به گزارش فرهنگ امروز علی رنگچیان در یادداشتی در روزنامه ایران به یاد باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی نوشت:
«مرمت پیش از آنکه یک حرفه باشد، ترضیه روح و طلب رضای خداوند است. به گفته متفکری، مرمت مأموریتی است که پیش از آنکه نبوغ بخواهد شناخت می‌خواهد، بردباری می‌طلبد تا باروری، وجدان می‌خواهد تا هیجان، شرافت می‌خواهد تا تحصیل منفعت، در این وادی نباید به دنبال کسب و کار بود، بلکه باید خود را وقف کرد. مرمت تواضع می‌طلبد، خودخواهی و منیت برای این کار آفت است. آن روزی که مرمت تمام شود و نیت مرمتگر در آن رنگ گیرد و انعکاس یابد، اثر شخصیت می‌بازد. مرمتگر باید طوری عمل کند که کار او تاریخ را به بیان آورد و آن را تدوام بخشد. کار او تداومی تاریخی و استمراربخشیدن به آن است. بیش از هرچیز، مرمتگر امانتداری پرهیزکار است. آنچه دردست او است امانتی است که با درستی و صداقت باید به نسل بعد بسپارد. مرمتگر چهره‌ای چندبعدی دارد.
مرمتگری در عین‌حال، نوعی ریاضت‌کشی است، خلق و خوی صنعتگران سنتی را می‌طلبد که وجود خود را در اثر ذوب می‌کند و آنچه می‌آفریند نداست که اصالت فطری انسان است و تدوامی است از حرکت انسان متعالی در تاریخ. جمع یک چنین شرایطی در وجود یک فرد، دلیل دستیابی نداشتن به مرمتگران کامل است. از همین جهت توصیه می‌شود افرادی که نتوانند این شرایط را تحصیل کنند و در وجود ایشان یک چنین زمینه و عطشی فراهم نباشد، به این وادی پا نگذارند.»
«از سخنان ارزشمند دکتر شیرازی در مورد اخلاق در مرمت»
الگو قرار گرفتن در یک مجموعه بیش از دانش، جوهری از طینت و ذات پاک و آراسته می‌خواهد. برخی امور به دور از نمایش و هیاهو هستند و استادان آنها آنقدر از اعماق این کارها انرژی و نیرو کسب می‌کنند که دیگر نیازی به ابراز خود نمی‌بینند. مرمت از جمله این کارهاست که سرشار از انرژی‌های درونی‌ست. گویی تاریخ از درونش، تمام نیروی نهفته در گذر زمان را به شما انتقال می‌دهد.
به بهانه هشتمین سالروز درگذشت استاد باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی، که نمونه شاخص اخلاق گرایان حوزه مرمت بود، یادی نیز از دو ضلع دیگر این مثلث اخلاق مداری در معرفی، آموزش و مرمت در حوزه میراث فرهنگی می‌کنیم؛ استاد محمدکریم پیرنیا و مهندس محمد مهریار.
نگارنده جز بهره‌گیری از محضر استاد شیرازی، سعادت بهره‌گیری و حضور در کلاس یا کارگاه‌های دو بزرگوار دیگر را نداشته است. اما این استادان چنان در تار و پود میراث ایران زمین ردپای مؤثر و مثبتی از خود برجای نهاده‌اند که اهالی میراث همگی به نیکی در مورد هر سه یاد می‌کنند.
محمدکریم پیرنیا، معمار، نویسنده و نظریه‌پرداز معماری است که با کتاب سبک شناسی ایرانی در میان همه مرمتگران و معماران ایرانی شناخته شده است. پیرنیا تحقیقات گسترده‌ای نیز درباره طاق و گنبد در معماری ایرانی انجام داده است.
استاد پیرنیا با وجود اشتغال فراوان، همیشه با رویی گشاده دانشجویان و مشتاقان فراگیری دانش را به حضور می‌پذیرفتند و آنان را راهنمایی می‌کردند. استاد پیرنیا افزون بر علم و اطلاعات، اخلاقی خوش و رفتاری با وقار، متواضعانه و انسانی نیز داشت و همه شاگردان و همکاران او، وی را دوست داشتند.
استاد پیرنیا به دلیل تألیف کتاب‌ها و مقالات گوناگون در حوزه معماری، به پدر معماری سنتی ایران معروف است. وی سرانجام در نهم شهریور ماه سال ۱۳۷۶ پس از تحمل یک دوره بیماری طولانی درگذشت. پیکر او را به درخواست خودش در «خانه رسولیان» یزد که اکنون دانشکده هنر و معماری یزد است، به خاک سپردند.
مهندس محمد مهریار، باستان‌شناس، معمار، مرمتگر و پژوهشگر میراث فرهنگی و معماری ایران بود که از آخرین فعالیت های وی نظارت بر بازسازی ارگ بم بود.
محمد مهریار فردی بود که مرز باستانشناسی و معماری را در حیطه مطالعات تاریخی برداشت و معماری را در بوته باستانشناسی به مرحله تحلیل رساند. مهریار شناخت عمیقی از فرهنگ و تمدن ایران‌زمین داشت. او با میراث فرهنگی سراسر کشور آشنا بود و در تعداد زیادی از بناها، محوطه‌ها، بافت‌های فرهنگی و تاریخی کشور مطالعه و تعدادی از این آثار را کاوش باستان‌شناسانه، حفاظت، مرمت و سازماندهی کرده بود.
وی در زمینه پژوهش‌های باستانشناسی صاحبنظر بود، به گونه‌ای که مجوز انجام کاوش‌های تخصصی باستان‌شناسانه را در اختیار داشت. او به دلیل گستردگی مطالعاتش، به پدر تاریخ معماری ایران، شهرت دارد.
باقر آیت‌الله‌زاده شیرازی معمار، مرمتگر، استاد دانشگاه و چهره ماندگار عرصه معماری، حفاظت و مرمت بناهای تاریخی ایران بود. وی بنیانگذار مرمت علمی بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی در ایران و از بنیانگذاران سازمان میراث فرهنگی کشور است.
وی فردی بسیار مؤثر هم در حوزه امور اجرایی و کارشناسی مرمت و هم در حوزه آموزش این رشته به‌شمار می‌رود. دکتر شیرازی یادگار بسیار ارزشمندی نیز در نشر نخستین و تنها نشریه تخصصی مرمت از خود بر جای گذارده است و در زمان حیات وی طی ۴۱ شماره فصلنامه اثر (۱۳۵۸-۱۳۸۶)، حدود ۶ هزار صفحه مطلب در حوزه ادبیات معماری، شهرسازی، باستانشناسی و هنر ایران به چاپ رساند.
دیگر کار بزرگ وی بنیانگذاری و برگزاری سه دوره کنگره تاریخ معماری و شهرسازی ایران، در ارگ بم بود که مقالات حاصل این سه دوره، در پانزده مجلد به چاپ رسیده است. پدر مرمت علمی ایران علاوه بر مقام شامخ علمی، در رفتار و منش خود بسیار متواضع و فروتن بود و زندگی حرفه‌ای و شخصی ایشان بر پایه سادگی و بی‌آلایشی نهاده شده بود.
نظر شما