارگاه فیلمسازی کیارستمی در مورسیای اسپانیا در سال ۲۰۱۲ است که توسط محمودرضا ثانی، مستندساز به کتاب تبدیل شد. در این دوره ۳۵ دانشجو از سراسر جهان شرکت داشتند. 

عباس کیارستمی نامی آشنا، نه تنها برای ایرانیان بلکه در تمام دنیاست. شیوه فیلمسازی او امروزه به «سبک کیارستمی» مشهور شده و بسیاری از فیلمسازان تازه‌کار اکثر کشورهای صاحب سینما، علاقه‌مند به ادامه زندگی هنری خود با این «سبک» شده‌اند. 

کتاب محمودرضا ثانی، ابتدا مخاطب را از نوع نگاه کیارستمی به سینما آگاه کرده و در ادامه زیبایی‌شناسی سینما را از دیدگاه این کارگردان صاحب سبک، مورد بررسی قرار می‌دهد و البته این بررسی خارج از بحث‌های انتزاعی زیبایی‌‌شناسی کلاسیک و «فلسفه هنر» است و حتی کوچکترین نکته آن نیز کاربردی است. به عبارت دیگر کیارستمی حاضر در این کتاب، ضمن درس‌های عملی فیلمسازی، نظرگاه‌های زیباشناسانه خود را نیز شرح می‌دهد. 

یکی از مهم‌ترین درس‌های کیارستمی در این کتاب، چگونگی رسیدن به قصه و داستانی برای فیلمسازی است. بسیاری از منتقدان ایرانی و اروپایی کیارستمی، فیلم‌های او را فاقد قصه دانسته و بر این اساس سبک او را فاقد جذابیت برای عموم مخاطبان می‌دانند. جدا از این نکته که خود کیارستمی صریحا در گفت‌وگوهای مطبوعاتی خود اعلام کرده که برای مخاطب عام فیلم نمی‌سازد، اما همین تاکید او بر قصه در تمام ورک‌شاپ‌هایش، اشتباه بودن طرز تفکر این منتقدان را عیان می‌کند. 

تاکید کیارستمی بر قصه و خوب تعریف کردن آن (دو نمونه از این تاکید در صفحات ۶۴ و ۹۱ کتاب است) یک مولفه دیگر از نگاه زیبایی‌شناختی این کارگردان را روشن می‌کند. کیارستمی خطاب به دانشجویانش در این ورک‌شاپ می‌گوید: «وظیفه ما در این نوع از سینما، حذف همه المان‌های غیر ضروری است؛ به نقل از صفحه ۵۴ و ۵۵ کتاب». این نگاه مینیمالیستی، باعث شده تا کلیه آثار سینمایی کیارستمی و همچنین برخی از دانشجویانش که اکنون فیلمسازان مستقل با شهرت جهانی هستند، به سمت «سینمای ناب» حرکت کند. 

در یکی دیگر از درس‌های این کتاب با سرفصل «برای ارتباط برقرار کردن بیشتر، باید همه چیز را کوتاه‌تر کرد» کیارستمی به یک مولفه مهم عصر حاضر اشاره می‌کند. بنا به اعتقاد او در این عصر که با یک «اس ام اس» می‌توان احساسات خود را منتقل کرد، باید همه چیز را کوتاه‌تر بیان کنیم، چرا که دوران، دوران ایجاز و اختصار است. (به نقل از صفحه ۸۹ کتاب) 

کیارستمی در بخشی دیگر از این کتاب صورت اصلی «سینمای ناب» را هم روشن می‌کند: به تصویر کشیدن فضاهای ساده، بدون هیچ مانیفستی. از منظر کیارستمی فلسفه در به تصویر کشیدن فضاهای ساده با وسایل ساده (ادوات فیلمبرداری) است. «... فیلم‌هایی را که ساده می‌شود گرفت دوست دارم چون واقعا سینما این‌قدر چیزهای عجیب و غریب نمی‌خواهد. به نقل از صفحه ۱۱۸ کتاب». 

البته این سینمای ناب، شاید مخاطبان چندانی در سطح جهان نداشته باشد و این امری طبیعی است، زیرا سال‌هاست کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی در آمریکا و زیرمجموعه هالیوود یا دیگر نقاط جهان، مخاطبان را به سینمای فقط قصه‌گو عادت داده‌اند. از نظر کیارستمی اساس سینما بر جذب تماشاگر استوار است و این فیلمساز مستقل به هیچ عنوان نقش تماشاگر را نفی نمی‌کند. در این میان نوع تماشاگر مهم است. (به نقل از صفحه ۶۰ کتاب) 

کیارستمی به شاگردان خود توصیه می‌کند برای آن‌که تعداد تماشاگرانی که از سالن بیرون می‌روند اذیتشان نکند تا می‌توانند هزینه‌های تولید فیلم را پایین بیاورند. تماشاگری که سال‌ها مخاطب سریال‌های تلویزیونی است، نمی‌تواند فیلم‌های مستقل را تحمل کند، بنابراین نباید به دنبال جذب این تماشاگران رفت. 

در نهایت جان کلام کیارستمی در نکته‌ای است که محمودرضا ثانی در صفحه آخر مطالب کتاب به آن اشاره کرده است: «... درس‌هایی که کیارستمی در کلاس‌هایش می‌داد جدا کردن هنر سینما از صنعت سینما بود.» (به نقل از صفحه ۱۳۹ کتاب) اساس دیدگاه زیبایی‌شناختی کیارستمی نیز بر این نکته مهم استوار است. 

«عباس کیارستمی و درس‌هایی از سینما» اثر محمودرضا ثانی، با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۱۴۴ صفحه و بهای ۶ هزار تومان از سوی انتشارات معین روانه کتابفروشی‌ها شده است.

نظر شما