به گزارش فرهنگ امروز به نقل از مهر، «کاظم علمی» مدیر موسسه پخش کتاب «گسترش فرهنگ و مطالعات» عصر روز یکشنبه (دهم خرداد ماه) در یکی دیگر از نشست‌های تاریخ شفاهی کتاب در خانه کتاب با بیان اینکه این موسسه وابسته به هیچ ناشر و موسسه انتشاراتی نیست و کارش صرفاً توزیع کتاب است، گفت: ما تا حدود سال ۸۰ فقط از ناشران کتاب می‌خریدیم و آنها را توزیع می‌کردیم، اما کم‌کم دیدیم که داریم ورشکست می‌شویم چون مثلاً باید ۵۰۰ کتاب می‌خریدیم ولی ۲۰۰ تا بیشتر فروش نمی‌رفت.

وی افزود: بعد به این نتیجه رسیدیم که تنها راه بقای ما این است که هر ناشری که دوست دارد کتاب امانت بگذارد، کتاب را از او بگیریم و هر چقدرش فروش رفت، بعداً پولش را به او بدهیم. این مسئله البته در ابتدا با مقاومت ناشران روبرو شد ولی به تدریج تقریباً ۹۰ درصد ناشرانی که با ما طرف همکاری بودند، پذیرفتند که به این شیوه بپیوندند.

در دوره یارانه کاغذ، آمارهای ساختگی بالا رفته بود

مدیر موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات اضافه کرد: مشکلاتی از این دست به این خاطر ایجاد شده بود که عرضه کتاب از میزان تقاضا برای آن بالاتر رفته بود. البته در دوره‌ای که یارانه به کاغذ تعلق گرفته بود، آمارهای ساختگی هم زیاد شده بود و مثلاً می‌گفتند این میزان کتاب فروش رفته است، ولی بعد از برداشته شدن یارانه کاغذ وقتی تعداد ناشرانی که به طور ناگهانی بالا رفته بود، ریزش کرد، دروغ بودن این آمارها هم مشخص شد.

علمی به عقیده من به عنوان یک موزّع کتاب، پول باعث ترقی یک ناشر نمی‌شود، بلکه تجربه و بینش اوست که تبدیل به سرمایه‌ای برایش می‌شود، گفت: در حال حاضر هم سیستم ما در موسسه پخش کتاب «گسترش فرهنگ و مطالعات»، سیستم امانی است یعنی هر چقدر فروختیم، به ازای آن پول به ناشر می‌دهیم. گرچه روش‌ها اندکی متفاوت شده است.

وی در مورد نحوه تامین کتاب‌های مورد نیاز کتابفروشی‌های شهرستانی هم گفت: ناشران شهرستانی می‌گفتند که شما با صلاحدید خودتان کتاب برایمان بفرستید و حتی تعداد عناوینی را هم که آنها می‌خواستند عرضه کنند، ما تخمین می‌زدیم. کار ما موزعان کتاب، اطلاع‌رسانی به ناشران و سرویس‌دهی به آنهاست که البته این کار با بازاریابی برای ناشران متفاوت است.

روزانه حدود ۸۰۰ مشتری در گردش داریم

این موزع کتاب همچنین در مورد نحوه وصول پرداخت‌هایش، گفت: تا سال ۸۰ ما چک‌ها را دو ماهه و سه ماهه برداشت می‌کردیم اما از سال ۸۰ که عرصه کتاب زیاد شد، مشکلات در پرداخت‌ها هم شروع شد. موسسه پخش کتاب «گسترش فرهنگ و مطالعات» در حال حاضر جمعاً حدود ۸۰۰ مشتریِ در گردشِ هر روزه و یا یک روز در میان دارد.

علمی همچنین با بیان اینکه بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ کتابفروشی در تهران هر روزه با موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات در ارتباط و همکاری هستند، گفت: ۹۰ درصد کتاب‌هایی که ما به این کتابفروشی‌ها می‌دهیم، کتاب‌های عمومی است. ما ۳۸ درصد از آنها تخفیف می‌گیریم که البته میزان این تخفیف برای کتاب‌های حوزه کودک بیشتر است. حراج فروش‌هایمان هم ۲۵ درصد است. در مجموع ما ۱۳ درصد تخفیف می‌گیریم که البته سوددهی آن چندان زیاد نیست و می‌توانم بگویم خیلی هم پایین است.

وی ادامه داد: بین شش تا هشت درصد هزینه توزیع کتاب را، کتابفروشی‌ها به ما می‌دهند. ما سوختی و کسری کتاب هم تقریباً نداریم و می‌توانم بگویم کسری ما صفر است. در حال حاضر ما با حدود ۲۵۰ ناشر همکاری داریم که خوشبختانه بیشتر از اینکه ما به آنها مراجعه کنیم، آنها به ما مراجعه می‌کنند و کتاب‌هایشان را برای عرضه و پخش در شبکه توزیع، به ما می‌دهند.

علمی در مورد شرکت تعاونی موزعین کتاب و فعالیت آن هم گفت: هدف ما از تشکیل این تعاونی و تجمیع مراکز پخش کتاب این بود که به یک وحدت رویه در کار برسیم، اما چون قدرت اجرایی نداشتیم، به نتیجه قابل قبولی نرسیدیم. در حال حاضر حدود ۳۲ موسسه پخش کتاب، عضو شرکت تعاونی ما هستند.

مدیر موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات در عین حال گفت: در همین صنف موزع کتاب، کسانی هستند که شاید یک سال هم در این کار دوام نیاوردند. چرا؟ چون به دنبال سود بالا بودند، اما این کار سود بالا حداقل در کوتاه مدت به دنبال ندارد، اما اگر به آن عشق بورزید، حتماً آن را ترک نخواهید کرد.

تقاضای زیاد بالاشهری‌ها برای کتاب‌های حوزه کودک

همچنین به گفته این موزع باسابقه تهرانی، بیشتر کتابفروشی‌های بالای شهر در پایتخت مایل به خرید کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان هستند و عنوان می‌کنند که تقاضا برای این کتاب‌ها در این مناطق که مرفهین تهران در آنها ساکن هستند، بیشتر است.

وی با بیان اینکه عاشق کار توزیع کتاب است و به همین خاطر هیچ وقت به طور جدی وارد کار نشر نشده است، گفت: من ۴، ۵ سال بیشتر نیست که انتشارات «ذهن‌آویز» را راه انداخته‌ام، بیشتر هم در زمینه چاپ کتاب‌های حوزه مدیریت و روانشناسی کار می‌کنم و البته خوشبختانه هر سال بالای ۵۰ عنوان از کتاب‌هایم تجدید چاپ شده است. با این وجود خودم را در زمینه نشر، نیمه موفق می‌دانم نه موفق.

علمی ادامه داد: هیچ وقت اتفاق نیفتاده که ما در موسسه پخش کتاب «گسترش فرهنگ و مطالعات» درصد تخفیف‌مان را آنقدر بالا ببریم که بخواهیم سایر رقبایمان را از صحنه خارج کنیم. البته ما مبدع خیلی از کارهای تاثیرگذار در حوزه توزیع کتاب در ایران بوده‌ایم؛ از جمله تهیه کاتالوگ برای کتاب‌ها که در زمان خودش یک نوآوری بود.

به ناشر چک‌های ۹ ماهه می‌دهیم؛ کتابفروش‌ها به ما چک ۱۲ ماه می‌دهند

مدیر موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات با بیان اینکه چکی که بابت تسویه حساب با ناشران برای توزیع کتاب‌هایشان به آنها می‌دهد، ۹ماهه است گفت: این مسئله دقیقاً به این خاطر است که چک‌هایی که ما از کتابفروشی‌ها می‌گیریم، ۱۱ و حتی ۱۲ ماهه است.

وی با ابراز علاقه نسبت به فعالیتی که انجام می‌دهد گفت: من آمده‌ام که بمانم، حتی یک روز هم فکر نکرده‌ام و نمی‌کنم که از این کار (پخش کتاب) خارج شوم.

وی که در واقع نسل چهارم خاندان پرسابقه علمی در عرصه نشر و کتابفروشی‌ در کشور است، درباره همکاری با برادران ناشرش اصغر، حسین و مهدی علمی که هر کدام مدیر یکی از موسسات انتشاراتی بزرگ ایران هستند، گفت: من هیچ مشکلی در رفت‌ و آمد با آنها ندارم ولی کار پخش کتاب را جدا از روابط خانوادگی می‌دانم. کتاب‌های انتشارات البرز و پیکان را هم خود آنها عرضه می‌کنند و اصلاً این‌گونه نیست که پخش آنها در انحصار من باشد.

علمی با بیان اینکه فعالیت من به عنوان یک موزع کتاب، متکی به فعالیت کتابفروشی‌هاست، گفت: کتابفروشی‌ها مستقیماً با مصرف‌کننده یعنی مردم در ارتباط هستند و لذا اقتصاد من هم وابسته به مردم است. من البته معتقدم که مردم ایران کتاب را دوست دارند و تقریباً هم حاضرند برایش پول بدهند اما مسئله این است که دنبالش نمی‌روند و من فکر می‌کنم کار اطلاع‌رسانی در این زمینه گره‌گشا است.

کتاب ارزان است و برای رساندن آن به دست مردم باید اطلاع‌رسانی را تقویت کرد

مدیر موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات همچنین درباره آینده کتاب در ایران و جهان، گفت: من معتقدم اگر کتاب‌های دیجیتال و الکترونیک گسترش پیدا کنند، چنانچه رعایت حق و حقوق ناشر و مولف بشود، فروش کتاب‌های کاغذی نه تنها کم نخواهد شد، بلکه بیشتر هم خواهد شد. البته این درست است که در همه جای دنیا تعداد کتابفروشی‌ها در حال کاهش است اما این‌گونه نیست که سطح کتابخوانی کاهش پیدا کرده باشد، بلکه به مراتب بالاتر هم رفته است.

به گفته وی، کتاب در ایران ارزان است و نوسانات قیمتی آن مانند کالاهای دیگر نیست و بلکه این نوسانات بسیار هم کم است و لذا باید با روش‌های تبلیغی و همچنین اطلاع‌رسانی، مردم را به خرید کتاب و مطالعه تشویق کرد.

علمی ضمن اشاره به مشقّات کار پخش کتاب در ایران در عین حال از علاقه فرزندانش به ادامه این مسیر سخن گفت و اظهار امیدواری کرد که نسل پنجم خاندان پرسابقه علمی نیز همین راه را طی کند.

مدیر موسسه پخش کتاب گسترش فرهنگ و مطالعات در پایان گفت: من به عنوان مدیر این موسسه با مدیران موسسه‌های رقیب خود مشورت می‌کنم و اساساً با رقابت است که انگیزه‌ ادامه کار پدید می‌آید.